Nýlega hófum við í félags- og vinnumarkaðsráðuneytinu hringferð um landið í því augnamiði að ræða milliliðalaust við landsmenn um nýja heildræna stefnu í málefnum fatlaðs fólks og hvað fólki er efst í huga á hverjum stað. Við áttum fjölmennt og gott samtal í Borgarnesi við fólk víða af Vesturlandi.
Loksins lögfesting samnings Sameinuðu þjóðanna
Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar er kveðið á um að samningur Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks skuli lögfestur á kjörtímabilinu og ný mannréttindastofnun sett á laggirnar. Þessi verkefni eru á forræði forsætisráðuneytisins og eru í vinnslu. Og, við í félags- og vinnumarkaðsráðuneytinu, vinnum nú í víðtæku samráði við hagsmunasamtök fatlaðs fólks, ráðuneyti, sveitarfélög og almenning að gerð landsáætlunar til að tryggja farsæla innleiðingu samningsins. Þ.e.a.s. að koma þeim skuldbindingum sem felast í samningnum til framkvæmda hérlendis.
Landsáætlun um framkvæmdina
Þó svo að margt hafi færst til betri vegar á undanförnum árum og áratugum, þá nýtur fatlað fólk færri tækifæra og stendur frammi fyrir fleiri hindrunum í daglegu lífi en ófatlað fólk. Til dæmis eru tækifæri til menntunar og atvinnu færri og fatlað fólk er líklegra til að missa vinnuna á undan öðrum og verða fyrir margvíslegu ofbeldi. Þetta er óréttlæti sem felur í sér ójöfnuð og skert lífsgæði sem ég á erfitt með að kyngja og þess vegna legg ég áherslu á breytingar.
Með aðgerðum í landsáætlun um innleiðingu samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks mun verða grundvallarbreyting hvað varðar viðurkenningu á réttindum, menntun, störfum og aðgengi fatlaðs fólks að samfélaginu.
Við höfum hafið mikilvæga vegferð og ég vil þakka þeim sem gáfu sér tíma í Borgarnesi fyrir afar góða umræðu og innlegg í þessa mikilvægu vinnu.
&nbsp;
Guðmundur Ingi Guðbrandsson
Höf. er félags- og vinnumarkaðsráðherra

medium

thumbnail

1536x1536

small

custom-size

Þakkir til Vestlendinga

Við lestur fjármálaáætlunar ríkisstjórnarinnar vekur athygli hve ómarkvisst og lítið ríkisstjórnin berst gegn verðbólgunni. Þann slag eiga aðrir að taka.
Seðlabankastjóri sagði við síðustu stýrivaxtahækkun: „Við því þurfum við að bregðast. Öll hjálp sem við fáum frá fjárlögum ríkisins er vel þegin en við erum ekki að bíða eftir því, með neinum hætti.“ Hér er beðið um hjálp frá ríkisstjórninni og stefnu í ríkisfjármálunum í baráttunni gegn verðbólgunni.
Fjármálaráðherra skilar auðu varðandi aðgerðir gegn verðbólgu. Hann hefur lagt fram á Alþingi tillögu að fjármálaáætlun sem gerir lítið til að sporna gegn verðbólgu, boðar hnignun velferðarkerfisins og hunsar vaxandi vanda okkar fátækustu samfélagshópa, eldri borgara og öryrkja.
Að leggjast á sveif með Seðlabankanum
Í fjármálaáætlun fjallar fjármálaráðherra um baráttuna sem sameiginlegt verkefni. Þar segir: „Til skemmri tíma er fjármálaáætlun því ætlað að leggjast á sveif með Seðlabankanum við að ná verðbólgu sem fyrst aftur að markmiði.“
Hvernig ætlar ríkisstjórnin að leggjast á sveif með Seðlabankanum í baráttunni gegn verðbólgunni?
Hækka á tekjuskatt lögaðila um eitt prósent, einungis á árinu 2024. Ekki á að hækka bankaskattinn, þrátt fyrir tugmilljarða hagnað bankanna í samkeppnislausu rekstrarumhverfi. (Ríkið, stærsti bankaeigandinn, er þar stefnulaus). Hækka á veiðigjaldið á seinni árum áætlunarinnar, enginn veit hvenær eða hve mikið. Lækka á endurgreiðslu virðisaukaskatts vegna endurbóta á íbúðarhúsnæði úr 60% í 35%. Aðhaldskrafa er hækkuð úr einu í tvö prósent, sem er varla aðgerð sem slær á verðbólguna. Leggja á 0,5% aðhaldskröfu á skóla, sem er varhugavert í ljósi þess hve höllum fæti menntakerfið stendur á alþjóðavísu.
Allar aðrar aðgerðir eru þegar boðaðar aðgerðir sem nú eru kynntar sem úrræði gegn verðbólgunni. Það eru hækkun fiskeldisgjalds; samdráttur í stuðningi við rafbílavæðingu og fækkun fermetra Stjórnarráðsins. Þetta eru áform sem hafa legið fyrir frá kosningum og slá varla á verðbólguna. Sameining stofnana er í raun löngu fyrirhuguð og kemur fram í stjórnarsáttmálanum og með stafrænni umbreytingu er ýjað að því að einungis þurfi að endurráða í helming þeirra stöðugilda hjá ríkinu sem losna við eftirlaunaaldur á næstu fimm árum. Er stór hluti ríkisstarfsmanna í raun óþarfur?
Augljóst er að þessar aðgerðir gera ekkert í baráttunni gegn verðbólgunni enda ekki til sá dómbæri aðili sem telur þær skipta einhverju máli. ASÍ, SA og fleiri hafa gagnrýnt aðgerðaleysið sem felst í fjármálaáætlun og skal engan undra.
Félagslegar hörmungar handan við hornið
Við verðum að ná verðbólgunni niður strax á þessu ári ef við ætlum að ná að vernda fjölskyldur í landinu. Að öðrum kosti munu lífskjör stórlega rýrna hjá stórum hópum í samfélaginu, fátækt mun aukast og hætta er á að fjölskyldur missi heimili sín með þeim félagslegu hörmungum sem því fylgja. Ríkisstjórn, sem gerir ekkert til að berjast gegn verðbólgu, ber að fara frá.
Flokkur fólksins hefur ítrekað vakið athygli á mikilvægi aðgerða gegn verðbólgu en ríkisstjórnin þráast við og ætlar að sitja aðgerðalaus andspænis verðbólgunni.
Flokkur fólksins hefur lagt til fjölda aðgerða sem myndu vinna gegn verðbólgunni en því miður hafa ríkisstjórnarflokkarnir lítinn áhuga á hugmyndum annarra.
Við höfum lagt til frystingu á höfuðstól verðtryggðra íbúðalána, hækkun bankaskatts, hækkun veiðigjalda, húsnæðisliðinn út úr vísitölunni, leigubremsu, frystingu krónutöluskatta, átak í uppbyggingu húsnæðis og fleiri atriði má nefna.
Stefnuleysi stjórnvalda er ógn við almenning
Ríkisfjármálunum er ekki með neinum markvissum hætti beitt gegn verðbólgunni. Þar er ríkisstjórnin stefnulaus líkt og í svo mörgum málaflokkum, sem vekur spurningar um hvað hún ætli sér, annað en að sitja við völd valdanna vegna.
Gríðarlegar vaxtahækkanir Seðlabankans bitna verst á skuldsettum heimilum, fólki sem er að greiða af húsnæðislánum sínum. Þar er byrðunum misskipt. Eignaminna fólk, millitekjuhópar og þeir tekjulægstu, taka á sig byrðar verðbólgunnar. Það er kostnaðurinn sem almenningur þarf að bera af stefnulausri ríkisstjórn á verðbólgutímum.
&nbsp;
Eyjólfur Ármannsson
Höfundur er þingmaður Flokks fólksins í Norðvesturkjördæmi og 2. varaformaður fjárlaganefndar.

Stefnulaus ríkisfjármál á verðbólgutímum

Kallað hefur verið eftir umræðu um hvalveiðar í kjölfar eftirlitsskýrslu Matvælastofunnar (MAST) um veiðar á langreyðum við Ísland. Rétt er að bregðast við því og rekja nokkur sjónarmið sem halda verður til haga í þessari umræðu.
Það er höfuðskylda hvers veiðimanns að hitta og aflífa bráðina eins skjótt og fumlaust og hægt er þannig að það valdi dýrinu sem minnstum sársauka. Þetta er grundvallarregla sem gildir um allar veiðar á öllum dýrum á Íslandi og hafinu um kring og er ákvæði þess efnis lögfest í lögum um velferð dýra, sbr. 27. gr. Lögin gilda um öll hryggdýr auk tífætlukrabba, smokkfiska og býflugna en fiskveiðar eru undanskyldar. Hvalir falla undir lögin þótt líta verði jafnframt til þess að um hvalveiðar gilda sérlög og eiga þær sér langa forsögu.
Samt er það svo í raunheimi að skot geiga og jafnvel reyndustu veiðimönnum tekst ekki í öllum tilvikum að aflífa bráð sína samstundis. Ekki hafa allar hreindýraskyttur hitt í fyrsta skoti og ljóst að særð hreindýr hafa verið elt uppi í dágóða stund þar til þau voru tryggilega aflífuð. Mýs drepast ekki umsvifalaust í öllum tilvikum í gildrum og því fer fjarri að fuglaskotveiðimenn hitti í öllum skotum og því miður særist vafalaust fjöldi fugla sem ekki eru handsamaðir á hverju veiðitímabili.
Þetta er hinn ískaldi veruleiki veiða enda ljóst að meginreglan um að aflífa skuli dýr eins skjótt og hægt er er matskennd og án frekari hlutlægra viðmiðana. Það fer eftir aðstæðum og eðli þeirra veiða sem um ræðir hvort veiðimaður telst hafa brotið regluna eða ekki. Veiðar á villtum dýrum verða heldur ekki lagðar að jöfnu við aflífun búfjár.
Eftirlitsskýrsla MAST
Niðurstaða MAST er að óásættanlega hátt hlutfall veiddra langreyða við Ísland árið 2022 þjáðist við aflífun og telst útkoman verri en við svipaða athugun árið 2014. 75% dýranna deyr við fyrsta skot, 92-97% við annað skot. 59% dýra deyr samstundis og miðgildi tíma til dauða þeirra dýra sem ekki deyr strax er um 11 mínútur. Frávikin eru skiljanlega fréttnæmust og vekja upp sterk viðbrögð en á sama tíma hefur lítið borið á margvíslegum athugasemdum Hvals hf. við skýrslu MAST í opinberri umfjöllun. Eins hefur sá mikilvægi þáttur málsins, að engar reglur voru brotnar að mati stofnunarinnar og veiðarnar hafi stuðst við þekktar og viðurkenndar aðferðir, ekki heldur farið hátt.
Sá hængur er á matskenndri niðurstöðu MAST, um að óásættanlega hátt hlutfall hvalanna þjáist við aflífun, er að það eru engin skýr lögbundin viðmið um það hvað telst vera óásættanlegt í þessum veiðum. Fram til þessa hafa ýmsar fullyrðingar hagsmunahópa og stjórnmálamanna verið byggðar á tilfinningarökum. Þær eiga vissulega rétt á sér en eru ekki haldbærar málsástæður sem á eru byggjandi við frekari ákvarðanatöku af hálfu stjórnvalda um framtíðarfyrirkomulag þessara veiða.
Er það alveg skýrt og öllum ljóst að það er óásættanlegt að 75% dýranna drepist við fyrsta skot eða að einungis 59% dýranna drepist samstundis? Er það mikil breyting frá því sem áður hefur verið viðurkennt eða vitað um veiðarnar sl. hálfa aðra öld? Hver setti slík viðmið eða er til þess bær, á hvaða grunni byggja þau og hafa öll rök og sjónarmið verið sett fram á málefnalegan hátt? Standa aðrar hvalveiðiþjóðir sig betur?
Sjálfbær nýting og stjórnarskrá
Þá verður ekki undan því vikist að líta jafnframt til þeirra meginsjónarmiða og reglna sem gilda um hvalveiðar almennt. Hvalveiðar byggja á vísindarannsóknum, lúta sérstökum lögum sem og eftirliti, eru sjálfbærar og í samræmi við alþjóðalög. Sjálfbær nýting auðlinda í hafi og á landi er grundvallarþáttur í velmegun þjóðarinnar og verður áfram til framtíðar litið. Þetta eru ekki gömul og úr sér gengin gildi eða sjónarmið, þvert á móti.
Eins er það alveg skýrt að óljós og huglæg viðmið sem ekki eru byggð á lögmætum grunni hagga í engu ákvæðum stjórnarskrárinnar um atvinnufrelsi og atvinnuréttindi. Ef gera á breytingar á inntaki veiðiréttar á hvölum verður slíkt á byggja á lögmætum grunni og samræmast meginreglum stjórnskipunarréttar. Íþyngjandi laga- og reglugerðarákvæði sem takmarka stjórnarskrávarinn rétt verða t.a.m. að fylgja virtum sjónarmiðum um meðalhóf og skýrleika. Ef litið væri t.d. fram hjá því að hægt er að ná betri árangri með nýjum veiðiaðferðum væri verið að brjóta regluna um meðalhóf.
Næst samstaða um framhaldið?
Það sem réttast væri að gera nú er að taka eftirlitsskýrslu MAST til gagngerrar umfjöllunar, rýna niðurstöður hennar samhliða þeim athugasemdum sem gerðar hafa verið við skýrsluna. Þetta verður gert innan atvinnuveganefndar Alþingis og vonandi víðar t.a.m. hjá vísinda- og fræðasamfélaginu og ýmsum hagaðilum. Líklega er þörf á frekari athugunum og eftirliti sem og tilraunum við innleiðingu á nýjum veiðibúnaði og tækni. Slík umræða, byggð á vísindalegum og málefnalegum grundvelli, leiðir þá mögulega fram einhvers konar samstöðu um almenn og skýr viðmið sem eiga að gilda framvegis um þessar veiðar.
&nbsp;
Teitur Björn Einarsson
Höf. er þingmaður Sjálfstæðisflokksins

Hvalveiðar

Í lok liðins mánaðar voru staðfest þau gleðilegu tíðindi að Íslensk erfðagreining muni taka þátt í því að rannsaka riðu í íslensku sauðfé, en riða er langvinnur og ólæknandi smitsjúkdómur sem leggst á sauðfé og veldur svampkenndum hrörnunarskemmdum í heila og mænu. Sjúkdómurinn er erfiður viðureignar og ekki hefur verið fundið upp bóluefni til þess að verjast honum. Sú aðferð sem hefur verið notuð hér á landi, þegar upp hefur komið riða á bæ, hefur verið að slátra öllu fé á bænum, fara í jarðvegsskipti, hreinsa, brenna og sótthreinsa. Hér er um er að ræða verulega íþyngjandi aðgerð með tilheyrandi áfalli fyrir alla sem málið snertir.
Verndandi arfgerð
Fram til þessa höfum við ekki haft önnur úrræði við að uppræta sjúkdóminn en að aflífa stofninn. Í kjölfarið á því að fundist hefur arfgerð sem er verndandi gegn riðu eru nú loksins möguleikar á breyttri aðferðarfræði við útrýmingu á riðuveiki. ARR-arfgerðin hefur hlotið viðurkenningu sem verndandi arfgerð en til eru fleiri arfgerðir sem ekki eru viðurkenndar en unnið er að rannsóknum á þeim. Það er mat þeirra sem hér skrifa undir að mikilvægt sé að styðja við enn frekari rannsóknir og vinnu við að greina íslenska fjárstofninn. Þannig má rækta upp stofn sem er ónæmur gegn riðunni. Á þeim forsendum hefur Íslensk Erfðagreining nú komið að borðinu.
Aðkoma Íslenskrar erfðagreiningar mikilvæg
Það er mikið fagnaðarefni að fá Íslenska Erfðagreiningu til liðs við sauðfjárbændur, Ráðgjafarmiðstöð Landbúnaðarins (RML) og fleiri sem hafa látið sig málið varða. Aðkoma Íslenskrar erfðagreiningar er mjög mikilvæg þar sem hægt er setja aukinn þunga í að arfgerðagreina íslenska fjárstofninn með öflugra og ódýrari hætti þar sem fyrirtækið hefur yfir að ráða aflmiklum tækjum og sérfræðingum á þessu sviði. Það þekkjum við frá heimsfaraldri covid. Íslensk erfðagreining sannar nú enn og ný mikilvægi sitt en nú í þágu íslensku sauðkindarinnar.
Ljósið við endann
Verkefnið nú er að finna allar þær kindur sem bera riðuþolna arfgerð. Í framhaldi af því verður svo hægt að dreifa þeim um landið og byggja upp sterkan fjárstofn sem tekur ekki riðu. Fyrirséð er að þetta verkefni komi til með að taka nokkur ár. Þrátt fyrir dimma daga sem gengið hafa yfir sjáum við nú  loks ljósið við enda ganganna, og í kjölfarið breytt vinnubrögð sömuleiðis. Niðurskurður mun vonandi von bráðar tilheyra fortíðinni. Framtíðin er samvinnuverkefni bænda, vísindamanna og stjórnvalda.
&nbsp;
Lilja Rannveig Sigurgeirsdóttir
Þórarinn Ingi Pétursson
Halla Signý Kristjánsdóttir
Stefán Vagn Stefánsson
Höf. eru þingmenn Framsóknar

large

2048x2048

Straumhvörf fyrir sauðfjárbændur

Á vorönn bauðst nemendum á unglingastigi í Grunnskólanum í Borgarnesi (GB) að taka þátt í valgreininni „Erlent samstarf“.  Samstarfið er við vinaskólann okkar Základní Škola Karla Jeřábka (ZSK), í bænum Roudnice nad Labem í Tékklandi. Unnið var að sameiginlegum rafrænum verkefnum. Öll samskipti fóru fram á ensku og einnig voru verkefnin unnin á ensku.
Dagana 24. – 26. apríl sóttu 15 tékkneskir nemendur félaga sína í GB heim. Gestgjafar í skólanum voru 12 nemendur í 8. – 10. bekk. Með tékkneska hópnum voru skólastjórinn þeirra, efnafræðikennari og verkefnisstjóri. Nemendum fannst áhugavert að skoða glæsilega aðstöðu í grunnskólanum, bæði í kennslustofum og á útisvæði. List- og verkgreinastofur vöktu sérstaka lukku, sem og þau verkefni sem voru í vinnslu þar. Hlöðver Ingi Gunnarsson, sviðsstjóri fjölskyldusviðs Borgarbyggðar, kynnti skólastarfið í Borgarbyggð og bauð tékkneska hópnum og gestgjöfum þeirra á sýningar í Safnahúsinu og í sund. Landnámssetrið bauð hópnum á sögusýninganar. Eru þeim færðar bestu þakkir fyrir.
Hópurinn tók þátt í efnafræðismiðju þar sem glímt var við ýmsar tilraunir undir stjórn Jakobs efnafræðikennara í ZSK og Hildar náttúrufræðikennara í GB.
Ýmiss náttúrufyrirbæri í sveitarfélaginu voru skoðuð og íslensku húsdýrin. Þórhildur María Kristinsdóttir, landvörður Umhverfisstofnunar, fræddi hópinn um gíginn Grábrók og umhverfi hans, auk þess sem farið var að Deildartunguhver, Hraunfossum og Snorralaug. Hrafnhildur Guðmundsdóttir á Sturlu-Reykjum fræddi hópinn um íslenska hestinn og nýtingu jarðvarma.
Það er þroskandi að taka þátt í slíku verkefni.  Áskorun að hafa allt á ensku. Samstarf við nemendur erlendis frá veitir nemendum okkar nýtt sjónarhorn á sitt nám og aðstöðu í skólanum. Samstarfsverkefni er skemmtileg leið til að læra um náttúru, sögu og menningu í öðrum Evrópulöndum. Verkefnið, sem er Erasmus+ eTwinning verkefni, var styrkt af styrkjaáætlun ESB fyir mennta-, æskulýðs- og íþróttamál.  Áætlað er að halda samstarfinu áfram skólaárið 2023 – 2024.
&nbsp;
Hulda Hrönn Sigurðardóttir
<img width="600" height="427" class="alignnone size-medium wp-image-64245" src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Hulda-Hronn-Sigurdardottir-600x427.jpg" alt="" srcset="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Hulda-Hronn-Sigurdardottir-600x427.jpg 600w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Hulda-Hronn-Sigurdardottir-1200x854.jpg 1200w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Hulda-Hronn-Sigurdardottir-1536x1093.jpg 1536w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Hulda-Hronn-Sigurdardottir-scaled.jpg 2048w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Hulda-Hronn-Sigurdardottir-300x214.jpg 300w" sizes="(max-width: 600px) 100vw, 600px" />

Samstarfsverkefni grunnskóla í tveimur löndum

Við stöndum á ákveðnum tímamótum því í mars var liðið ár frá því að netspjallinu Sjúktspjall var hleypt af stokkunum. Þetta er nafnlaust spjall þar sem ungmenni geta leitað eftir stuðningi, ráðgjöf og fræðslu varðandi samskipti, sambönd, ofbeldi og mörk. Á þessu fyrsta starfsári spjallsins leituðu fleiri en 300 ungmenni aðstoðar svo ljóst er að þörfin fyrir slíkt úrræði er brýn.
Algengasti notandinn á fyrsta ári Sjúks spjalls er 16 ára stúlka sem vill fá staðfestingu á því að henni hafi verið nauðgað. Stúlkurnar eru í þolendastöðu og hafa samband til að fá hjálp, aðstoð við að skilgreina þessa erfiðu reynslu sína og ráðgjöf um hvert þær geti leitað.
Við hjá Stígamótum sjáum í samtölunum sem berast okkur í gegnum Sjúktspjall að unglingarnir kenna sjálfu sér oft um og vilja ekki ræða við foreldra sína því þeim finnst þau hafa brugðist þeim, ef þau hafa orðið fyrir ofbeldi.
Birta Ósk er verkefnastýri Sjúka spjallsins. Hlutverk háns er að halda utan um allt sem viðkemur spjallinu og stundum sest hán sjálft á vakt við tölvuna og svarar spurningum og vangaveltum þeirra sem þangað leita. Birta segir eitt og annað hafa komið sér á óvart þegar hán hóf að svara fyrirspurnum ungmenna sem leita til spjallsins. Áður hafði hán haldið að unga kynslóðin væri með flest á hreinu þegar kemur að þessum málum. Að þau vissu hvað ofbeldi væri og þess háttar en það hafi ekki endilega verið raunin.
„Það kom mér að vissu leyti á óvart en þó ekki öllu því það getur verið afar flókið að skilgreina ofbeldi sem man sjálft verður fyrir. Mér fannst líka mjög sláandi að sjá hvað unga fólkið er að fást við mikla erfiðleika. En það kom mér á sama hátt ánægjulega á óvart hvað spjallið er mikið notað og hve mikið við getum hjálpað þeim sem leita til okkar,“ segir Birta Ósk.
Mikilvægur vettvangur til að ræða málin
Spjallið er hugsað fyrir ungmenni yngri en 20 ára af öllum kynjum. Á spjallinu eru krakkar líka mikið að spyrja kynfræðsluspurninga eða að spyrja almennt um kynlíf. Hvort það sé skrýtið að vilja þetta eða hitt í kynlífi eða tala um eitthvað sem þeim þykir vandræðalegt. Það er mjög mikilvægt að hafa þennan vettvang til að ræða málin því það er jafnvel enginn annar sem þau geta leitað til, nema þá kannski sálfræðingur. Það er líka tvímælalaust áreiðanlegra og betra að leita ráða í þessum málum hjá fullorðnum einstaklingi sem er fagaðili heldur en til dæmis á meðal jafningja sinna.
Birta segir spjallið tvímælalaust skipta máli. „Mér finnst þetta auðvitað algjör snilld. Ef ég horfi til baka þá hefði það breytt miklu að hafa aðgang að svona spjalli á þessum árum. Þarna er hægt að fá svör við mörgu sem man áttar sig svo ekki sjálft á fyrr en mörgum árum seinna. Það hefði breytt miklu fyrir mig að fá svör og aðstoð á unglingsárum.“
Með þökk fyrir hönd þeirra sem hafa nýtt sér spjallið og munu gera það í framtíðinni – þitt framlag skiptir máli!
Sjá nánar: <a href="https://sjukast.is/sjuktspjall/">Sjúktspjall | Sjúkást (sjukast.is)</a>
&nbsp;
&nbsp;
Með bestu kveðju,
Drífa Snædal
Höf. er talskona Stígamóta

Grípum unglingana okkar

Freyja Birgisdóttir frá Háskóla Íslands, Kate Nation og Margaret Snowling frá Oxford-háskóla rituðu nýlega grein um lesfimipróf sem eins konar svar við grein minni; Brjótum lestrarkóðann í lestrarkennslu.
Í grein minni minnist ég ekki einu orði á lesfimi eða lesfimipróf, sem Freyja, Kate og Margret eyða heilli grein í að fjalla um og á að vera svar við grein minni, þar sem ég minnist á leshraðamælingar.
Greinarhöfundar gera ekki greinarmun á leshraðamælingum, sem ég fjalla um í grein minni, og lesfimiprófum sem grein þeirra fjallar um. Hvernig er unnt að svara gagnrýni á leshraðmælingar með skrifum um lesfimipróf? Með hreinum ólíkindum að fræðimenn skuli ekkert gera til að skýra muninn á þessum tveimur hugtökum. Annaðhvort þekkja prófessorarnir ekki muninn á leshraðamælingum og lesfimiprófum eða greinin er dæmi um skammarlega útúrsnúninga. Eru slík vinnubrögð samboðin Háskóla Íslands?
Í grein þeirra er ekki minnst einu orði á aðalatriði greinar minnar: Á byrjendalæsi og ömurlega lestrarkunnáttu á Íslandi eða á bókstafa-hljóðaðferðina. Barn lærir að lesa með því að brjóta lestrarkóðann, þekkja þau tákn sem bókstafirnir eru og þau hljóð sem þeir standa fyrir. Það er gert með bókstafa-hljóðaðferðinni og er fyrsta skref í að læra að lesa. Freyja, Kate og Margaret eyða ekki einu orði í grein sinni á þessi aðalatriði greinar minnar.
Þegar gagnrýnd eru skrif um jafnmikilvægt efni og lestur barna er lágmark að notuð séu sömu hugtök sem hin gagnrýnda grein notar og hugtakanotkun sett í samhengi. Dósent við Háskóla Íslands gerir ekki þær kröfur til skrifa sinna. Með þessari breyttu hugtakanotkun er því slegið ryki í augu lesenda.
Fyrirmæli Menntamálastofnunar
Fyrirmæli Menntamálastofnunar um lestrarpróf í grunnskólum sem kennarar fá eru skýr og eftirfarandi:
„Fyrirmæli til nemenda:
Hér sérðu textablað, þú átt að lesa þennan texta eins hratt og vel og þú getur í tvær mínútur.  Ég mun taka tímann á meðan þú lest. Skilur þú hvað þú átt að gera? Ertu tilbúin/n?“
Hér er tekinn tími á nemanda í leshraðaprófi í tvær mínútur.
Leshraði (Reading rate eða reading speed) er fjöldi orða sem einstaklingur getur lesið rétt á mínútu. Lesfimi (Reading Fluency) felur í sér nákvæmni, orðræðu og skilning ásamt hraða. Lesfimi er skilgreind sem „nákvæmur lestur á „minimal rate“ með viðeigandi frumeinkennum og djúpum skilningi“ (Hudson, Mercer og Lane, 2000). Einnig er talað um normal leshraða. Lágmarksleshraði er ekki hraðlestur, það að lesa eins hratt og vel og þú getur.
Á Íslandi eru teknar leshraðamælingar, þótt öðru sé haldið fram. Sýnir það stöðu málaflokksins á Íslandi. Við látum 46.000 börn lesa eins hratt þau og geta þrisvar á ári (1.-10. bekk). Mörg börn upplifa kvíða og vanmátt vegna prófanna og þau geta valdið skertri sjálfsmynd tengdri lestri. Leshraðamælingar eru alræmdar í samfélaginu og skal enga undra.
Hermundur Sigmundsson, prófessor við Tækniháskólann í Þrándheimi, hefur bent á þetta. Í 21 ár hefur hann fjallað um efnið og bent á lausnir byggðar á alþjóðlega viðurkenndum vísindum fremstu fræðimanna við lítinn hljómgrunn. Lítil von er að verkefnið Kveikjum neistann í Eyjum fari víða hérlendis.
Íslandsheimsókn Kate Nation og Margret Snowling
Í heimsókn sinni í mars í fyrra voru Kate Nation og Margret Snowling ítrekað spurðar álits um leshraðapróf (Measurement of Reading Speed). Á Íslandi færu tugir þúsunda nemenda í slík próf árlega, sbr. fyrirmælin. Þær voru ekki spurðar um lesfimipróf (Test of Reading Fluency) sem ofangreind grein er um. Ef þær hafa skipt um skoðun ætti það að koma fram.
Enskir prófessorar hafa ekki íslensku sem móðurmál og þekkja ekki þennan afkima íslensks samfélags. Því má efast um þekkingu þeirra á því hörmungarástandi sem verið hefur áratugum saman á Íslandi og ég fjalla um í grein minni.
Háskóli Íslands er vandamálið – ekki Menntamálastofnun!
Alþjóðlegar kannanir hafa árum saman sýnt hörmungarástand í lestrarkunnáttu á Íslandi. Léleg lestrarkunnátta er samfélaginu dýr og hefur verið viðfangsefni stjórnmála í áratugi án árangurs enda hefur aldrei verið tekið á rót vandans.
Árið 2004 komst starfshópur menntamálaráðuneytisins að því að 35.000 Íslendingar á fullorðinsaldri ættu við umtalsverða lestrarörðugleika að stríða eða væru með litla lestrarfærni.
Barna- og menntamálaráðherra hyggst leggja niður Menntamálastofnun og koma á fót nýrri stofnun til að tryggja gæði menntunar. Litlar líkur eru á að þetta skili árangri og ekki þegar kemur að læsi. Nær væri að líta til Háskóla Íslands og ríkjandi viðhorfa þar. Framkoman við íslenska prófessorinn í Þrándheimi er þar sérkapítuli. Skólanum ber að veita þjóðfélaginu þjónustu í krafti þekkingar sinnar, sbr. eldri lög um skólann. Skólinn hefur ekki lagt fram neitt markvert til að taka á lélegri lestrarkunnáttu þjóðarinnar, síður en svo, og skrapar botninn í norrænum gæðakönnunum.
Þetta er ástæðan fyrir því að ráðherra eftir ráðherra hefur ekki getað tekið á þessu mikilvæga máli. Læsi er grunnhæfni allra í lífinu og Alþingi og stjórnvöld verða að taka á þessum mikla vanda, þar liggur á endanum ábyrgðin.
&nbsp;
Eyjólfur Ármannsson skrifar:
Höfundur er alþingismaður fyrir Flokk fólksins í Norðvesturkjördæmi og 1. varaformaður allsherjar- og menntamálanefndar.

Leshraðamælingar og Háskóli Íslands

Nú heyrist fuglasöngur og gróðurinn tekur við sér. Eftir kaldan vetur tekur vorið við og sumarið á næsta leiti. Knattspyrnusumar ÍA er að hefjast, það er allt að fara á fullt! Undirbúningur hefur staðið í allan vetur; leikmenn, þjálfarar, stjórnarmenn og stjórnendur, sjálfboðaliðar, stuðningsmenn og stuðningsaðilar hafa lagt grunninn að komandi sumri. Knattspyrnusumri sem verður nú sem endranær spennandi, skemmtilegt, krefjandi og árangursríkt. Markmið hvers og eins iðkanda er misjafnt, sumir ætla sér stóra hluti á knattspyrnusviðinu á alþjóðavísu og aðrir á landsvísu á meðan enn aðrir vilja taka þátt í skemmtilegu starfi, njóta góðrar samveru, æfinga og keppni. Stjórn og stjórnendur hafa misjafnar áherslur sem styrkja starfið verulega, sjálfboðaliðar efla félagið til muna og styðja við allt heildar umhverfi þess. En ekki síst stuðningsmenn og styrktaraðilar félagsins. Það skiptir félagið miklu máli að stuðningsmenn og styrktaraðilar séu sem flestir og taki eins virkan þátt í starfinu og mögulegt er, að þeir mæti og styðji við liðið þegar það er í keppni.
Eins og fyrri ár verður Norðurálsmótið haldið í sumar, er von á miklum fjölda á það mót og verður mikið fjör á fótboltavellinum. Meistaraflokkur karla mun heyja baráttu um að komast aftur upp í Bestu deildina að ári og er það næsta víst að góður stuðningur mun efla þá í þeirri baráttu. Meistaraflokkur kvenna setur stefnuna upp í Lengjudeildina og á sama hátt mun góður stuðningur við þær efla liðið til árangurs. Knattspyrnufélag ÍA er í góðu samstarfi við Kára þar sem hluti framtíðarleikmanna kemur frá félaginu og munu þeir aðstoða Kára í þeirra baráttu. Auk Norðurálsmótsins verður mikið líf hjá yngri flokkum félagsins, mikið af leikjum og þátttaka í mótum. ÍA er í góðu samstarf við Skallagrím og njótum við góðs af fjölda krakka úr Borgarfirði sem eru þátttakendur með ÍA. Til viðbótar við skipulagða starfsemi í þjálfun, keppni og leik verður Knattspyrnuskóli Norðanfisks og Knattspyrnufélags ÍA einnig starfræktur í sumar eins og undanfarin ár. Verður mikið um gleði, þjálfun og knattspyrnu á þeim námskeiðum líkt og ávalt.
Það er verið að undirbúa frábæra umgjörð vegna útsendinga á leikjum meistaraflokks karla í Lengjudeildinni í sumar. KSÍ hefur verið í samstarfi við OZ um að setja upp myndavélakerfi sem byggir á sex myndavélum sem sýna leikinn í beinni útsendingu. Munu stuðningsmenn því geta horft á leikina hvar sem er í heiminum þegar þeir eiga ekki heimangengt. Vonumst við til að þetta kerfi verði tilbúið fyrir fyrsta leik, en það gæti verið eitthvað komið inn í tímabilið áður en svo verður. Það veltur á hversu vel gengur hjá þeim sem halda á verkefninu. Gera má ráð fyrir að gott samstarf verði á milli OZ og ÍATV um verkefnið og báðir aðilar spenntir að sjá hvernig reynist. En eins og flestir þekkja þá hefur ÍATV verið að gera frábæra hluti með sínar útsendingar og hafa þeir nú sett í loftið hlaðvarp sem enginn má missa af, ÍATV hlaðvarp. Einnig erum við á samfélagsmiðlum þar sem við kynnum ýmislegt sem er um að vera frá degi til dags. Ef þú ert ekki þegar búinn að bæta okkur við til að fylgjast með, þá endilega gerðu það núna.
Til þess að halda öllu þessu frábæra starfi gangandi þarf stuðning ykkar, stuðningsmanna Knattspyrnufélags ÍA. Ein leið til þess er að styðja við félagið með beinum fjárframlögum, en mun félagið senda út valgreiðslukröfu á næstu dögum þar sem þú sem stuðningsmaður getur greitt gjald til stuðnings félaginu. Erum við afar þakklát og vonumst til að það verði jákvæðar móttökur og vilji til að styðja við félagið. Einnig er að fara af stað miðasala ársmiða, gullmiða og aðgengi að sterkum Skagamönnum. Besta leiðin til að kaupa miða er í gegnum appið „Stubbur“ og mun miðinn þá vera rafrænn sem getur einfaldað málin fyrir miðaeiganda, hvet ég stuðningsmenn til að nýta sér það. Eins og sést hér í töflunni þá eru nokkrir valkostir vegna heimaleikja félagsins og getur þú valið það sem hentar þér best.

		<style type="text/css">
			#gallery-1 {
				margin: auto;
			}
			#gallery-1 .gallery-item {
				float: left;
				margin-top: 10px;
				text-align: center;
				width: 100%;
			}
			#gallery-1 img {
				border: 2px solid #cfcfcf;
			}
			#gallery-1 .gallery-caption {
				margin-left: 0;
			}
			/* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */
		</style>
		<div id='gallery-1' class='gallery galleryid-63645 gallery-columns-1 gallery-size-full'><dl class='gallery-item'>
			<dt class='gallery-icon landscape'>
				<a href='https://umsjon.skessuhorn.is/adsendar-greinar/timabilid-ad-hefjast-afram-ia/attachment/21/'><img width="946" height="246" src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/21.png" class="attachment-full size-full" alt="" srcset="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/21.png 946w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/21-600x156.png 600w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/21-300x78.png 300w" sizes="(max-width: 946px) 100vw, 946px" /></a>
			</dt></dl> 
		</div>

&nbsp;
Mikilvægt er að upplýsa um skattaafslátt vegna styrkja, aðgangur að Sterkum Skagamönnum er að megninu til vegna beins styrks og kemur því skattaafsláttur á móti. Einstaklingar geta fengið skattafslátt á móti veittum styrk upp að 350.000 kr. á ári. Getur sá afsláttur numið á bilinu kr. 110.075 til kr. 161.875, miðað við hæsta viðmiðunarframlag, eftir því hvaða skattprósentu greiðandi miðast við. Er félagið með upplýsingasíðu vegna þessa í undirbúningi þar sem þú getur sent inn upplýsingar um styrkgreiðslu til félagsins að eigin vali og verður reiknivél til staðar til að sýna skattafslátt vegna framlags.
Vil ég hvetja alla Skagamenn, íbúa Hvalfjarðarsveitar, Borgfirðinga, íbúa á Vesturlandi öllu og aðra þá sem bera tilfinningar í brjósti til okkar frábæra liðs ÍA til að mæta á völlinn og styðja við liðin þegar þau keppa. Hlökkum til að sjá ykkur &#8211; Áfram ÍA!
Eyjólfur Vilberg Gunnarsson 
Höf. er framkvæmdastjóri KFÍA

		<style type="text/css">
			#gallery-2 {
				margin: auto;
			}
			#gallery-2 .gallery-item {
				float: left;
				margin-top: 10px;
				text-align: center;
				width: 100%;
			}
			#gallery-2 img {
				border: 2px solid #cfcfcf;
			}
			#gallery-2 .gallery-caption {
				margin-left: 0;
			}
			/* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */
		</style>
		<div id='gallery-2' class='gallery galleryid-63645 gallery-columns-1 gallery-size-full'><dl class='gallery-item'>
			<dt class='gallery-icon landscape'>
				<a href='https://umsjon.skessuhorn.is/adsendar-greinar/timabilid-ad-hefjast-afram-ia/pennagrein_eyjolfur-vilberg_2/'><img width="851" height="567" src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Eyjolfur-Vilberg_2.png" class="attachment-full size-full" alt="" srcset="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Eyjolfur-Vilberg_2.png 851w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Eyjolfur-Vilberg_2-600x400.png 600w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Eyjolfur-Vilberg_2-300x200.png 300w" sizes="(max-width: 851px) 100vw, 851px" /></a>
			</dt></dl> 
		</div>

Tímabilið að hefjast – Áfram ÍA

Að horfa á eftir bústofni sínum skotnum ofan í gám er lífsreynsla sem enginn bóndi vill lenda í, aldrei, allra síst að vori til og stutt er í sauðburð, tíma sem flestir ef ekki allir sauðfjárbændur hlakka til þó hann geti oft verið erfiður. En niðurskurður sauðfjárstofnsins á Bergsstöðum í Miðfirði er staðreynd sökum riðusmits. Eitt afurðahæsta bú landsins, Ari og Ella eru með þeim metnaðarfyllstu bændum sem ég þekki. Það eru forréttindi að hafa svona bændur í sínu liði. Þau vinir mínir bogna við þessa lífsreynslu, ekki að undra, en þau brotna ekki og koma enn sterkari til baka það veit ég.
En það eru ekki bara þau; það eru nágrannar, sveitungar og sauðfjárbændur í Miðfjarðarhólfi sem þetta hefur áhrif á. Innan þess hólfs eru afurðarmikil bú á landsvísu, bú þar sem sumir bestu hrútar sæðingarstöðvanna hafa komið. Hrútar þar sem við hin höfum notað til að bæta okkar stofn. Miðfjarðarhólf var skilgreint sem ósýkt svæði telst nú sýkt svæði næstu 20 árin. Það er högg fyrir sauðfjárræktina í heild sinni í landinu.
Þeir sem eru einhverju viti bornir vita að Miðfjarðarhólf liggur að Vesturlandshólfi og á milli þessara hólfa er varnargirðing. Á hverju ári kemst fé á milli, fé úr Borgarfirði fer yfir og öfugt. Meira að segja hafa Brekkubændur átt fé í Miðfirðinum og í Brekkurétt hafa komið kindur úr Miðfjarðarhólfi og má segja að árlega komi fé í Þverárrétt úr þessu hólfi. Varnarlína á að þjóna tilgangi sínum en til þess þarf fjármagn og vilja. Nú er riða komin upp í „næsta húsi“ og því ríður á að viðhaldi girðingarinnar á milli þessara hólfa verði sinnt sem skyldi og bætt í ef eitthvað er.
Ég er ekki með þessum hugleiðingum að ala á einhverjum ótta eða hræðsluárróðri heldur að benda á þá staðreynd að ósýkt hólf með öllu er ekki endilega óhult um aldur og ævi eins og þetta dæmi sannar. Við megum aldrei sofna á verðinum eða verða kærulaus. Nú þurfum við Borgfirðingar að standa saman, sem er nú kannski ekki okkar sterkasti leikur, en getum það nú alveg samt ef á reynir og þurfum að þrýsta á að varnarlínum verði haldið sómasamlega við. Þið sem eru í stjórnum og nefndum, nú þurfið þið að taka upp símtólið.
Þórhildur Þorsteinsdóttir, 
Brekku

Varnarlínur þurfa sitt viðhald

Ég heiti Áslaug Þorsteinsdóttir og ég er frá bænum Skálpastöðum í Lundarreykjadal. Ég á heima á Akranesi og hérna líður mér vel. Ég gekk í Kleppjárnsreykjaskóla alla mína grunnskólagöngu og eftir að henni lauk fór ég í Fjölbrautaskóla Vesturlands.
Á Skaganum eignaðist ég marga vini í gegnum skólann og eins í Þjóti sem er íþróttafélag fatlaðra á Akranesi. Ég gekk einnig í Iðnskólann í Reykjavík sem heitir í dag Tækniskólinn í Reykjavík og lærði ýmislegt þar eins og fatasaum. En eftir Iðnskólann lá leiðin aftur á Akranes um haustið 1996, enda líkaði mér ekki að vera í Reykjavík. Áður en ég fékk íbúðina mína hér fór ég í Hússtjórnarskólann á Hallormsstað árið 2004. Ég leigði fyrst herbergi á Bakkatúni. Áhugamálin mín eru hestar, en ég á einn hest og svo á ég páfagauka; tvo gára, perlusaumur, boccia, sund, endurvinnsla (þá aðallega með flöskur og dósir), teikna þegar ég hef tíma til þess, tónlist og þá aðallega popptónlist, ferðalög og síðast en ekki síst; reborn dúkkubörn.
Undirrituð vinnur í Fjöliðjunni á Akranesi í dósamóttökunni. Ég á þrjú reborn dúkkubörn og vill útskýra hvaða tilgangi þau þjóna. Ég fer hjólandi í vinnuna og tek þá hana Ásdísi Birtu næst elstu dúkkustelpuna mína með mér. En ef hjólið er bilað labba ég með öll börnin í vagninum. Í vinnunni finnst mér skemmtilegast að vera í flöskunum, sérstaklega þegar það er mikið að gera og það koma stórir farmar, þá er ég ánægð.
En að hinu. Ég hef oft fundið fyrir því að fólk sendir mér illilegt augnaráð ef ég er með börnin á hjólinu og eins í vagninum. Oftast er þetta fólk sem veit ekki betur, en aðrir voru hissa á því að ég væri komin með börn. Allir héldu að börnin mín væru lifandi. Ég fékk nóg af því að mér fannst þetta vera komið út í einelti. Reborn dúkkubörn þjóna þeim tilgangi að veita þeim sem geta ekki eignast börn með eðlilegum hætti ánægju, hjálpa fólki sem er einmana, hefur misst barn eða er með Alzheimer sjúkdóminn. Ég fer oft í göngutúra með mín börn, ein eða með vinkonu minni sem einnig á reborn dúkku. Það er mjög skemmtilegt. Móðureðlið í mér er mjög sterkt. Ég ákvað að fara þessa leið að fá mér reborn dúkkubörn til þess að mæta mínum þörfum. Það er eitt sem ég vil einnig nefna. Ég skil ekki þessa fordóma gagnvart reborn dúkkubörnum. Ég hef alveg fengið að heyra það frá krökkum að börnin mín séu krípí en oftast er það kannski það að börn vita ekki alveg hvað er átt við með þessu og hvernig hinn aðilinn getur tekið því. Einnig hefur fólk horft á skerminn á vagninum og furðað sig á því að hann er niðri þegar það er kalt í veðri. Ástæðan er sú að skermurinn á vagninum er bilaður, en mér finnst það allt í lagi, það plagar mig ekki á nokkurn hátt. En ég vil útrýma fordómum gagnvart fötluðu fólki og reborn dúkkubörnum því að þau eru svo sannarlega EKKI krípí. Með von um að þið hafið lesið þessa grein því að mér finnst mikilvægt að koma þessu til skila.
Áslaug Þorsteinsdóttir

Fréttaveita Vesturlands

Þakkir til Vestlendinga

Guðmundur Ingi Guðbrandsson

Stefnulaus ríkisfjármál á verðbólgutímum

Eyjólfur Ármannsson

Hvalveiðar

Teitur Björn Einarsson

Straumhvörf fyrir sauðfjárbændur

Fjórir þingmenn Framsóknarflokks

Samstarfsverkefni grunnskóla í tveimur löndum

Hulda Hrönn Sigurðardóttir

Grípum unglingana okkar

Drífa Snædal talskona Stígamóta

Leshraðamælingar og Háskóli Íslands

Eyjólfur Ármannsson

Tímabilið að hefjast – Áfram ÍA

Eyjólfur Vilberg Gunnarsson

Varnarlínur þurfa sitt viðhald

Þórhildur Þorsteinsdóttir

Vinnan mín, áhugamál og reborn dúkkubörn

Áslaug Þorsteinsdóttir