Rætt við Maríu Björgu Gunnarsdóttur um æskuárin í Fornahvammi

Fornihvammur er eyðibýli efst í Norðurárdal í Borgarfirði sem á árum fyrr var síðasti bærinn áður en lagt var á Holtavörðuheiði að sunnanverðu. Þar var um tíma rekin umfangsmikil ferðaþjónusta enda mikil umferð sem rann í gegnum hlaðið. Þegar starfsemin var í blóma var rekið gistiheimili og veitingastaður í húsinu og var Fornihvammur vinsæll áningarstaður fólks og áætlunarbílar milli Akureyrar og Reykjavíkur áttu þar fasta viðkomu.

María Björg Gunnarsdóttir er vel kunnug Fornahvammi þar sem hún ólst upp ásamt systkinum sínum þremur og hugsar hlýtt til staðarins. „Mamma og pabbi fluttu með fjögur lítil börn í Fornahvamm. Það var hrikalega langt að keyra þangað á þessum tíma, samgöngurnar voru langt í frá eins og þær eru í dag. Við keyrðum þangað á Weepon og ætluðum aldrei að verða komin,“ segir María við blaðamann Skessuhorns þegar hún minnist bílferðarinnar norður, sem ætlaði engan endi að taka eins og hún orðar það. María rifjar upp fleiri sögur frá tímanum í Fornahvammi, þegar fjölskyldan rak gistiheimili og veitingastað og þeim stöðuga gestagangi sem því fylgdi, en einnig var þar stórt fjárbú og svínahús fyrir tíu gyltur og afkvæmi að auki.

Síðasti bærinn í dalnum

Fjölskyldan flutti frá Reykjavík í Fornahvamm árið 1957. „Mömmu og pabba langaði að breyta til. Pabbi vildi komast í sveitina og vinna sveitastörf. Mamma aftur á móti var alla sína ævi að elda mat og hugsa um fólk svo það skipti hana litlu máli hvar hún starfaði við það,“ segir María. Gunnar Guðmundsson, faðir Maríu, var ættaður að austan. Ungur sveitastrákur flutti hann suður til Reykjavíkur til að vinna. Þar kynntist hann móður Maríu, Lilju Pálsdóttur, sem hann svo giftist og saman byggðu þau sér hús við Suðurlandsbrautina þar sem Ármúli er í dag. Fornihvammur var svo auglýstur til leigu og ákváðu þau hjónin að slá til.

: Fornihvammur árið 1952. Ljósm. úr einkasafni.

„Fornihvammur var síðasti bærinn í dalnum og var fjölfarinn viðkomustaður milli landshluta. Fólk kom við í hvert skipti sem það átti leið hjá. Þarna var því stöðugt rennerí,“ rifjar María upp. Auk veitingastaðar þá var boðið upp á gistingu. Í Fornahvammi voru 13 gistiherbergi, allt frá tveggja manna herbergjum upp í sex manna herbergi en á þessum tíma var Holtavörðuheiðin bara opnuð á þriðjudögum og föstudögum yfir vetrartímann vegna þess að ekki þótti ástæða til þess að opna oftar en það. „Það var oft mikið stuð á bænum. Norðurleið stoppaði alltaf hjá okkur, Hólmavíkurrútan og Skagastrandarbíllinn líka. Þetta voru stundum tvær, þrjár rútur fullar af fólki sem komu í hádegismat. Svo kom annað eins að norðan og það kom í miðdegiskaffi. Og svo stundum, þegar allt var ófært, þá voru bara dýnur út um allt hús og rúm full af alls konar fólki,“ segir hún og hlær.

Sjá nánar í Jólablaði Skessuhorns sem kom út í dag.

Með síðustu ábúendum á heiðarbýlinu