Grein fjögurra bæjarstjóra á höfuðborgarsvæðinu gagnrýnir nýtt frumvarp um Jöfnunarsjóð sveitarfélaga og talar um „kaldar kveðjur“ til íbúa suðvesturhornsins. Við, bæjar- og sveitastjórar á landsbyggðinni, teljum mikilvægt að minna á að tilgangur Jöfnunarsjóðs er einmitt sá að jafna aðstæður milli ólíkra sveitarfélaga – og þar stendur landsbyggðin frammi fyrir margvíslegum og flóknum áskorunum.
Fjölkjarna og víðfeðm sveitarfélög þurfa sértæka jöfnun
Mörg sveitarfélög á landsbyggðinni, þar á meðal okkar eigin, eru víðfeðm og fjölkjarna. Þar þarf að reka stjórnsýslu og þjónustu yfir stór landfræðileg svæði með dreifðum byggðarkjörnum.
Við höldum úti margs konar þjónustu og starfsemi í hverjum byggðarkjarna. Söfnum sorpi þar sem vegalengdir spanna hundruði kílómetra, greiðum fyrir snjómokstur og vetrarþjónustu sem er stór útgjaldaliður ár eftir ár. Sjáum um skóla- og velferðarþjónustu fyrir eldra fólk, fatlað fólk og börn, líka þau sem búa í dreifðri byggð þar sem kostnaður á hvern notanda verður hærri en í stærri og þéttbyggðari sveitarfélögum.
Þetta eru ekki lúxusútgjöld. Þetta eru lögbundin verkefni sem við verðum að standa skil á – fyrir alla íbúa okkar sveitarfélaga.
Höfuðborgarsvæðið er ekki eina þjónustumiðstöðin
Í grein bæjarstjóranna er sérstaklega talað um að Reykjavík og höfuðborgarsvæðið beri þunga þjónustubyrði vegna þjónustu við fólk utan svæðisins. Það er alveg rétt en á móti koma miklar tekjur frá ríkinu í formi fasteignagjalda/útsvars vegna þessara stóru stofnana sem þar eru reknar.
Þá má ekki líta fram hjá því að fjöldi byggðarkjarna á landsbyggðinni gegnir sambærilegu hlutverki á sínum svæðum. Ef á að byggja inn þjónustusvæðisálag í jöfnunarkerfið – sem við erum reiðubúin að ræða – þá verður slíkt að ná til fleiri en tveggja stærstu þéttbýlisstaða landsins. Annars er jöfnunarkerfið ekki að þjóna hlutverki sínu.
Um útsvarsákvæðið
Í grein bæjarstjóranna er sérstaklega gagnrýnt að skerða eigi framlög Jöfnunarsjóðs til þeirra sem ekki nýta hámarksútsvar. Við skiljum að það er óvinsælt að hækka útsvar – en það gengur ekki upp að sum sveitarfélög lækki útsvarið og ætlist svo til að Jöfnunarsjóður bæti þeim upp tekjurnar á sama tíma og önnur sveitarfélög halda útsvari í hámarki til að standa undir sínum skyldum.
Þetta ákvæði er ætlað að tryggja jafnræði – og það þarf að vera grundvallarregla í hverju jöfnunarkerfi.
Þá viljum við einnig minna á að lækkun útsvars er ekki eina leiðin til að koma til móts við íbúa – sveitarfélög hafa ýmsar aðrar leiðir til að styðja við fólk, svo sem með aukinni þjónustu, niðurgreiðslum eða sértækum afsláttum sem nýtast beint í daglegu lífi.
Niðurlag
Við minnum á að hlutverk Jöfnunarsjóðs er fyrst og fremst að jafna aðstæður sveitarfélaga og eru sambærileg kerfi á Norðurlöndum og víða um Evrópu. Hann á að tryggja að íbúar um allt land geti búið við sambærilega grunnþjónustu, óháð því hvort þeir búi í fjölmennu sveitarfélagi á suðvesturhorninu eða litlum byggðarkjarna á Austurlandi.
Við höfum sjálf bent á atriði sem mætti bæta í frumvarpinu – en meginmarkmiðið stendur: Að jafna aðstöðu sveitarfélaga um land allt. Það er sanngjarnt, nauðsynlegt og á að vera leiðarljósið í allri umræðu um Jöfnunarsjóð.
Höfundar eru:
Dagmar Ýr Stefánsdóttir sveitarstjóri Múlaþings
Gerður Björk Sveinsdóttir bæjarstjóri Vesturbyggðar
Katrín Sigurjónsdóttir sveitarstjóri Norðurþings
Kristinn Jónasson bæjarstjóri Snæfellsbæjar 
Sigfús Ingi Sigfússon sveitarstjóri Skagafjarðar
Sigríður Júlía Brynleifsdóttir bæjarstjóri Ísafjarðarbæjar
Sigurjón Andrésson bæjarstjóri sveitarfélagsins Hornafjarðar 
&nbsp;
&nbsp;

medium

large

thumbnail

1536x1536

2048x2048

small

custom-size

Jöfnuður er lykilorðið

Miklar umræður hafa farið fram á Alþingi að undanförnu þar sem stjórnarandstaðan hefur vakið athygli á vægast sagt illa unnu frumvarpi ríkisstjórnarinnar um veiðigjöld sem hafa mun mjög neikvæð fjárhagsleg áhrif á sjávarútveginn og sjávarbyggðir landsins verði það að lögum. Um mjög mikilvægt mál er þannig að ræða. Hins vegar er stóra valdaframsalsmálið, eða bókun 35 við EES-samninginn, miklu mikilvægara enda þar um að ræða verðmæti sem seint verða metin til fjár.
Valdaframsalsmálið snýst sem kunnugt er um frumvarp Þorgerðar Katrínar Gunnarsdóttur, utanríkisráðherra og formanns Viðreisnar um bókun 35 við EES-samninginn. Verði frumvarpið samþykkt verður lögfest að regluverk frá Evrópusambandinu sem innleiða þarf vegna aðildar Íslands að EES-samningnum gangi framar innlendri löggjöf. Verði henni með öðrum orðum æðra. Mál sem virtir lögspekingar hafa varað við að fari gegn fullveldisákvæðum stjórnarskrárinnar.
Valdaframsalsmálið snýst þannig um valdið yfir íslenzkum málum. Málið er miklu stærra að sama skapi en Icesave-málið sem varðaði einnig mikla fjárhagslega hagsmuni en snerist engu að síður aðeins um eina lagagerð frá Evrópusambandinu, um innistæðutryggingar. Valdaframsalsmálið snýst hins vegar um forgang alls regluverks í gegnum EES-samninginn. Þar á meðal um innistæðutryggingar og sem haft getur mikil fjárhagsleg áhrif meðal annars fyrir sjávarútveginn.
&nbsp;
Hjörtur J. Guðmundsson
Höf. er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur
&nbsp;
&nbsp;

Mikilvægara en veiðigjöldin

Mörg þjóðþrifamál bíða afgreiðslu Alþingis. Mest hefur verið rætt um frumvarp um að þjóðin fái sanngjarna auðlindarentu af sameiginlegri sjávarauðlind. Einnig bíða mál um bætt  kjör aldraðra og öryrkja,  eflingu strandveiða og grásleppuna úr kvóta til varnar veikum sjávarbyggðum, húsnæðisöryggi, fjármálaáætlun og fjáraukafrumvarp svo eitthvað sé nefnt.
Þetta eru allt mál sem meirihluti þjóðarinnar styður. Mál sem stjórnarflokkarnir settu í forgang í síðustu kosningum.  Málin endurspegla því niðurstöðu lýðræðislegra kosninga en stjórnarandstaðan hefur lagst í mikla baráttu gegn.
Berin eru súr sagði refurinn
Það er alltaf súrt að missa völdin,  tala nú ekki um þegar flokkar hafa verið í stjórnarmeirihluta lungan af síðustu áratugum og telja sig réttborna handhafa valdsins. Þegar svo vill til að gömlu valdaflokkarnir missa valdataumana fyrir einhvern misskilning kjósenda eins og eftir hið „svokallaða hrun„ er öllu til fórnað til að komast aftur til valda. Jafnvel þótt styðjast þurfi tímabundið við vinstriflokk sem hverfur  síðan á braut.
Ég á þetta og má þetta
Þetta virðist vera línan sem núverandi stjórnarandstaða vinnur eftir. Hún virðir ekki lýðræðið í þinglegri meðferð mála með því að ljúka þeim með atkvæðagreiðslu að loknum eðlilegum umræðum þar sem allir geta komið sýnum sjónarmiðum á framfæri í atkvæðaskýringum.
Málþóf skal það vera þótt það fyrirbæri hafi verið kallað ólýðræðislegt þegar gömlu valdaflokkarnir héldu um valdataumana.  Nú er málþóf ekki bara talið gott og gilt heldur ígildi neitunarvalds þeirra sem telja sig fædd til valda. Þetta geta ekki talist málefnaleg og vönduð vinnubrögð heldur atlaga gegn lýðræðislegum vilja þjóðar og meirihluta þings.
Virðing Alþingis dýrmæt
Virðing Alþingis er mikilvæg og hefur verið brothætt allt frá hruni. Þjóðinni fannst hún eðilega svikin þegar stjórnvöld gættu ekki hagsmuna almennings og mokuðu undir fjármálaöflin fyrir Hrun. Síðan þá hefur verið ríkur vilji til að Alþingi öðlist aftur það traust og virðingu sem er nauðsynlegt í öllum lýðræðisríkjum. Til þess að svo megi verða þarf þingheimur allur að finna til ábyrgðar.
Það eru til betri fordæmi
Við horfum gjarnan til frændþjóða okkar á Norðurlöndunum þar sem margt er til fyrirmyndar. Þar má til dæmis horfa á umgjörð þeirra um þinglega meðferð mála, lengd umræðu og umfjöllun í þinglegri meðferð sem lýkur með lýðræðislegri atkvæðagreiðslu á tilsettum tíma. Við verðum að breyta okkar þingsköpum í þessa veru og sýna sjálfum okkur og þjóðinni þá virðingu sem lýðræðið á skilið.
Stjórnarandstaða hefur hlutverk
Hlutverk stjórnarandstöðu hverju sinni er mikilvægt. Uppbyggileg stjórnarandstaða veitir stjórnvöldum aðhald og á að hafa svigrúm til að koma sínum málum og sjónarmiðum á framfæri. Hafa þannig áhrif á lagasetningu í þinglegri meðferð. Það er hins vegar ekki hennar hlutverk að gjaldfella lýðræðið með skrumskælingu þingskapa.
&nbsp;
Lilja Rafney Magnúsdóttir 
Höf. er þingmaður Flokks fólksins í NV kjördæmi

Lýðræðið í skötulíki

Dalabyggð hefur ítrekað undanfarin misseri og ár kallað eftir viðbragði og aðgerðum dómsmálaráðherra varðandi algjört aðstöðuleysi starfsemi lögreglunnar í Búðardal og sem og þörf fyrir aukna mönnun lögreglunnar á svæðinu.
Í dag hefur Lögreglustjóraembættið á Vesturlandi afnot af 9,8 fermetra skrifstofurými í Búðardal þó að þarfagreining sýni að meira þurfi til svo aðstaðan geti kallast ásættanleg og í Búðardal er einungis einn lögreglumaður búsettur og starfandi að jafnaði í 50% starfi lögreglumanns.
Í skýrslu Ríkislögreglustjóra um Löggæslu í Dalabyggð sem kom út í desember 2023, <a href="https://fundargerd.dalir.is/displaydocument.php?itemid=KuQGFBTweUyxtZHZoQnxzg&amp;meetingid=RgrNSigqxkqB0zeAnqtZrg1">https://fundargerd.dalir.is/displaydocument.php?itemid=KuQGFBTweUyxtZHZoQnxzg&amp;meetingid=RgrNSigqxkqB0zeAnqtZrg1</a>, segir að staðsetning lögreglustöðva þurfi m.a. að taka hliðsjón af því hvar fólk býr og verkefni eiga sér stað en einnig útkallsvegalengdum, slysatíðni, viðbragðstíma, stærðar landsvæða, veðurfarsaðstæðna, færðar o.s.frv. Þá er lágmarks mönnunarþörf grenndarlögreglustöðvar í héraðinu talin vera fjórir til níu lögreglumenn. Ekki liggur fyrir skilgreining um hvaða aðstaða skuli vera til staðar en að lágmarki verði að gera kröfu til þess að þar sé aðstaða fyrir varðstofu, skýrslugerð, yfirheyrslur, starfsmannaaðstaða og bílageymsla fyrir lögreglubifreiðar ásamt fangaklefa til skammtímavistunar fanga.
Það gefur því augaleið að 9,8 fermetra skrifstofa er ekki að uppfylla það lágmark sem lögreglan talar um að þurfi til. Ekki heldur dugar til  að hér sé einungis 50% stöðuhlutfall lögreglumanns þó svo sá einstaklingur sem um ræðir sé öflugur á ýmsum sviðum og Dalamenn upp til hópa lög hlýðnir.
Ljóst er að ef ekki er lögreglustöð í Búðardal er það eini byggðarkjarninn í umdæmi lögreglustjórans á Vesturlandi þar sem ekki er innan við 45 mínútna akstursfjarlægð til lögreglustöðvar. Sveitarfélagið er vel staðsett landfræðilega til að þjónusta út frá þéttbýlinu Búðardal, þar sem segja má að um 80km séu í næsta þéttbýli hvert sem litið er (Reykhólar, Hólmavík, Hvammstangi, Borgarnes, Stykkishólmur), þó það svæði nái út fyrir skilgreint lögregluumdæmi Vesturlands. Niðurstaða fyrrnefndrar skýrslu Ríkislögreglustjóra er sú að verkefnafjöldi sé slíkur að mikilvægt sé að til staðar sé mönnuð lögregluvakt í Dalabyggð, þörf sé á auknum afbrotavörnum og að lögreglustöð í Búðardal verði að lágmarki mönnuð fjórum lögreglumönnum.
Í dag starfar eins og fyrr sagði einn lögreglumaður í 50% starfi í Dalabyggð auk þess sem til staðar hafa verið héraðslögreglumenn. Aðrar vaktir hafa verið mannaðar með lögreglumönnum frá m.a. Akranesi og Borgarnesi en engin föst viðvera til staðar.
Uppi eru áform um uppbyggingu sameiginlegs húsnæðis viðbragðsaðila í Dalabyggð og hefur lögreglustjóraembættið á Vesturlandi tekið þátt í því samtali auk annarra sem um ræðir í þeim efnum. Má þarf m.a. nefna Heilbrigðisstofnun Vesturlands vegna aðstöðu fyrir bílakost þeirrar stofnunar, slökkvilið Dalabyggðar, Björgunarsveitina Ósk og fl. Einnig hefur FSRE (Framkvæmdasýslan – Ríkiseignir) verið upplýst um stöðu mála. Hjá FSRE fást þau svör að það sé skilningur á stöðunni en til þess að sú stofnun geti aðhafst sé nauðsynlegt að viðkomandi ráðuneyti gefi heimild sem og að þess sé getið með skýrum hætti í Fjármálaáætlun að gert sé ráð fyrir verkefninu.
Er hér með þessu greinarkorni enn og aftur skorað á þá sem með ákvörðunarvaldið fara að stíga fast til jarðar og láta verkin tala hvað varðar aðstöðumál löggæslu, mönnun löggæslu og aðstöðu viðbragðsaðila í Búðardal.
&nbsp;
Björn Bjarki Þorsteinsson
Höf. er sveitarstjóri í Dalabyggð
&nbsp;
&nbsp;

Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir

Ísland er auðlindaríkt land, en auðlindirnar sem oft er litið fram hjá í daglegri umræðu eru þær sem felast í gróðri og jarðvegi. Íslensk gróðurvistkerfi hafa sögulega orðið fyrir miklu raski svo sem rofi og því er einstaklega mikilvægt að hlúa að móunum okkar. Til þess er ómetanlegt að eiga góðar myndir af landi svo hægt sé að fylgjast með gangi mála. Þar gætir þú, kæri lesandi, komið sterkur inn. Með þátttöku í verkefninu „Landvöktun – lykillinn að betra landi,“ sem ætlað er að kanna ástand þessara auðlinda og hvernig þær þróast, getur þú bætt í þennan mikilvæga þekkingarbrunn.
&nbsp;
Landvöktun: Fylgstu með landinu þínu og gerðu það betra
Landvöktun er svokallað lýðvísindaverkefni (citizen science project) sem gerir landeigendum og öðrum áhugasömum einstaklingum kleift að kynnast landinu sínu á nýjan hátt. Með því að taka þátt í Landvöktun getur þú fylgst með þróun gróðurfars og jarðvegs á þínu svæði og einnig haft áhrif á hvernig ástand landsins breytist í framtíðinni. Þetta er ekki aðeins tækifæri til að læra um landið þitt, heldur einnig að leggja þitt af mörkum til að bæta það.
&nbsp;
Hvernig virkar það?
Verkefnið fer fram með einföldum hætti. Þátttakendur ákveða sjálfir hvaða land þeir vakta og sinna vöktuninni á þeim tíma sem hentar þeim best. Snjallsímar eru notaðir til þess að skrá upplýsingar um ástand gróðurfar og jarðvegs. Þessi gögn eru síðan nýtt, ásamt öðrum gögnum, til að meta ástand landsins og bæta ákvarðanir sem snúa að sjálfbærri landnýtingu og endurheimt landgæða þar sem þörf er á.
&nbsp;
Af hverju að taka þátt?
<ul>
<li>Fáðu betri yfirsýn yfir landið þitt: Með því að taka þátt í Landvöktun öðlast þú betri skilning á hvernig landið þitt er að þróast og hvaða áhrif mismunandi landnýting hefur á það.</li>
<li>Leggðu þitt af mörkum til vernda auðlindirnar okkar: Þátttakan í verkefninu hjálpar til við að safna mikilvægum upplýsingum sem stuðla að bættu ástandi landsins og aukinni sjálfbærni.</li>
<li>Taktu þátt í samfélagsverkefni: Verkefnið er í raun samfélagsverkefni þar sem allir sem hafa áhuga á landbúnaði, náttúruvernd og sjálfbærri landnýtingu geta lagt sitt af mörkum til að bæta ástand landsins.</li>
</ul>
&nbsp;
Hver getur tekið þátt  í Landvöktun?
Verkefnið er opið öllum! Hvort sem þú ert landeigandi, bóndi, náttúruverndarsinni eða bara einstaklingur sem vill læra meira um landið sitt, þá getur þú tekið þátt í því. Með einfaldri aðkomu og nýtingu snjalltækni getur þú fylgst með landinu þínu og tekið þátt í því að bæta ástand þess.
&nbsp;
Er eitthvað sem þú vilt vita meira um?
Við hvetjum þig til að skoða Landvöktun og ganga til samstarfs við GróLind. Á vef okkar, www.grolind.is/landvoktun, getur þú fengið allar upplýsingar um hvernig þú getur tekið þátt í verkefninu, auk þess sem við bjóðum upp á aðstoð ef þú hefur einhverjar spurningar. Við viljum fjölga þátttakendum og bjóðum ykkur innilega velkomin í þann kröftuga hóp sem tekur þátt nú þegar.
&nbsp;
Jóhann Helgi Stefánsson
Höf. er sérfræðingur hjá Landi og skógi

Getur þú bætt í þekkingarbrunn um íslenska náttúru?

Fiskeldi hefur átt mikinn þátt í þeirri endurreisn sem íbúar Vestfjarða eru að upplifa. Fiskveiðar hafa verið helsta atvinnugrein á svæðinu en þegar aflaheimildir fluttust í stórum stíl til annarra landshluta fækkaði störfum með tilheyrandi áhrifum á byggðaþróun. Frá upphafi 9. áratugarins fækkaði íbúum Vestfjarða mikið eða þangað til að viðsnúningur varð árið 2017. Óumdeilt er að fiskeldið spilar hér lykilhlutverk. Fiskeldi hefur verið mikilvægt fyrir atvinnuuppbyggingu á landsbyggðinni og er líklega ein mikilvægasta byggðaaðgerð síðustu ára.
Fiskeldi var mikið í umræðunni í kosningabaráttunni fyrir alþingiskosningarnar sl. haust, sérstaklega í landsbyggðarkjördæmunum. Andstæðingar fiskeldis í sjó töluðu mikið gegn því og héldu fundi víða um land, t.d. í Norðvesturkjördæmi, í tengslum við sýningar á myndinni Árnar þagna. Fiskeldi í sjó hefur verið mjög umdeilt og sætt mikilli andstöðu umhverfissinna og þeirra sem segja að það stefni villta laxastofninum í hættu með slysasleppingum og sjúkdómum. Án efa var þetta eitt umdeildasta mál kosningabaráttunnar.
Í kosningabaráttunni talaði ég máli fiskeldis og mikilvægi þess fyrir atvinnulíf og verðmætasköpun á landsbyggðinni og ekki síst á Vestfjörðum, sem hafa, með uppbyggingu fiskeldis, verið að koma upp úr áratuga öldudal. Ég lagði áherslu á að fiskeldi væri gríðarlega mikilvægt fyrir brothættar byggðir á Vestfjörðum og skapi þar örugg og vel launuð störf sem skipti sköpum fyrir þær. Þetta voru helstu rökin fyrir fiskeldi í sjó og réttlætti atvinnuuppbyggingu á þessari umdeildu atvinnugrein og að leggja fallega firði Vestfjarða undir hana. Ég tel að fiskeldi hafi snúið við áratuga gamalli neikvæðri byggðaþróun í byggðum sem hafa átt undir högg að sækja.
Þingeyri við Dýrafjörð er dæmi um þennan viðsnúning, en fyrirtækið Arctic Fish hefur verið með fiskeldi þar og mestan hluta starfsemi sinnar. Arctic Fish hefur starfsleyfi til að ala allt að 10.000 tonn af laxfiski í sjókvíum í Dýrafirði. Þetta leyfi er hluti af sjálfbæru fiskeldi sem fyrirtækið leggur áherslu á. Þetta gerir framleiðsluverðmæti í Dýrafirði um 10 milljarða króna virði miðað við að kílóverð á eldisfiski sé um 1.000 kr.
Þingeyri hefur verið brothætt byggð og Byggðastofnun hefur lagt kvóta og fjármagn í verkefni til að reyna að efla byggðina. Fiskeldið í firðinum var farið að hafa jákvæð áhrif á atvinnulíf, húsnæði var farið að seljast og yngra fólk farið að koma sér fyrir með fjölskyldum sínum. Framtíðin var björt enda góð störf í boði á Þingeyri við þá gríðarlegu verðmætasköpun sem varð til í firðinum.
Þá koma fréttir af því Arctic Fish hafi ákveðið að flytja fóðurstöð sína, sem sinnir fiskeldinu í Dýrafirði, frá Þingeyri við Dýrafjörð til Ísafjarðar. Níu manns sem starfa við stöðina á Þingeyri og búa í bænum og hafa kosið að búa þar og vilja sinna mikilvægum störfum sínum þar við verðmætasköpun í firðinum sínum. Þetta er fjölskyldufólk sem hefur komið sér upp húsnæði og er með börn í leikskóla en því verður nú gert að aka 100 kílómetra leið til og frá vinnu allan ársins hring. Þessi ákvörðun mun skerða lífsgæði þeirra íbúa Þingeyrar sem starfa fyrir Arctic Fish. Flutningur á níu störfum eru mikið högg fyrir atvinnulíf tæplega 300 manna byggðarlags, sem var að rétta úr kútnum. Hér er um að ræða gríðarlega mikilvægt mál fyrir Þingeyri og íbúa Dýrafjarðar á svo margan hátt.
Það hefur verið litið á fiskeldi sem mikilvæga byggðaaðgerð og þá ekki síst gagnvart brothættum byggðum. Með ákvörðun sinni er Arctic Fish að gera þær röksemdir að nánast engu að fiskeldi á Íslandi, sem verið hefur umdeilt, feli í sér mikinn stuðning við brothættar byggðir. Þessi ákvörðun fyrirtækisins grefur jafnframt undan þeim rökum að fiskeldi sé mikilvæg byggðaaðgerð í þeim fjörðum þar sem það er stundað. Þegar mikilvæg störf við fóðrun fiska í eldisfirði eru flutt þaðan er fiskeldi þar ekki mikilvæg byggðaaðgerð.
Samfélagsleg ábyrgð fyrirtækja (e. Corporate Social Responsibility, CSR) vísar til þeirrar skyldu og ábyrgðar sem fyrirtæki taka á sig til að hafa jákvæð áhrif á samfélagið, umhverfið og hagkerfið. Þetta felur í sér að fyrirtæki leitist við að starfa á siðferðilega réttan hátt og taka tillit til hagsmuna allra hagsmunaaðila, eins og starfsmanna, viðskiptavina, samfélagsins og umhverfisins. Samfélagsleg ábyrgð fyrirtækja er ekki bara að borga skattana sína, heldur leið til að sýna fram á að fyrirtæki starfar ekki einungis í hagnaðarskyni heldur einnig með samfélagslega velferð að leiðarljósi. Markmið samfélagslegrar ábyrgðar fyrirtækja er að skapa jákvæð áhrif á samfélagið.
Augljóst er að ákvörðun Arctic Fish um flutning starfa frá Þingeyri hefur ekki verið tekin með samfélagslega ábyrgð að leiðarljósi. Hún er engin, hvorki gagnvart Þingeyri né starfsmönnum fyrirtækisins sem þar búa og er nú gert að aka 100 km daglega til og frá vinnu. Flutningur starfa frá Þingeyri mun ekki hafa jákvæð áhrif á samfélagið í Dýrafirði, heldur þvert á móti. Í Dýrafirði er langstærstur hluti framleiðslu Arctic Fish og þaðan kemur stærstur hluti tekna fyrirtækisins. Dýrfirðingar og Þingeyringar þurfa nú að horfa upp á að góð störf við verðmætasköpun í firðinum sínum séu flutt til Ísafjarðar.
Rökin um að fiskeldi endurreisi og efli atvinnulíf í brothættum sjávarbyggðum, byggðum sem urðu illa úti í samþjöppunum kvótakerfisins, halda varla vatni lengur. Eingöngu allra nauðsynlegustu störfin verða eftir í fjörðunum þar sem verðmætasköpunin og eldiskvíarnar eru.
Ekki er hægt annað en að skora á Arctic Fish að sýna samfélagslega ábyrgð og endurskoða ákvörðun sína um flutning þessara mikilvægu starfa frá Þingeyri og stuðla þannig að sátt um atvinnugreinina í samfélaginu, og sýna jafnframt fram á það að þau veigamiklu rök sem haldið hefur verið á lofti til stuðnings henni séu ekki orðin innantóm.
&nbsp;
Eyjólfur Ármannsson
Höf. er innviðaráðherra, og fer með byggðamál, og er 2. þingmaður Norðvesturkjördæmis fyrir Flokk fólksins.
&nbsp;
&nbsp;

Fiskeldi og samfélagsábyrgð

Varla verður lengur um það deilt að Ísraelsmenn, undir forystu Benjamín Netanjahú, forsætisráðherra Ísraels, vinna að því að útrýma Palestínumönnum á Gasa. Tugþúsundir Palestínumanna, þeirra á meðal börn og konur, hafa verið drepin. Sjúkrahús, skólar og íbúðarhúsnæði sprengt og ekkert hirt um það hvor þar séu fyrir almennir borgarar. Og nú er verið að svelta þá sem eftir eru, með því að koma í veg fyrir flutninga og dreifingu matvæla inná svæðið. Mannvonskan og mannhatur Ísraelsmanna á sér lítil eða engin takmörk.
Flestir vestrænir þjóðarleiðtogar horfa aðgerðalausir á, tala en gera ekkert, helst að þeir segi eins og kanslari Þyskalands að Ísraelsmenn eigi rétt á að „verja“ sig. Og ekki má gleyma því að Bandaríkjamenn undir dyggri forystu Trumps styðja við fjöldamorðin og þjóðernishreinsarnar með því að leggja til nauðsynlegar sprengjur og önnur vopn.
Íslenskir ráðmenn eru þar dæmigerðir. Þorgerður Katrín utanríksráðherra talar og fordæmir en gerir ekkert sem tekið er eftir. Íslenska ríkið semur við Rapyd um færsluhirðingu, fyrirtækis í eigu Ísraelsmanns sem sagður er styðja útrýmingu Palestínumanna. Með þessum samningum þá styðja Íslendingar líklega þennan hernað á Gasa fjárhagslega, þó með óbeinum hætti sé.
Er ekki komin tími til þess að utanríksráðherra og forsætisráðherra rífi sig upp af afturendanum og geri eitthvað sem tekið yrði eftir, setja viðskiptabann á Ísraels, slíti stjórnmálasamband við Ísrael og lesi yfir sendiherra Bandaríkjanna vegna þeirra þáttar í þessum þjóðernishreinsunum og fjöldamorðum á Palestínumönnum?
Aðgerðaleysið er Íslendingum og öðrum Evrópubúum til skammar!
&nbsp;
Borgarnesi, 26. júní 2025
Guðsteinn Einarsson
&nbsp;
&nbsp;

Fjöldamorð Ísraela á Gasa!

Síðan ég tók sæti á Alþingi hefur mér þótt þreytandi að hlusta á þingmenn ákveðinna flokka tala landsbyggðina niður, tala alltaf um okkur landsbyggðarfólk eins og þurfalinga sem eigum endalaust bágt og að það sé alltaf verið að ráðast á okkur. Það hlýtur að vera þreytandi að líða alltaf eins og maður sé í vörn og aldrei í sókn.
Nú var verið að ræða frumvarp til laga um fjölmiðla. Í haust á reyndar að fara í heildarendurskoðun á lögunum en breytingarnar sem nú voru gerðar snéru fyrst og fremst að því að styðja við fjölmiðla á landsbyggðinni.
Þingmaður Sjálfstæðisflokksins ákvað að ræða frumvarpið en kom um leið upp um þekkingarleysi sitt þegar kemur að fjölmiðlaumhverfi á landsbyggðinni. Í fyrsta lagi talaði hann um héraðsmiðla sem flyttu nærfréttir um nýja baggavél í Tungu eða þrílembda á. Hann dró reyndar fljótt í land og sagði gera sér grein fyrir að þeir flytji einnig alls konar fréttir og að fáir vildu missa þá. Í öðru lagi var hann viss um að þeir gætu haldið sér á floti án ríkisstyrkja, hann gaf til kynna að þeir yrðu þá ef til vill betur reknir.
Varðandi fyrsta punktinn þá var hann samhliða þessum lýsingum á héraðsmiðlum að tala um hversu sterka nærveru Árvakur og Sýn hefðu á landsbygðinni. Þar væru fréttaritarar sem flyttu fréttir og svo kæmu fréttamenn á svæðið þegar eitthvað stórt væri í gangi. Nú eru þessi mál mér mjög skyld, enda er ég upplýsingafulltrúi sveitarfélags og hef verið í rúm þrjú ár. Fréttaritarar þessara miðla hafa ekki einu sinni haft samband við mig. Ég reyndar vissi ekki af tilurð þeirra fyrr en snemma á þessu ári þegar mér var bent á þá. Sólgnari virðast þeir ekki í fréttir af svæðinu. Af stóru miðlunum er RÚV duglegast en betur má ef duga skal. Við upplýsingafulltrúarnir fáum gjarnan þau svör að fréttirnar þyki ekki nógu krassandi á skrifstofunni fyrir sunnan, kannski sé þó hægt að koma þeim fyrir í Landanum. Þar virðist nefnilega helst eiga að koma okkur fyrir, brosandi í lopapeysu.
Reynsla mín er sú að ef fréttirnar eiga að ná eyrum annarra miðla þá þarf helst að koma þeim fyrst í hérðasmiðlana þar sem Sýn og Árvakur geta svo pikkað þær upp. Miklu frekar en að þær komi beint frá upplýsingafulltrúanum. Þar af leiðandi skil ég vel að núverandi frumvarp eigi að styðja við landsbyggðarfjölmiðla umfram aðra enda greinilega mikilvægt að viðhalda þeim svo hægt sé að fá frekari dreifingu á landsbyggðarfréttum.
Fréttamenn stærri fjölmiðla sjást varla í fjórðungnum nema það séu náttúruhamfarir eða stórslys. Það er þó ýmislegt annað fréttnæmt sem gerist á landsbyggðinni sem skiptir máli og hefur jafnvel ekkert að gera með sveitina, baggavélar eða sauðfé. Maður sér gjarnan fréttir rata í miðlana ef þær gerast á suðvesturhorninu þó þær hafi einnig gerst úti á landi og þá jafnvel fyrr. Tengingarnar eru bara fáar þar og fjarlægðin mikil, að því er virðist. Þar eru því fjölmiðlar á landsbyggðinni gríðarlega mikilvægir.
Í öðru lagi segir það sig svo sjálft að á svæði þar sem búa um það bil 10 þúsund manns næst aldrei nógu góð sala á blaðinu eða auglýsingum til að reka fjölmiðil svo vel megi vera. Það er bara, því miður, dæmi sem ekki gengur upp.
Miðlarnir hafa stórt hlutverk í að miðla sögum af svæðinu, flytja fréttir þegar vá ber að, veita stjórnvöldum aðhald og ýta undir staðarstolt, svo eitthvað sé nefnt.
Ég fagna því þar af leiðandi að ríkisstjórnin hafi ákveðið að styðja við landsbyggðarmiðla og vona að í heildarendurskoðun á lögunum verði mikilvægi þeirra haft í huga. Mögulega ætti stjórnmálafólk landsins að nýta sumarið fram að haustþingi í að skima landsbyggðarmiðlana, sem og stærri miðlana, með gagnrýnum huga og setja sig í spor þeirra sem ekki búa á suðvesturhorninu.
&nbsp;
Heiða Ingimarsdóttir
Höf. er starfandi varaþingmaður Viðreisnar í NA kjördæmi

Fréttir af baggavélum og lömbum

Vorönnin leið heldur betur hratt í Fjölbrautaskólaskóla Vesturlands. Þegar þrír fimmtudagar á vorönn eru frídagar þarf aldeilis að halda vel á spöðunum.
Í Annál vorannar, sem birtur er á vef skólans, kemur m.a. fram að stefnumótun er alltaf í gangi í FVA og verður sífellt inngrónari í námi og kennslu. Allar aðgerðir miða með einum eða öðrum hætti að því að efla nemendur og búa þeim og starfsfólki gott náms- og starfsumhverfi. Meðal annars er unnið að því að auka námskraft, seiglu, færni og vellíðan. Áhersla er meðal annars á að auka virkni nemenda og þátttöku og þar með talið að halda þeim frá símanum í kennslustundum.
Margt hefur breyst á sl. áratugum í skólastarfi; athyglisspönn styttist sífellt, heimanám er ódrjúgt og námið er ekki alltaf í forgangi hjá nemendum því langflestir vinna með náminu, æfa íþróttir eða verja tíma við skjáinn. Ljóst er að síminn og samfélagsmiðlar verða sífellt kröfuharðari á áhuga og athygli fólks um veröld víða og það er ekki bara vandi í skólanum, heldur líka á heimili og vinnustað. Ekki er á dagskrá enn sem komið er, að FVA leggi á símabann. En auðvitað er bannað skv. skólareglum að hangsa í símanum í kennslustundum og skylt er að fylgja fyrirmælum kennara þar um. Að takmarka símanotkun ungmenna í framhaldsskóla með formlegum hætti er möguleiki sem mætti alveg skoða, en eins og staðan er orðin þyrfti það að gerast í takt við nemendur, foreldrasamfélag, nærumhverfi o.fl. Slíkt skref yrðum við að taka öll saman og byrja þá á okkur sjálfum. Feta mætti í fótspor forsetans sem sagði í ræðu sinni á þjóðhátíðardaginn að hún hygðist hvíla sig á samfélagsmiðlum í sumarfríinu.
Gervigreind er farin að láta til sín taka í verkefnavinnu og ritgerðasmíð hjá nemendum um heim allan. Lögð er áhersla í kennslu á að nýta möguleika gervigreindar og taka hana í sína þjónustu eins og hentar og hægt er, en varast að gleypa allt hrátt sem frá henni kemur eða láta hana vinna verkefnin sem sett eru fyrir í skólanum. Gervigreindin er frábært tól með ótal möguleikum og við í FVA notum hana til að spara tíma, fá hugmyndir, skoða og skapa. En gætum þess að það sé ekki á kostnað menntunar og þeirrar hæfni og færni sem við erum að byggja upp með náminu.
Stór hópur útskrifaðist frá FVA í vor, eða 85 nemendur, og meðal þeirra eru 23 sem ljúka meistaranámi í sinni iðngrein. Það er sérlega gleðilegt og vonir standa til að hinir nýju meistarar verði duglegir að taka nema á samning, því sem kunnugt er sárvantar nemapláss. Mikill skortur erá iðnaðarmönnum á Íslandi og um heim allan og við í FVA gerum allt sem í okkar valdi stendur til að bæta þar úr. Nú þegar er orðið fullt á öllum verknámsbrautum fyrir haustið. Fyrirhugað er að innrita á ný í meistaraskólann í janúar 2026, fáist til þess fjölgun nemendaígilda og þar með fjárveiting.
Þau gleðitíðindi urðu að samningar náðust á vorönn milli Kennarasambands Íslands og ríkis eftir verkföll og vesen og fékk félagsfólk KÍ langþráðar, verðskuldaðar og umtalsverðar kjarabætur. En nú bregður svo við að í fjárlögum er boðað til niðurskurðar í framhaldsskólum landsins. Verkefnum skólans hefur þó ekki fækkað svo það verður að forgangsraða og finna milliveg í hagræðingu án þess að slá af gæðum og kröfum.
Áfram höldum við okkar striki; FVA er alltaf á uppleið. Nemendur eru ríflega 500 og starfsmenn 70 talsins.  Aðsókn að fjölbreyttum námsleiðum skólans er glimrandi góð og vinnustaðurinn eftirsóttur.
Nemendur halda okkur á tánum og gleðja okkur daglega með uppátækjum sínum. Þau gera allt umstangið svo sannarlega þess virði.
Gleðilegt sumar!
&nbsp;
Steinunn Inga Óttarsdóttir skólameistari FVA
&nbsp;
<img loading="lazy" width="600" height="400" class="alignnone size-medium wp-image-92590" src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Steinunn-Inga-Ottarsdottir-600x400.jpg" alt="" srcset="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Steinunn-Inga-Ottarsdottir-600x400.jpg 600w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Steinunn-Inga-Ottarsdottir-1200x800.jpg 1200w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Steinunn-Inga-Ottarsdottir-1536x1024.jpg 1536w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Steinunn-Inga-Ottarsdottir-300x200.jpg 300w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Steinunn-Inga-Ottarsdottir.jpg 2047w" sizes="(max-width: 600px) 100vw, 600px" />

Síminn, gervigreindin og skólastarfið í FVA

Það er ekki alltaf einfalt mál, jafnvel í litlu landi, að jafna tækifæri íbúa um allt land til uppbyggingar, hvort sem það varðar atvinnu, samgöngur, aðgengi að þjónustu eða tækifæri ungs fólks. Eitt af stóru viðfangsefnum stjórnvalda hverju sinni er að leysa þetta viðfangsefni með markvissum hætti og þar koma Sóknaráætlanir landshlutanna til sögunnar.
&nbsp;
Hvað eru Sóknaráætlanir?
Sóknaráætlanir eru stefnumótandi áætlanir sem unnar eru í átta skilgreindum landshlutum; allt frá Vestfjörðum og hringinn í kringum landið til Vesturlands. Þær eru unnar í samstarfi heimamanna, atvinnulífs, sveitarfélaga og annarra hagaðila. Markmið þeirra er að greina og stuðla að jákvæðri og sjálfbærri samfélags- og byggðaþróun og auka samráð, skilgreina tækifæri og setja fram raunhæfar aðgerðir til að efla byggð, atvinnu og lífsgæði.
Þetta er lifandi ferli sem mótast af þörfum íbúanna sjálfra. Og það skiptir máli, því hver landshluti hefur sín sérkenni og þarf sínar eigin lausnir, eins og kemur skýrt fram í nýjum sóknaráætlunum sem unnar voru á síðasta ári. Þar má þó líka glöggt sjá að landshlutarnir deila mörgum helstu markmiðunum, einkum er varðar atvinnu og nýsköpun, menningu og skapandi greinar, umhverfis- og loftlagsmál, mannauð og samfélag.
Hvers vegna skipta þær máli?
Sóknaráætlanir skapa sameiginlega sýn fyrir hvern landshluta, sem einfaldar forgangsröðun verkefna og leiðir til skynsamlegri nýtingu fjármagns. Þær eru einnig mikilvægur vettvangur til að eiga samtal við ríkið — um stuðning, verkefni og fjármagn, því þær skapa góðan og greiðan farveg fyrir stuðning stjórnvalda við ýmiskonar uppbyggingu um land allt. Farveg sem er þegar til staðar og mótaður af íbúum sjálfum.
Samvinna – ekki stjórn ofan frá
Flestöll viljum við taka þátt í mótun samfélags okkar og Sóknaráætlanir eru dæmi um þegar stjórnvöld treysta heimafólki til að leggja línurnar. Það skiptir máli. Þegar ákvarðanir eru teknar nær fólki sem þekkir aðstæður best, eru meiri líkur á að úrræðin virki og styðji raunverulega við uppbyggingu.
Landshlutasamtök sveitarfélaganna sjá um umsýslu og framkvæmd Sóknaráætlana í hverjum landshluta en fjárveitingar koma frá innviðaráðuneyti, menningar-, nýsköpunar- og háskólaráðuneyti og umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneyti sem og sveitarfélögunum. Þá hafa verið gerðir samningar á grunni Sóknaráætlana við mennta- og barnamálaráðuneytið um svæðisbundin farsældarráð.
Við hvetjum stjórnvöld, einkum önnur ráðuneyti, til að nýta þetta frábæra tæki enn betur til að vinna að framgangi málaflokka sinna um land allt. Sóknaráætlanir eru í raun samstarfsvettvangur sveitarfélaga, ríkisstofnana, atvinnulífs, menningarlífs, fræðasamfélags auk annarra haghafa í hverjum landshluta og það væri glapræði að nýta hann ekki.
Niðurstaðan: Sóknaráætlanir eru tækifæri
Sóknaráætlunum er ætlað að skapa farveg fyrir fjármagn og tækifæri til uppbyggingar um allt land, þar sem heimafólki er treyst til þess að vinna faglega og úthluta fjármunum til þeirra verkefna sem það hefur trú á til uppbyggingar í landshlutanum. Til að hrinda sóknaráætlunum í framkvæmd eru fyrst og fremst tvær leiðir. Annars vegar eru mótuð áhersluverkefni út frá helstu markmiðum þeirra og hins vegar eru uppbyggingarsjóðir. Raunin hefur orðið sú að með Sóknaráætlunum landshlutanna hefur traust vaxið – innan landshluta sem utan, á milli sveitarfélaga og ríkis.
Sóknaráætlanir eru fyrirtaks grunnur að ákvörðunum stjórnvalda um hvað skuli gera og hvar, og eru kjörinn vettvangur til að taka við verkefnum og fjármagni frá ríkinu — til að tryggja að þau skili raunverulegum árangri í uppbyggingu um land allt.
Það er einfaldlega skynsamlegt og góð leið til að tryggja sterka og sjálfbæra framtíð fyrir allt Ísland.
&nbsp;
Höfundar:
Páll Snævar Brynjarsson, framkvæmdastjóri Samtaka sveitarfélaga á Vesturlandi
Sigríður Ó. Kristjánsdóttir, framkvæmdastjóri Vestfjarðastofu
Sveinbjörg Rut Pétursdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka sveitarfélaga á Norðurlandi vestra
Albertína Friðbjörg Elíasdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka sveitarfélagi á Norðurlandi eystra
Bryndís Fiona Ford, framkvæmdastjóri Austurbrúar
Ingunn Jónsdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka sveitarfélaga á Suðurlandi
Berglind Kristinsdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka sveitarfélaga á Suðurnesjum
Páll Björgvin Guðmundsson, framkvæmdastjóri Samtaka sveitarfélaga á Höfuðborgarsvæðinu
<img loading="lazy" width="600" height="300" class="alignnone size-medium wp-image-92472" src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Landshlutasamtok-600x300.jpg" alt="" srcset="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Landshlutasamtok-600x300.jpg 600w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Landshlutasamtok-300x150.jpg 300w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Landshlutasamtok.jpg 1200w" sizes="(max-width: 600px) 100vw, 600px" />
&nbsp;
&nbsp;

Fréttaveita Vesturlands

Jöfnuður er lykilorðið

Sjö framkvæmdastjórar sveitarfélaga á landsbyggðinni

Mikilvægara en veiðigjöldin

Hjörtur J. Guðmundsson

Lýðræðið í skötulíki

Lilja Rafney Magnúsdóttir

Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir

Björn Bjarki Þorsteinsson

Getur þú bætt í þekkingarbrunn um íslenska náttúru?

Jóhann Helgi Stefánsson

Fiskeldi og samfélagsábyrgð

Eyjólfur Ármannsson

Fjöldamorð Ísraela á Gasa!

Guðsteinn Einarsson

Fréttir af baggavélum og lömbum

Heiða Ingimarsdóttir

Síminn, gervigreindin og skólastarfið í FVA

Steinunn Inga Óttarsdóttir

Sóknaráætlanir landshlutanna – lykillinn að sterkara Íslandi

Framkvæmdastjórar landshlutasamtaka skrifa