Í vikunni sem leið birtist í Skessuhorni og á Skagafréttir.is grein eftir stjórnarfólk úr Miðbæjarsamtökunum Akratorg um fyrirhugað niðurrif á gömlum húsum á Akranesi. Greinin vakti nokkra athygli og ýmsir hafa tjáð sig um málið – ég leyfi mér að bæta við undir eigin nafni.
Ég varð eiginlega alveg óvart mikill áhugamaður um gömul hús og sögu þeirra við gera upp húsið sem ég bý í við Akratorg. Húsið heitir Sunnuhvoll og var byggt 1910. Ég fékk ekki mikinn meðbyr frá mínu nánasta umhverfi þegar ég keypti húsið og hóf að gera það upp. Pabbi minn heitinn, sem var húsasmíðameistari, bað mig til dæmis strax um að gleyma þessu – þetta væri afspyrnu slæm hugmynd sem myndi ekki borga sig. 
En ég þrjóskaðist við, fékk álit frá óháðum smið, keypti húsið og byrjaði. Ég fékk dálítinn styrk frá Minjastofnun Íslands því ég fylgdi tilmælum hennar um að fara „alla leið“ við uppgerð hússins, sem er viss skuldbinding. Allt tók þetta tíma og kostaði sitt en ég sé alls ekki eftir því í dag. Ég fékk viðurkenningu frá umhverfis- og skipulagsráði árið 2016 fyrir hvernig til tókst og ég sé jafnvel ferðafólk á Akratorgi staldra við og taka myndir af húsinu mínu.
Á Akranesi hafa mörg hús á undanförnum áratugum verið rifin eða flutt burtu, auk þess sem nokkur hafa orðið eldi að bráð. Mér finnst það eiginlega vera ríkjandi viðhorf frekar en hitt að það sem er gamalt og lúið eigi að víkja – fyrir nýju! Og það skipti í raun ekki máli hvað kemur í staðinn, bara að þetta gamla og lúna víki. Ég hef verið að vona að tími niðurrifs á gömlum húsum í eldri hluta Akraness væri liðin tíð, að við værum búin að læra af reynslunni og hætt þessum æfingum. En nú stendur til að fjarlægja og rífa lúin hús við Suðurgötuna, eins og kom fram í greininni fyrir viku, og einnig gamla leikfimihúsið við Vesturgötu (Búkolluhúsið) sem er vissulega gamalt og lúið og ljótt eins og það er í dag. Flest er hins vegar hægt að laga, með góðum vilja.
 

		<style type="text/css">
			#gallery-1 {
				margin: auto;
			}
			#gallery-1 .gallery-item {
				float: left;
				margin-top: 10px;
				text-align: center;
				width: 100%;
			}
			#gallery-1 img {
				border: 2px solid #cfcfcf;
			}
			#gallery-1 .gallery-caption {
				margin-left: 0;
			}
			/* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */
		</style>
		<div id='gallery-1' class='gallery galleryid-58716 gallery-columns-1 gallery-size-full'><dl class='gallery-item'>
			<dt class='gallery-icon landscape'>
				<a href='https://umsjon.skessuhorn.is/adsendar-greinar/akranes-gamli-baerinn-og-sagan/ofs00098/'><img width="500" height="318" src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/ofs00098.jpg" class="attachment-full size-full" alt="" srcset="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/ofs00098.jpg 500w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/ofs00098-300x191.jpg 300w" sizes="(max-width: 500px) 100vw, 500px" /></a>
			</dt></dl> <dl class='gallery-item'>
			<dt class='gallery-icon landscape'>
				<a href='https://umsjon.skessuhorn.is/adsendar-greinar/akranes-gamli-baerinn-og-sagan/hab00078/'><img width="500" height="329" src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/hab00078.jpg" class="attachment-full size-full" alt="" srcset="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/hab00078.jpg 500w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/hab00078-300x197.jpg 300w" sizes="(max-width: 500px) 100vw, 500px" /></a>
			</dt></dl> <dl class='gallery-item'>
			<dt class='gallery-icon landscape'>
				<a href='https://umsjon.skessuhorn.is/adsendar-greinar/akranes-gamli-baerinn-og-sagan/attachment/20180703130157652469/'><img width="700" height="500" src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/20180703130157652469.jpg" class="attachment-full size-full" alt="" srcset="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/20180703130157652469.jpg 700w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/20180703130157652469-600x429.jpg 600w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/20180703130157652469-300x214.jpg 300w" sizes="(max-width: 700px) 100vw, 700px" /></a>
			</dt></dl> <dl class='gallery-item'>
			<dt class='gallery-icon landscape'>
				<a href='https://umsjon.skessuhorn.is/adsendar-greinar/akranes-gamli-baerinn-og-sagan/attachment/20180227093035905659/'><img width="700" height="461" src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/20180227093035905659.jpg" class="attachment-full size-full" alt="" srcset="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/20180227093035905659.jpg 700w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/20180227093035905659-600x395.jpg 600w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/20180227093035905659-300x198.jpg 300w" sizes="(max-width: 700px) 100vw, 700px" /></a>
			</dt></dl> <dl class='gallery-item'>
			<dt class='gallery-icon portrait'>
				<a href='https://umsjon.skessuhorn.is/adsendar-greinar/akranes-gamli-baerinn-og-sagan/attachment/20120228154754498912/'><img width="441" height="500" src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/20120228154754498912.jpg" class="attachment-full size-full" alt="" srcset="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/20120228154754498912.jpg 441w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/20120228154754498912-300x340.jpg 300w" sizes="(max-width: 441px) 100vw, 441px" /></a>
			</dt></dl> 
		</div>

Ég hef verið að lesa bókina Litbrigði húsanna eftir Guðjón Friðriksson þar sem hann rekur sögu húsafriðunar á Íslandi og þar kemur berlega í ljós að húsafriðun og uppgerð gamalla húsa hefur langt í frá gengið þrautalaust fyrir sig. Það gerðist til dæmis alls ekki af sjálfu sér að Bernhöftstorfan í Reykjavík fékk að standa. Áratugum saman stóð til að rífa það allt saman og byggja einhvers konar steinsteypuskrímsli þar sem gömlu húsin fallegu standa enn.
Ég hef líka eins og mörg ykkar haft mjög gaman af þáttum Egils Helgasonar; Bæir byggjast, og þar skín alltaf það sama í gegn. Það er hópur „sérvitringa“ sem oftar en ekki er kallaður „Fúaspýtufélagið“ eða eitthvað slíkt sem vekur máls á því að það sé nú kannski þess virði að bjarga þessu eða hinu húsinu, það þurfi að passa upp á sögu bæjarins og götumynd. Þessar skoðanir eru yfirleitt ekki meginstraumur fyrr en árangurinn fer að líta dagsins ljós, oft mörgum árum eða áratugum eftir að farið er af stað.
Hvað getum við lært af öðrum sveitafélögum eins og Seyðisfirði, Ísafirði, Stykkishólmi, Siglufirði og Akureyri? Hvað virkaði vel fyrir þessi sveitafélög og hvað hefði betur mátt fara? Fólkið sem sækir þessa bæi heim er ekki að koma fyrir blokkirnar og úthverfin, heldur elsta hluta bæjanna. Hingað gæti það líka komið vegna hafnarinnar og gömlu húsanna sem okkur Akurnesingum er svo mikið í mun að fjarlægja sem flest. Var nauðsynlegt að rífa Axelsbúð svo þar gæti verið … ekkert í dag? Þurfti að gefa Bjargarstein í Grundarfjörð svo hægt væri að geyma tjaldvagna á malarplaninu sem þar er í dag? Þurfti gamla Haraldarbúð að víkja svo hægt væri að hafa þar … gras? Það er reyndar langt síðan hún fór og þekking fólks á þessum málum ekki eins mikil og í dag.
Hvað hefði Bíóhöllin þurft að verða mikið lúin til að bæjaryfirvöld hefðu ákveðið að senda gröfurnar á hana? Það munaði ekki miklu að gamla Stúkuhúsið yrði jarðýtum að bráð fyrir 18 árum síðan. Því var bjargað á síðustu stundu. Og hvers vegna þurfti það að fara af sínum gamla stað þar sem það var byggt við Háteig árið 1916? Þar er í dag … ekkert.
Á undanförnum árum og áratugum hafa mörg hús úr gamla bænum fengið að fjúka sem væri gaman fyrir Akurnesinga að eiga í dag – þau nefnilega vantar í götumyndina. Hús eins og Geirsstaðir (Skólabraut) sem var flutt á safnasvæðið og bjargað þannig en mætti flytja aftur á sinn stað, Mörk (Skólabraut) sem brann 1989, Frón (Vesturgata) sem var rifið, Röst (Vesturgata) sem var rifin, Vindhæli (Vesturgata) flutt í Borgarfjörð, Sigurhæð (Bárugata) rifin, Hvítanes og húsin þar í kring á Kirkjubrautinni rifin, gamla Axelsbúð rifin, húsin fyrir neðan Bíóhöll sem sum voru rifin og önnur brunnu, Böðvarshús (Bakkatún) rifin og þannig má halda áfram að telja.
Það er ekki sjálfgefið að fólk sjái tækifæri í því sem er gamalt og ljótt. Við erum alin upp við að losa okkur við það sem við metum sem rusl og drasl. Fyrsta skrefið er kannski að fólk sé opið fyrir tækifærum og geti séð í gegnum þetta ljóta. Sum bæjarfélög hafa verið heppnari en önnur varðandi þetta. Stundum vegna þess að ekki var eftirspurn eftir lóðum þessara gömlu húsa og stundum vegna þess að fólkið sem hafði ákvarðanir um þessi mál í hendi sér ákvað að leyfa gömlu húsunum að njóta vafans.
Það þarf að verða hugarfarsbreyting eða vitundarvakning um að varðveita það gamla sem enn stendur og hlúa að umhverfinu og sögunni.
Ég legg til að við byrjum á að hætta við öll áform um að rífa gamla leikfimihúsið við Vesturgötu, elsta íþróttamannvirki Akurnesinga, hús sem Guðjón Samúelsson húsameistari ríkisins teiknaði og Akurnesingar byggðu í sjálfboðavinnu. Það eru engin áform um að byggja neitt þar sem húsið stendur heldur einfaldlega hafa þar … ekki neitt. Kannski kyrrstæða bíla stundum, tjaldvagna eða kannski báta?
Er nóg að skrifa bækur um söguna og taka ljósmyndir? Eða er betra að geta gengið um söguna?
Mér finnst að það sé komið nóg af því rífa gömul hús í gamla bænum á Akranesi.
Hvað finnst þér?
Ólafur Páll Gunnarsson 
Akurnesingur og formaður miðbæjarsamtakanna Akratorgs.

thumbnail

medium

large

small

custom-size

Akranes – gamli bærinn og sagan

Bæjarstjórn Akraness! – ER EKKI KOMINN TÍMI TIL AÐ HLUSTA?
<ul>
<li>HVAÐ SKIPTIR YKKUR MÁLI – ER ÞAÐ VELFERÐ FÓLKS OG VILJI ? HVAÐ STJÓRNAR YKKAR FÖR?</li>
<li>ÞIÐ hafið svikið loforð – þið misnotið vald með hroka &#8211; þið talið niður til og hundsið skoðanir fólks!</li>
<li>HVAÐ ER SAMFÉLAG ÁN AÐGREININGAR?</li>
<li>ÞIÐ tókuð ákvörðun um innra skipulag Fjöliðjunnar án aðkomu þeirra sem þar starfa og þekkja best!</li>
<li>EKKERT UM OKKUR ÁN OKKAR!</li>
<li>ÞIÐ tókuð ákvörðun um að HLUTI VINNUSTAÐARINS Fjöliðjunnar væri best settur í samfélagsmiðstöð, á neðstu hæð í blokk með tómstundastarfi barna og unglinga.</li>
<li>ÞIÐ spyrjið ekki og takið ekki tillit til vilja og skoðana þeirra sem málið varðar. SAMNINGUR SAMEINUÐU ÞJÓÐANNA</li>
<li>ÞIÐ spyrjið ekki og kynnið ykkur ekki hugmyndafræði, reglur og skyldur þær sem Fjöliðjan vinnur eftir.</li>
<li>ÞIÐ segið leiðbeinendum Fjöliðjunnar að hlýða ákvörðun stjórnvaldsins eða finna sér aðra vinnu.</li>
<li>VINNUSTAÐURINN: Fjöliðjan &amp; Búkolla telur 78 starfsmenn – skiptir rödd þeirra engu máli?</li>
<li>FJÖLIÐJAN: Sinnir magnaðri starfsemi – er fyrirmynd annarra vinnustaða á landsvísu – er eftirsótt.</li>
<li>FJÖLIÐJAN ER: Vinnustaður sem sinnir fjölbreyttum verkefnum, pökkun o.fl. fyrir fjölda fyrirtækja á landinu, sinnir endurvinnslu, rekur Búkollu nytjamarkað, rekur Gróðurhús, Smiðju. Er fyrirmynd annarra sambærilegra staða. Er og á að vera stolt allra Skagamanna</li>
<li>FJÖLIÐJAN í dag var EKKI búin til af bæjarstjórninni</li>
<li>FJÖLIÐJAN í dag var þróuð og mótuð af starfsmönnum, leiðbeinendum og stjórnendum hennar</li>
</ul>
o          Hver á að ákvarða um FRAMTÍÐ FJÖLIÐJUNNAR?
o          FÓLKIÐ SEM ÞAR STARFAR OG ÞRÓAÐI OG MÓTAÐI STARFIÐ!
o          VIÐ HVETJUM YKKUR TIL AÐ ENDURSKOÐA ÞESSA ÁKVÖRÐUN ÞVÍ KRAFA OKKAR ER EINFÖLD;
o          FJÖLIÐJAN ÖLL SAMAN Í EINU HÚSI!
&nbsp;
Aðsend grein frá leiðbeinendum Fjöliðjunnar á Akranesi

1536x1536

2048x2048

VEKJUM ATHYGLI!

Hinn 23. nóvember 1982 eða fyrir 40 árum flutti <a href="https://www.althingi.is/altext/cv/is/?nfaerslunr=590">Vilmundur Gylfason</a> eina mögnuðustu þingræðu sem flutt hefur verið. Þetta er kröftug, ástríðufull og skemmtileg ræða þar sem íslensk stjórnkerfi er tekið á beinið. Þrátt fyrir gjörbreytt samfélag búum við í dag, árið 2022, við sama stjórnkerfi og árið 1982. Vandamálin í dag eru í meginatriðum hin sömu og fyrir 40 árum og tillögur Vilmundar um leiðir til úrbóta eru enn í fullu gildi og sígildar.  Spurning er kannski hvort stjórnkerfið í dag hafi orðið faglegri en fyrir 40 árum og færst fjær flokksræðinu. Mál eins og salan á Íslandsbanka í vor benda ekki til þess að orðið  hafi breytingar, sama má segja um mál ÍL-sjóðs og nú síðast lífeyrisauksjóð LSR. Allt eru þetta dæmi um mál sem bera vitni um grátlegt fúsk og vanhæfni stjórnkerfisins sem kosta ríkissjóð og almenning tugi og jafnvel hundruð milljarða króna.
Árið 1982 sat fjórflokkurinn á Alþingi. Í kosningum 1979 fékk Alþýðuflokkurinn 17,4% atkvæða (10 þingmenn), Alþýðubandalag 19,7% (11), Framsóknarflokkur 24,9% (17) Sjálfstæðisflokkur 35,4% (21) auk eins úr sérframboð. Eftir kosningarnar myndaði Gunnar Thoroddsen  frá Sjálfstæðiflokki ríkisstjórn með Framsóknarflokki og Alþýðubandalagi með stuðning hluta þingflokks Sjálfstæðismanna. Þessarar ríkisstjórnar er helst minnst fyrir óðaverðbólgu og óstjórn í efnahagsmálum sem mátti rekja til vanmáttar stjórnarinnar og stjórnkerfisins að takast á við verðbólguna. Þetta var fyrir tíma evrunnar og íslensku krónunnar sem sökudólgs í gengismálum en Seðlabankinn felldi hana reglulega eftir pöntun valdakerfisins ef útgerð var illa stödd enda engin hagræðing og samruni innan greinarinnar á þessum tíma. Ræða Vilmundar var því flutt á óvissutímum í stjórn landsins. Sjálfur var Vilmundur að leggja gruninn að stofnun Bandalags jafnaðarmanna. Eftir kosningarnar 1983 urðu flokkarnir á Alþingi sex, með Kvennalista (3) og Bandalag jafnaðarmanna (4) undir forystu Vilmundar, en hann dó áður en þing kom saman.
Þegar hlustað er á ræðuna í dag 40 árum síðar er margt sem hljómar kunnuglega og mörg dæmin í ræðunni gætu átt við í dag.
Í ræðunni fjallar Vilmundur um flokksræðið gegn fólkinu í landinu. Stjórnkerfinu lýsir Vilmundur sem forspilltu og flokkakerfinu sem þröngri og lokaðri lágkúru. Valdakerfið í landinu, hin þröngu og lokuðu flokksvöld – hin fölsku völd – hafi brugðist fólkinu í landinu. Eignatilfærsla þess tíma sé vegna heimatilbúinnar kreppu hins ónýta stjórnkerfis. Hljómar nokkuð kunnuglega!
Vilmundur talar um nauðsyn á stjórnarskrárbreytingu og um stjórnskrárnefnd sem hafi starfað í 4 ár eða frá árinu 1978. Hann segir vinnu nefndarinnar litla og einskis virði, hún sé umskrift á nokkrum gömlum greinum stjórnarskrárinnar. Í stjórnarskrárnefndinni segir Vilmundur að sitji varðhundar valdsins, varðhundar hins þrönga flokksræðis sem hugsi um sjálfan sig og völd síns – völdin gegn fólkinu í landinu!
Vilmundur segir sig og væntanleg samtök sín, Bandalag jafnaðarmanna, vera með skýrar tillögur í kjördæma- og stjórnarskrármálum sem varla eigi enn hljómgrunn í hinu skelfilega Alþingishúsi. Þær muni hins vegar eiga fylgi að fagna hjá fólkinu í landinu takist að brjótast framhjá varðhundum valdsins. Vilmundur leggur til að forsætisráðherra verði kosinn beinni kosningu í tveimur umferðum og að landið verði eitt kjördæmi að því er taki til framkvæmdarvaldsins. Kjördæmaskipan verði hins vegar óbreytt að því er taki til löggjafarvaldsins, alþingismanna. Algerlega verði skilið á milli löggjafarvalds og framkvæmdarvalds. Hlutverk Alþingis verði að setja almennar leikreglur og hafa eftirlit með að þeim sé fylgt. Þessi leið feli í sér að flokksvöldin, völd nokkurra hundraða manna  og kvenna í svokölluðum stjórnarmálaflokkum, verði brotin upp. Lýðræðið verði gert virkt og beint, en ekki þröngt og lágkúrulegt flokksræði. Flokksvöldin gegnsýri allt samfélagið og verndi aðstöðu sérhagsmuna.
Í ræðunni kemur Vilmundur með dæmisögu sem segi mikla pólitíska sögu og sýni hagsmunavörslu valdakerfis sem standi framförum og frelsi fyrir þrifum. Sagan er um hið rammfalska kerfi verkalýðsfélaganna og  hagsmunabaráttu þeirra, þar sem starfsfólk þeirra, án þess að ætla nokkuð illt, séu ekki fulltrúar fyrir neinn nema sjálft sig og sína hagsmuni. Minnist Vilmundur hér einnig á að einn helsti verkalýðsleiðtogi þess tíma gangi ekki erinda síns fólks í vaxtamálum.
Alþingmenn segir Vilmundur í raun alla vera eins og þeir séu í raun ekki ósammála um neitt sem máli skiptir, munurinn sé aðeins sá að sumir séu ráðherrar en aðrir vilji verða ráðherrar. Vilmundur kemur með nokkrar sögur um hegðan hins samtryggða valdakerfisins, sem hann segir næfurþunnt og brothætt og samanstandi af nokkur hundruðum karla og kvenna.  Þetta séu dæmisögur um aðferðirnar sem valdakerfið hafi til að halda uppreisnarmönnum niðri og gagnrýni úti. Vilmundur nefnir sem dæmi svörin sem hann fékk við fyrirspurn sinni til bankamálaráðherra um leiðréttingu vaxta sem átti að verða 1. mars 1980 samkvæmt lögum um vexti, svokölluð Ólafslög (lögin komu á verðtryggingu á Íslandi), en leiðréttingin hafði ekki verið gerð. Svör bankamálaráðherra við fyrirspurn Vilmundur um lögbrotið voru þau að fyrirspurnir væru hvimmleiðar og spiltu fyrir eðlilegum þingstörfum.
Frétt RÚV um kvöldið um fyrirspurnina hafi síðan verið um að nauðsynlegt væri að endurskoða reglur um fyrirspurnir á Alþingi utan dagskrár. Svona dæmi segir Vilmundur að megi taka endalaust. Valdkerfið, með fullri þátttöku RÚV og flokksblaðanna, hæðist að allri gagnrýni og hún sé látin líta út sem gífuryrði og upphlaup. Vilmundur kallar Blaðamannafélag Íslands eina valddrusluna til. Hann segir hið þrönga flokksvald smjúga víða, m.a.s. á bókmenntasviðinu. Á Morgunblaðinu, hinu óupplýsta og þrönga flokksblaði, hafi verið ort hið fegursta ljóð sem Vilmundur flytur undir lok ræðu sinnar. Skáldið njóti hins vegar ekki sannmælis vegna stöðu sinnar. Athyglisvert er að í upphafi ræðunnar minnist Vilmundur á þunga undirstrauma í samfélaginu, hljóðláta og ákveðna uppreisn gegn hinu þrönga valdakerfi sem knýi á um breytingar.
Við að hlusta á ræðu Vilmundar vakna spurningar um hvort eitthvað hafi breyst í íslensku stjórnkerfi á þeim 40 árum frá því ræðan var flutt? Afhverju hefur ekki verið tekið með beinu hætti á þeim stjórnkerfisvanda sem Vilmundur lýsir svo vel og kröftuglega í ræðu sinni? Er hann enn til staðar eða hefur breytt samfélag leyst hann fyrir okkur? Breytt samfélag hefur vissulega haft áhrif en eina kerfisbreytingin hefur verið stækkun kjördæma.
Árið 1982 voru Íslendingar rúmlega 232.000. Árið 2022, 40 árum síðar, eru búa á Íslandi rúmlega 376.000 manns eða 144.000 (62%) fleiri íbúar.
Í pælingum um það hvort eitthvað hafi breyst í íslensku samfélagi á þessu 40 árum varðandi þau atriði sem Vilmundur fjallar um í ræðu sinni koma upp í hugann orð núverandi Seðlabankastóra frá í fyrra, 2021, um að Íslandi sé „að miklu leyti stjórnað af hagsmunahópum og það er meiri háttar mál að lenda uppi á kant við þá.“  Einnig fræg ummæli Styrmis Gunnarssonar ritstjóra Morgunblaðsins til 36 ára fyrir rannsóknarnefnd Alþingis um Hrunið fyrir rúmum tíu árum. „Þetta er ógeðslegt þjóðfélag, þetta er allt ógeðslegt. Það eru engin prinsipp, það eru engar hugsjónir, það er ekki neitt. Það er bara tækifærismennska, valdabarátta.“
Núverandi for­sæt­is­ráð­herra sagði í óund­ir­búnum fyr­ir­spurnum á Alþingi, er hún var spurð út í orð seðlabankastjóra, sagðist hún sakna þess að hann hefði ekki verið beðinn um dæmi um hags­muna­hópana sem stjórni land­inu að miklu leyti.
Styrmir var spurður í <a href="https://www.dv.is/fokus/folk/2017/06/29/fannst-eg-aldrei-sitja-i-valdamiklu-starf-pjc7q7/">blaðaviðtali</a> 2017 hvort það hafi lengi við skoðun hans að þjóðfélagið sé ógeðslegt. „Ég var búinn að velta þessu fyrir mér sennilega í þrjátíu ár,“ sagði Styrmir. „Upp úr 1980 byrjaði ég að finna að þeir sem áttu erindi við mig upp á Morgunblaðið töluðu öðruvísi en ég hafði áður kynnst. Áður hafði ég kynnst hreinskiptnum umræðum, hvort sem um var að ræða skoðanabræður mína eða pólitíska andstæðinga. Nú fór ég að taka eftir því að menn voru að reka ákveðin erindi og töluðu eins og þeir töldu að ég vildi heyra.“
„Við erum svo fá og þekkjumst svo mikið. Návígið og fámennið hefur áhrif á okkur og það skapar meðvirkni. Þessir veikleikar í samfélagi okkar áttu þátt í hruninu. Verst er að við höfum ekki náð að læra af því. Það sem tókst í sambandi við hrunið var að ákveðin dómsmál voru kláruð. Annað hefur ekki verið klárað. Stjórnmálaflokkarnir hafa ekki gert upp sína stöðu.“ Styrmir minnist einungis á fámennið sem skýringu en ekki á gildisleysið, sem er eitt það áhugaverðasta í hinum frægu ummælum. „Það eru engin prinsipp, það eru engar hugsjónir, það er ekki neitt.“
Í viðtalinu segir Styrmir að stærsta verkefnið sem blasi við samfélaginu sé að koma böndum á hagsmunaöflin og ekki skorti hann dæmin. „Það verður að koma einhvers konar böndum á þau, þannig að það séu ekki hagsmunaaðilar sem segja þingi og ríkisstjórn fyrir verkum“.  
Við þurfum kannski að bíða í 40 ár eftir breytingum sem taka á því sem Vilmundur lýsir í ræðu sinni og við erum reglulega minnt á með einum eða öðrum hætti. Íslandsbankasalan í vor og mál ÍL-sjóðs eru þar á meðal. Eftir 40 ár verðum kannski enn að ræða stjórnarskrármálið og bíða eftir þeirri heildarendurskoðun stjórnarskrárinnar sem okkur var lofað við lýðveldisstofnun 1944, fyrir tæpum 80 árum. Kannski bíðum við í önnur 40 ár til að heyra ræðu um sömu vandamál og þau sem Vilmundur Gylfason fjallaði um í magnaðri ræðu sinni á Alþingi 23. nóvember 1982 eða fyrir 40 árum. Við getum að minnsta kosti hlustað á ræðu Vilmundar á 80 ára afmæli hennar og minnt okkur á hve lítið  &#8211; eða kannski mikið &#8211; hefur breyst.
Hér má heyra ræðu Vilmundar í tveimur hlutum.  Fyrri hlutinn byrjar á inngangi Hjálmars Sveinssonar í útvarpsþættinum Krossgötur á RÚV.
<ul>
<li><a href="https://www.youtube.com/watch?v=4rkBIEi7I7g">https://www.youtube.com/watch?v=4rkBIEi7I7g</a></li>
<li><a href="https://www.youtube.com/watch?v=mHdAL66GPIw">https://www.youtube.com/watch?v=mHdAL66GPIw</a></li>
</ul>
&nbsp;
Eyjólfur Ármannsson
Höfundur er alþingismaður fyrir Flokk fólksins í Norðvesturkjördæmi.

40 ára afmæli mögnuðustu þingræðu sögunnar – Flokksræðið gegn fólkinu

Í síðustu viku áskotnaðist undirrituðum sá heiður að taka sæti á Alþingi Íslendinga fyrir Miðflokkinn.  Óhætt er að segja að ýmislegt hafi komið á óvart við þingmannsstörfin, en þau eru um margt ólík öðrum störfum sem ég hef tekist á við.  Ásýnd þingsins út á við er að miklu leyti sú að ráðherrar og þingmenn fara í ræðustól í þingsal, halda ræður, setja fram fyrirspurnir eða veita andsvör. Því fer þó fjarri að það gefi fulla mynd af störfum þingmanna. Mikill tími fer í lestur, skrif og nánari skoðun mála sem koma fyrir þingið.  Nefndafundir eru svo flesta daga í nefndum þingsins þar sem mál til afgreiðslu eru krufin til mergjar, breytingartillögur gerðar og stundum tekið á móti gestum af ýmsum toga til að fá sem flest sjónarmið upp á yfirborðið. Þá er eflaust margt annað ótalið sem undirritaður fékk ekki reynslu af í þetta skiptið svo sem ferðir og fundahöld út í bæ og út um landið ásamt ferðum erlendis til skrafs og ráðagerða við samstarfsaðila í ýmsum málum. Niðurstaðan er þó þessi að greinilegt er að þingmenn sem vilja sinna starfinu vel þurfa að halda vel á spöðunum og skipuleggja tíma sinn vel ef þeir eiga að komast yfir verkefnin.
Á þessum stutta tíma mínum á Alþingi langaði mig að nota hluta tímans til að fá svör við ýmsu sem brunnið hefur á mér og fleirum.  Því lagði ég fram sex skriflegar fyrirspurnir til ýmissa ráðherra í mismörgum liðum.  Þá spurði ég annars vegar forsætisráðherra og hinsvegar innviðaráðherra spurninga í þingsal undir liðnum &#8220;Óundirbúnar fyrirspurnir&#8221; og hélt tvær stuttar ræður í þingsal.  Að endingu lagði ég fram eina þingsályktunartillögu í samstarfi við Sigmund Davíð Gunnlaugsson.
Hér fyrir neðan geri ég grein fyrir því sem ég lagði fram í þinginu, ýmist í texta eða með tilvísunum á vef alþingis.
Högni Elfar Gylfason
Varaþingmaður Miðflokksins í NV-kjördæmi.
&nbsp;
&nbsp;
Fyrirspurnir til ráðherra.
&nbsp;
Háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra:
<ol>
<li>Hversu margir sveitabæir í ábúð hafa ekki farsímasamband?</li>
<li>Hversu margir sumarbústaðir hafa ekki farsímasamband?</li>
<li>Er til áætlun um að ljúka farsímavæðingu þessara staða? Ef svo er, hvenær eru áætluð verklok?</li>
</ol>
&nbsp;
Matvælaráðherra:
<ol>
<li>Mun ráðherra beita sér fyrir eflingu sauðfjárræktar í landinu og koma þannig í veg fyrir fyrirsjáanlegan skort á lambakjöti og frekara byggðahrun en þegar er orðið?</li>
<li>Hvaða útreikninga styðst íslenska ríkið við varðandi kolefnisspor landbúnaðar í kolefnisbókhaldi Íslands?</li>
<li>Hvaða íslenskar rannsóknir hafa verið gerðar á losun kolefnis vegna framleiðslu kindakjöts?</li>
<li>Hvernig er losun kolefnis reiknuð á hvert kíló framleidds kindakjöts á Íslandi?</li>
</ol>
&nbsp;
Utanríkisráðherra:
<ol>
<li>Er samstarf milli fjármála- og efnahagsráðuneytisins og utanríkisráðuneytisins vegna misræmis á útflutningstölum ESB og Íslands og þá einkum í tengslum við samningaviðræður Íslands og ESB um endurskoðun landbúnaðarsamnings Íslands og ESB sem nú standa yfir?</li>
<li>Liggur fyrir viðræðuáætlun við ESB um endurskoðun landbúnaðarsamnings Íslands og ESB?</li>
</ol>
&nbsp;
Fjármála- og efnahagsráðherra:
<ol>
<li>Er samstarf milli fjármála- og efnahagsráðuneytisins og utanríkisráðuneytisins vegna misræmis á útflutningstölum ESB og Íslands og þá einkum í tengslum við samningaviðræður Íslands og ESB um endurskoðun landbúnaðarsamnings Íslands og ESB sem nú standa yfir?</li>
</ol>
&nbsp;
Fjármála- og efnahagsráðherra:
<ol>
<li>Hverjir eiga sæti í starfshópi sem ráðherra skipaði í febrúar 2021 til að greina misræmi milli magns í útflutningstölum úr viðskiptagagnagrunni Evrópusambandsins og innflutningstölum Hagstofu Íslands í sömu tollflokkum, sbr. kafla 4.2.1 í skýrslu Ríkisendurskoðunar frá febrúar sl. um tollframkvæmd vegna landbúnaðarafurða?</li>
<li>Hve marga fundi hefur starfshópurinn haldið og hvenær fundaði hann síðast?</li>
<li>Færir starfshópurinn fundargerðir sem verða gerðar aðgengilegar?</li>
<li>Hefur starfshópurinn fundið haldbærar skýringar á því misræmi að árið 2021 voru flutt út frá ESB til Íslands (samkvæmt tölum Eurostat) 1.014 tonn af unnum kjötvörum (tollflokkur 1602) en inn til Íslands komu 462 tonn samkvæmt Hagstofu Íslands og á sama tíma voru flutt út frá ESB 202 tonn af mjólkur- og undanrennudufti til Íslands en samkvæmt skýrslum Hagstofu Íslands nam innflutningur 31 tonni?</li>
<li>Hvenær mun starfshópurinn ljúka störfum?</li>
<li>Hefur ráðuneytið nú þegar ráðist í úrbætur varðandi tollframkvæmd, sbr. ábendingar í fyrrnefndri skýrslu Ríkisendurskoðunar, og hverjar eru þær þá helstar?</li>
</ol>
&nbsp;
Forsætisráðherra:
<ol>
<li>Hversu margar stofnanir ríkisins hafa úrskurðarvald í málefnum almennings og fyrirtækja án þess að hægt sé að áfrýja úrskurði til æðra stjórnsýslustigs eða ráðherra? Hverjar eru þessar stofnanir?</li>
<li>Telur ráðherra eðlilegt að ókjörnir embættismenn ríkisstofnana hafi slíkt vald?</li>
<li>Mun ráðherra beita sér fyrir því að fólk og fyrirtæki sem sæta þurfa slíkum stjórnvaldsákvörðunum embættismanna stofnana ríkisins fái gjafsókn fyrir dómstólum?</li>
</ol>
Fyrri ræða undir liðnum “Störf þingsins”:
<a href="https://www.althingi.is/altext/raeda/153/rad20221115T141317.html">https://www.althingi.is/altext/raeda/153/rad20221115T141317.html</a>
&nbsp;
Seinni ræða undir liðnum “Störf þingsins”:
https://www.althingi.is/altext/raeda/153/rad20221117T104238.html
&nbsp;
Óundirbúin fyrirspurn til Forsætisráðherra:
<a href="https://www.althingi.is/altext/upptokur/raeda/?raeda=rad20221114T153901">https://www.althingi.is/altext/upptokur/raeda/?raeda=rad20221114T153901</a>
Óundirbúin fyrirspurn til Innviðaráðherra:
<a href="https://www.althingi.is/altext/upptokur/lidur/?lidur=lid20221116T153038">https://www.althingi.is/altext/upptokur/lidur/?lidur=lid20221116T153038</a>
Tillaga til þingsályktunar um hringtengingu vega í Skagafirði.
Alþingi ályktar að fela innviðaráðherra að láta Vegagerðina gera áætlun um tengingu Skagafjarðarvegar, nr. 752, við þjóðveg nr. 1 með gerð vegar og brúar yfir Héraðsvötn hjá Flatatungu í Skagafirði.

Á Alþingi í eina viku

Það hefur varla farið fram hjá neinum að heimsmeistarakeppnin í fótbolta karla er hafin (HM). Af því tilefni var gerð könnun meðal nemenda FVA á rafiðnaðarbraut. Spáð var hvaða land myndi standa sig best og  verða sigurvegari. Á meðan nemendur hugsuðu sig um var tekin umræða um réttlætingu þess að halda keppnina í Katar. Mikil mismunun er í menningunni. Konur hafa ekki sama rétt og karlar. Hinsegin fólk má t.d. ekki leiðast opinberlega. Knattspyrnuvellirnir hafa verið reistir af erlendum farandverkamönnum, vegabréf tekið af þeim og laun þeirra lág og þeir hafa takmarkaðan rétt. Margir nemendur voru upplýstir um þessa mismunun og vissu til þess að skv. opinberum tölum í Katar hafa 6500 verkamenn látið lífið í byggingaframkvæmdum fyrir HM.
Um 1/3 nemenda ætla ekki að horfa á HM. Ýmist vegna misréttisins eða að þeir hafa ekki snefil af áhuga á knattspyrnu. Um ¼ nemenda hefur mikinn áhuga og ætla ekki að missa af leikjum. Aðrir ætla að horfa á einn og einn leik en ætla að horfa í lok keppninnar þegar mest spennandi leikirnir fara fram.
Hvað sem líður afstöðu nemenda í rafvirkjun í FVA til HM komst enginn upp með að nefna ekki liðið/landið sem þeir halda með. Það má heldur ekki gleyma fagurfræðinni í íþróttinni en knattspyrnuíþróttin er væntanlega vinsælust í heimi. Aðeins ein íþrótt er vinsælli hér á Íslandi en það er sund. Þau sem sækja sundlaugar landsins eru fjölmennari en allir þeir sem iðka knattspyrnu eða kaupa sig inn á leiki. Skráning á sundstaði landsins staðfesta það.
Niðurstöður nemenda rafiðnaðardeildarinnar má finna í meðfylgjandi grafi.

		<style type="text/css">
			#gallery-2 {
				margin: auto;
			}
			#gallery-2 .gallery-item {
				float: left;
				margin-top: 10px;
				text-align: center;
				width: 100%;
			}
			#gallery-2 img {
				border: 2px solid #cfcfcf;
			}
			#gallery-2 .gallery-caption {
				margin-left: 0;
			}
			/* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */
		</style>
		<div id='gallery-2' class='gallery galleryid-58459 gallery-columns-1 gallery-size-full'><dl class='gallery-item'>
			<dt class='gallery-icon landscape'>
				<a href='https://umsjon.skessuhorn.is/adsendar-greinar/hm-fotbolti-sidferdi/capture-9/'><img width="567" height="339" src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Capture-1.jpg" class="attachment-full size-full" alt="" srcset="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Capture-1.jpg 567w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Capture-1-300x179.jpg 300w" sizes="(max-width: 567px) 100vw, 567px" /></a>
			</dt></dl> 
		</div>

Áfram Ísland!
Trausti Gylfason 
Höfundur er kennari í FVA

HM – Fótbolti – Siðferði

Þegar líður að 1. desember ár hvert hefjast jafnan umræður og umfjöllun í fjölmiðlum um sóknargjöld sem renna til safnaða Þjóðkirkjunnar og annarra trúfélaga. Það er svo sem ekki að undra en greiðsla gjaldsins næstkomandi ár er miðuð við skráningar í trúfélög þann 1. desember.
Margt hefur verið sagt og skrifað um tilurð og eðli sóknargjaldsins og ætla ég mér ekki að leggja meira til þeirra mála að þessu sinni. Mig langar frekar að spyrja þeirrar spurningar í hvað þessir peningar fara?
Ég ætla fyrst að líta til Akranessafnaðar sem er einn af söfnuðum Garða- og Saurbæjarprestakalls. Þar ber fyrst að nefna rekstur og viðhald mannvirkja, sem eru Akraneskirkja og Safnaðarheimilið Vinaminni. Akraneskirkja var vígð árið 1896 og er því 126 ára. Akurnesingar hafa sótt þangað á stundum gleði og sorgar og sér til uppbyggingar í meira en öld. Sóknarnefnd kirkjunnar hefur lagt áherslu á að sinna viðhaldi kirkjunnar með sóma svo við Akurnesingar getum verið stolt af kirkjunni okkar. Kirkjan er enda fögur og setur mikinn svip á bæinn. Kirkjubyggingin er þannig menningarverðmæti sem mikilvægt er að standa vel að. Það er þó bara kirkjan sjálf, fjöldi viðburða af ýmsum toga fara fram í húsnæði safnaðarins í hverjum mánuði, allt árið um kring og útheimtir það mikla vinnu og alúð til að umgjörð slíkra viðburða sé slík að sómi sé að. Gestir skipta tugum þúsunda á ári hverju.
Sóknargjöldin standa einnig undir launakostnaði starfsmanna kirkjunnar, organista, kirkjuvarðar, umsjónarkonu safnaðarheimilisins og skrifstofustjóra. (Prestarnir eru ekki starfsmenn safnaðarins). Allt þetta góða fólk er nauðsynlegt fyrir starf kirkjunnar.
Þá er ótalið það mikla starf sem fram fer á vegum kirkjunnar. Guðsþjónustur, sunnudagaskóli, barna- og unglingastarf, fermingarfræðsla og opið hús fyrir eldri borgara og svo að sjálfsögðu kirkjukórinn sem hefur sett mikinn svip á menningarlíf bæjarins til fjölda ára. Það eru einnig fjölmargir sem leita til presta kirkjunnar í sálgæslu og eftir fjárhagsaðstoð.
Sóknargjöldin eru grunnstoð í rekstri safnaðarins, það væri söfnuðinum ómögulegt að standa undir hefðbundnu safnaðarstarfi og rekstri húsnæðis ef sóknargjaldanna nyti ekki við.
Í minni söfnuðum prestakallsins, Innra-Hólmssöfnuði, Leirársöfnuði og Saurbæjarsöfnuði, duga tekjur vart fyrir föstum útgjöldum og víða er mikil uppsöfnuð viðhaldsþörf og ekki eru til peningar til mæta henni. Góðar gjafir hafa staðið undir endurbótum á Innra – Hólmskirkju sem nú standa yfir. Söfnuðirnir standa fyrir líflegu helgihaldi og glæsilegur kór prýðir menningarlíf Hvalfjarðarsveitar við mörg tilefni. Einnig hefur verið barnastarf í Hvalfjarðarsveit og fyrir skömmu síðan var farið í dagsferð í Vatnaskóg.
Söfnuðir Þjóðkirkjunnar standa fyrir líflegu og mikilvægu starfi fyrir samfélagið og standa vörð um byggingar sem skipta okkur máli.
Með því einu að vera skráður í Þjóðkirkjuna leggur maður því mikið til.
&nbsp;
Sr. Þráinn Haraldsson
Höf. er sóknarprestur í Garða- og Saurbæjarprestakalli

Hvað verður um sóknargjöldin?

Um þessar mundir stendur yfir árleg fjárhagsáætlunargerð allra sveitarfélaga og vinna henni tengdri.  Fjárhagsáætlun Akraneskaupstaðar var til fyrri umræðu í bæjarstjórn þann 8. nóvember sl. Áður hafði áætlunin komið til afgreiðslu í bæjarráði, þar sem lögð var fram tillaga frá meirihlutanum um óbreytt álag fasteignagjalda og var sú tillaga samþykkt af fulltrúum Sjálfstæðisflokksins og Samfylkingarinnar en ekki fulltrúa Framsóknar og frjálsra.
Hvað þýðir óbreytt álag og hvaða afleiðingar hefur það fyrir fasteignaeigendur á Akranesi? Þegar borið er saman fasteignamat áranna 2022 og 2023 kemur í ljós að óbreytt álag þýðir u.þ.b. 15 &#8211; 30% hækkun á fasteignaeigendur á Akranesi. Hækkun sem getur þannig numið tugum þúsunda á ári fyrir heimili og fyrirtæki í bæjarfélaginu. Svo mikla hækkun, er í mínum huga ómögulegt að færa rök fyrir að eðlilegt sé að leggja að fullu á heimili og fyrirtæki. Ekki síst vegna þess að á sama tíma er lögð fram fjárfestinga- og fjárhagsáætlun sem ber þess ekki nokkur merki að draga eigi saman í helstu útgjaldaliðum sveitarfélagsins, heldur þvert á móti. Áætlunin gerir ráð fyrir gríðarlegum innri vexti og má þar t.d. nefna að gert er ráð fyrir að launaliður kaupstaðarins vaxi um tæpan milljarð á milli áranna 2021 til 2023.
Hækkandi verðbólga, vextir, matarverð og í raun öll útgjöld er sá raunveruleiki sem við heimilum blasir í dag og má gera ráð fyrir því að sú staða verði viðvarandi næstu misseri. Í ljósi fyrrgreinds var eðlilega mikil umræða um þessa miklu skattahækkun á fundi bæjarstjórnar þann 8. nóvember sl. þar sem fulltrúar Sjálfstæðisflokksins og Samfylkingarinnar, sem skipa meirihluta bæjarstjórnar, töluðu um að bæjarsjóður þyrfti að nýta sinn tekjustofn betur og það væri ábyrgðarleysi að gera annað auk þess sem bæjarsjóður yrði af tekjum frá Jöfnunarsjóði væri tekjustofninn ekki nýttur betur. Til þess að útskýra nánar, þá er í raun ekki vitað hvort eða þá hversu mikið sveitarfélagið verður af framlagi Jöfnunarsjóðs, það framlag mótast af mörgum ólíkum þáttum og í raun ómögulegt að áætla að við verðum hér af miklu framlagi. Hins vegar er alveg ljóst að við erum ekki að gæta að okkar aðal hagsmunahópum á Akranesi, það eru íbúar og fyrirtæki.
Þessum málflutningi mótmæltu eðlilega fulltrúar Framsóknar og frjálsra, en í okkar huga felst mikil ábyrgð í því að nálgast skattstofninn af skynsemi og sanngirni og deila ábyrgðinni rétt og jafnt.
Fasteignagjöld eru skattur og sem slíkur er hann annar stærsti tekjuliður sveitarfélaga á eftir útsvari. Hann er því sveitarfélaginu augljóslega gríðarlega mikilvægur í uppbyggingu. Uppbyggingin má hins vegar aldrei ákvarða stofninn.
Sú umgjörð sem markar útreikning skattstofnsins er svo efni í aðra grein. Fasteignaskatturinn ræðst óheft af markaðsvirði þ.e.a.s hann reiknast af meðal söluverði þeirra eigna sem seldar voru í sveitarfélaginu á liðnu ári. Stofninn er því háður áhrifaþáttum sem hinn almenni fasteignareigandi getur ekki með nokkru móti haft áhrif á eða brugðist við. Síðastliðin ár hafa verið gífurlegar hækkanir á fasteignamarkaði og má segja að ástandið hafi verið nær stjórnlaust um tíma þegar fasteignir hækkuðu um milljónir ef ekki tugi milljóna á skömmum tíma. Þessar hækkanir skila sér svo beint inn í hækkun fasteignamats. Það er lagaumgjörðin um útreikning skattstofnsins sem þarf að skoða. Á meðan það er ekki gert verða bæjarfulltrúar að bregðast við og lækka álagsstofninn á móti hækkandi fasteignamati til þess að koma í veg fyrir hækkanir líkt og nú blasa við okkur.
Mörg sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu hafa þegar kynnt lækkanir á álagningu fasteignagjalda. Það skýtur því skökku við að á sama tíma og Akraneskaupstaður ræðst í markaðsátak (Það er stutt) sem að ákveðnu leyti er beint að íbúum höfuðborgarsvæðisins ætli sveitarfélagið að halda sig við óbreytta álagsprósentu. Það hljóta jafnframt að teljast nokkuð sérstök skilaboð til þeirra fyrirtækja (byggingaraðila) sem tóku þátt og greiddu að hluta fyrir átakið, að nú komi stóri reikningurinn. Að það sé vilji Sjálfstæðisflokksins og Samfylkingarinnar á Akranesi að hækka fasteignaskatt á heimili og fyrirtæki um 15-30%.
Á síðasta kjörtímabili (2018 -2022) voru Framsókn og frjálsir í meirihluta. Á því tímabili var álagsprósentan markvist lækkuð á móti hækkandi fasteignamati. Við upphaf kjörtímabilsins var álagsprósentan 0,3100% en endaði í 0,2514% við lok kjörtímabils. Það er þessi vegferð sem við í Framsókn og frjálsum viljum halda áfram en fyrir því virðist vera takmarkaður áhugi hjá núverandi meirihluta. Það skal þó tekið fram að eftir umræður og mótrök minnihlutans óskaði bæjarráð eftir frekari rýningu á álagsprósentu á milli umræðna en málið kemur til endanlegrar afgreiðslu bæjarstjórnar þann 13. desember nk.
Því fylgir mikil ábyrð að vera bæjarfulltrúi. Okkur ber að gæta hagkvæmni og skynsemi í rekstri bæjarsjóðs og allar þær ákvarðanir sem við tökum verða að vera með hagsmuni heildarinnar í huga. Ábyrgð okkar bæjarfulltrúa einskorðast samt ekki eingöngu við rekstur bæjarins því sveitarfélögin í landinu leika stórt hlutverk í heildar hagkerfinu. Á sama tíma og ríkisstjórnin fer í aðgerðir til þess að reyna ná niður verðbólgu og kallar eftir aðkomu allra að því borði geta sveitarfélögin ekki leyft sér að stinga hausnum bara í sandinn og beðið eftir því að þetta líði hjá. Sveitarfélagið mun kannski ekki redda málunum eitt og sér með þessari aðgerð, en við erum hluti af heild og okkur bera að taka þátt með hag íbúa að leiðarljósi.
Þetta getur ekki og má ekki verða okkar innlegg. Við erum hér markvisst að gæta hagsmuna okkar íbúa og fyrirtækja þannig að réttlæti og sanngirni sé höfð að leiðarljósi í öllum þeim ákvörðunum sem eru teknar.
Ragnar Sæmundsson 
Höf. er oddviti Framsóknar og frjálsra í bæjarstjórn Akraness.
&nbsp;
&nbsp;
&nbsp;

Hver er að gæta hagsmuna fasteignaeigenda á Akranesi?

Veturinn er hreint ekkert á því að síga yfir landið og haustið heldur enn velli þótt aðventan sé handan við hornið. Það er auðvelt að ferðast um landið og það nýta ferðamenn sér. Strax eftir að heimsfaraldurinn rénaði jókst ferðamannastraumur mikið enda fólk komið í þörf fyrir að hleypa heimdraganum. Ferðaþjónustan og aðrar atvinnugreinar hafa brugðist hratt við auknum ferðamannastraumi til landsins eftir heimsfaraldur Covid-19. Við Austurvöll, við Gullfoss, á Vestfjörðum, Austfjörðum og já um allt land hefur mátt sjá hrifnæma ferðamenn sem hafa notið þess að fanga það sem fyrir augu ber.
Stuðningur stjórnvalda í heimsfaraldri
Íslendingar og heimurinn allur stóð frammi fyrir algerlega fordæmalausri stöðu vorið 2020, áhrifin skullu á alla heimsbyggðina af miklum þunga á örskömmum tíma. Íslendingar stóðu frammi fyrir harkalegri niðursveiflu í efnahagslífinu eins og heimurinn allur og fljótt var ljóst að ráðast yrði í aðgerðir án hliðstæðu af hendi stjórnvalda. Með mörgum ákveðnum skrefum voru settir saman aðgerðarpakkar til að verja fólk og fyrirtæki. Augljóst var að það þyrfti að verja ferðaþjónustufyrirtæki svo niðursveiflan feldi þau ekki sem strá í sviptivindum.
Ráðist var í aðgerðir er fólu í sér m.a. frestun greiddra gjalda og með auknum útgjöldum ríkissjóðs, skattalækkunum og lánafyrirgreiðslu með ríkisábyrgð. Seðlabankinn fór í lækkun stýrivaxta og bindiskyldu. Lagðar voru fram aðgerðir sem var ætlað að vinna gegn atvinnuleysi og tekjumissi einstaklinga með hlutaatvinnuleysisbótum, aðgengi að séreignarsparnaði, frestun skattgreiðslna fyrirtækja og fyrirgreiðslu vegna rekstrarlána til þeirra. Allar þessar aðgerðir voru hluti af fjölmörgum úrræðum er stjórnvöld settu fram. Ferðagjöfin var og nýtt af landanum í glugganum er opnaðist sumarið 2020 og aftur sumarið 2021. Gistináttaskattur var felldur niður tímabundið á tímabilinu og gjalddagar skatts frestað.
Ferðaþjónustan heldur velli
Í dag er ferðaþjónustan á fleygi ferð, kortavelta ferðamanna staðfestir það. Í umræðunni hefur komið fram að hún sé næst því sem var fyrir faraldurinn. Það er mikilsvert að ferðaþjónustan verði aftur grunnstoð í atvinnulífinu og þannig áhrifaþáttur í efnahagsbata út úr Covid. Við erum öll minnug þess hvað gosið í Eyjafjallajökli hafði gríðarlega mikil áhrif á aukinn ferðamannastraum til Íslands sem skilaði sér í auknum gjaldeyrisforða og kom okkur hraðar út úr fjármálahruninu. Ferðaþjónustuaðilar eru á því að sjaldan eða aldrei hafi gengið eins vel og liðið sumar. Það er mikill kraftur er býr í íslenskum ferðaþjónustuaðilum, þeir nú sem fyrr eru mjög einbeittir í taka vel á móti okkar ferðamönnum og er möguleikar hvers staðar nýttir til að skapa upplifun og ógleymanlegar minningar.
Árangur aðgerða þegar ljós
Í skýrslu fjármálaráðherra til Alþingis um mat á árangri aðgerða heimsfaraldursins kemur fram að stjórnvöld veittu sveitarfélögum þar sem ferðaþjónustan lék stórt hlutverk í atvinnusköpun beinan fjárstuðning.
Tekjufallsstyrkjum sem var ætlað að styðja rekstraraðila sem höfðu orðið fyrir tímabundnu tekjufalli nýttist mjög vel rekstraraðilum í ferðaþjónustu eða 66% hlutdeild af heildarfjárhæð úrræðisins. Eins var með lokunarstyrki en um 87% fjárhæðarinnar fór til fyrirtækja í ferðaþjónustu. Ríflega helmingur stuðningslána fór til rekstraraðilar í ferðaþjónustu. Einstaklingar starfandi í ferðaþjónustu fengu um 47% af greiddum hlutabótum, flestir þeirra störfuðu í veitingasölu og þjónustu og rekstri gististaða. Heildarniðurstaða af árangri aðgerðapakka stjórnvalda verður þó ekki ljós fyrr en af einhverjum árum liðnum.
Ísland sem ferðamannaland verður til með orðspori um stórbrotna og fallega náttúru og land sem er aðgengilegt og öruggt. Við búum að því að vera gestrisin og það skipti máli að styðja þétt við bakið á atvinnugreininni í heimsfaraldi sem varð til þess að við gátum boðið fólki heim og boðið upp á góðar minningar sem það tekur með sér heim aftur.
Íslendingar hafa lagt mikið á sig til að ná þessum árangri.
Halla Signý Kristjánsdóttir 
Höfundur er þingmaður Framsóknarflokks í NV kjördæmi
&nbsp;

Ferðaþjónustan kom vel undan vetri

Talið er að mikil aukning hafi orðið á skotvopnaeign landsmanna og er það að mínu mati slæm þróun. Skotvopn eru svo til eingöngu notuð til að drepa. Allskonar skotvopn; riflar, skammbyssur, haglabyssur og jafnvel hríðskotabyssur eru að verða algengar eignir landsmanna. Þessi þróun er varhugaverð og verður að stöðva.
Íslendingar hafa verið stoltir af því að vera eina þjóðin í heiminum sem ekki hefur her eða hermenn sem stjórnað er af stofnunum stjórnvalda landsins. Við erum því vopnlaus þjóð í þeim skilningi og eftir því sem ég best veit eina sjálfstæða og fullvalda ríkið í veröldinni sem svo er.
En hvernig á að stöðva þessa óhugnanlegu þróun á vopnaeign landsmanna? Það eru nokkrar leiðir til þess. Í fyrsta lagi skal krafist þess að allir eigendur skotvopna skuli skrá eign sína hjá löggæslu landsmanna, sem er samkvæmt lögum skylda að gera. Í öðru lagi að eigendur skotvopna sem selji vopnið tilkynni viðkomandi yfirvöldum kaupanda þess. Í þriðja lagi að framleiðsla á skotvopnum hér á landi verði bönnuð.
Ég veit að þetta yrði bann á frelsi manna til að eignast ákveðna hluti en það er líka bann á fleiri skaðlegum efnum, þ.e. vímuefnum.
Það er engin nauðsyn að almenningur eiga skotvopn. Byssuleyfi eru enn í fullu gildi og það eru skýr ákvæði í lögum hverjir geta fengið byssuleyfi og hvaða skyldur eru því samfara. Það ætti því ekki að vera vandi að stöðva þessa þróun.
Þar sem lögreglustjóri landsins er tengdur byssusala og innflytjanda skotvopna þá verður núverandi lögreglustjóri að víkja. Almenningur á að láta í sér heyra þegar svona stórmál koma upp. Ef ekki á illa að fara í náinni framtíð þá skora ég á Alþingi að blanda sér í þetta mál, því að hér er verið að brjóta lög um byssuleyfi og ýmislegt annað tengt þessu máli.
Gæti það ekki skeð hér að bilaður einstaklingur næði í skotvopn t.d. hríðskotabyssu og ryki inn í skóla eða samkomuhús og dræpi börn og fleiri manneskjur? Þetta gerist oft á ári erlendis, sérstaklega í Bandaríkunum þar sem skotvopnaeign almennings er mest.
Hafsteinn Sigurbjörnsson
&nbsp;
&nbsp;

Af skotvopnaeign landsmanna

Nú í seinni tíð þurfa slökkvilið æ oftar að kljást við eld sem á orsök sín í hinum ýmsu raf- og snjalltækjum á heimilum landsmanna. Þessi tæki eru að sjálfsögðu komin til að vera en tilkoma þeirra og mikil notkun kallar á meiri árvekni vegna eldhættunnar sem af þeim stafar. Það er auðvitað fyrst og fremst á ábyrgð fullorðinna á heimilum að sjá til þess að sem minnst hætta stafi af raf- og snjalltækjum en það er líka mikilvægt að þeir ræði við þá sem yngri eru um þessa hættu og kenni þeim að draga úr henni. Þar skiptir mestu að standa með öruggum hætti að hleðslu til dæmis snjallsíma og rafhlaupahjóla. Þessi tæki á ævinlega að hlaða og geyma í öruggu umhverfi þar sem síður er hætta á að eldur komi upp eða breiðist út með tilheyrandi tjóni og óþægindum.
Eldvarnaátakið
Slökkviliðsmenn leggja sitt af mörkum í því að fræða börn og fullorðna um eldhættu á heimilum og viðbrögð við þeim. Landssamband slökkviliðs- og sjúkraflutningamanna stendur um þessar mundir fyrir Eldvarnaátakinu sem fram fer í grunnskólum um allt land. Við heimsækjum krakkana í 3. bekk, ræðum við þá um eldvarnir og afhendum þeim margvíslegt fræðsluefni um þær, svo sem söguna um Loga og Glóð og handbók Eldvarnabandalagsins um eldvarnir heimilisins. Við ætlumst til þess að börnin fari heim með þessa nýfengnu þekkingu og ræði eldvarnir heimilisins við foreldra og forráðamenn.
Eldvarnir á heimilum
Í samtölum okkar við börnin leggjum við einkum áherslu á eftirfarandi:
<ul>
<li>Að í íbúðinni sé nægilegur fjöldi reykskynjara til að tryggja að fjölskyldan fái viðvörun ef eldur kemur upp og tíma til að bregðast við.</li>
<li>Að eldvarnateppi sé á sýnilegum stað í eldhúsi, en afar algengt er að eldur komi upp í eldhúsum.</li>
<li>Að fara alltaf varlega í umgengni við opinn eld og raftæki.</li>
<li>Að slökkvitæki sé sýnilegt við helstu flóttaleiðir.</li>
<li>Að allir á heimilinu hafi að minnsta kosti tvær flóttaleiðir, þekki þær og viti hvar á að safnast saman utandyra ef yfirgefa þarf heimilið.</li>
<li>Síðast en ekki síst er mikilvægt að börnin þekki neyðarnúmerið, 112. Við þekkjum mörg dæmi þess að börn hafi hjálpað með því að hringja í 112.</li>
</ul>
Sýnum aðgát
Hér á landi farast að meðaltali um tvær manneskjur í eldsvoðum á ári hverju. Miklu fleiri verða fyrir líkamlegu og andlegu heilsutjóni af völdum eldsvoða ár hvert. Hér glatast auk þess að meðaltali á hverju ári um tveir milljarðar króna í eldsvoðum. Það er því ekki að ástæðulausu sem Landssamband slökkviliðs- og sjúkraflutningamanna stendur fyrir Eldvarnaátakinu í nóvember ár hvert. Átakið er mikilvæg viðbót við forvarnastarf sem unnið er á vegum Eldvarnabandalagsins, slökkviliðanna, slysavarnadeilda og fleiri árið um kring.
Með aðgát í daglegri umgengni og nauðsynlegum eldvarnabúnaði getum við dregið verulega úr líkum á að eldur komi upp og valdi tjóni á lífi og eignum. Við slökkviliðsmenn viljum því hvetja fólk eindregið til að huga að eldvörnum heimilisins. Það er ekki síst mikilvægt nú í aðdraganda aðventu og hátíðanna þegar eldhætta á heimilum eykst. Förum varlega með opinn eld, sýnum aðgát og tryggjum að á heimilinu sé fyrir hendi allur nauðsynlegur eldvarnabúnaður sem gerir okkur kleift að bregðast við ef eldur kemur upp.
Bjarni Kr. Þorsteinsson 
Höfundur er slökkviliðsstjóri í Borgarbyggð

Fréttaveita Vesturlands

Akranes – gamli bærinn og sagan

Ólafur Páll Gunnarsson

VEKJUM ATHYGLI!

Leiðbeinendur Fjöliðjunnar á Akranesi

40 ára afmæli mögnuðustu þingræðu sögunnar – Flokksræðið gegn fólkinu

Eyjólfur Ármannsson

Á Alþingi í eina viku

Högni Elfar Gylfason

HM – Fótbolti – Siðferði

Trausti Gylfason

Hvað verður um sóknargjöldin?

Sr. Þráinn Haraldsson

Hver er að gæta hagsmuna fasteignaeigenda á Akranesi?

Ragnar Sæmundsson

Ferðaþjónustan kom vel undan vetri

Halla Signý Kristjánsdóttir

Af skotvopnaeign landsmanna

Hafsteinn Sigurbjörnsson

Eflum eldvarnir á heimilum – það er svo mikið í húfi

Bjarni Kr. Þorsteinsson