Tímarnir breytast og mennirnir með. Ný tækni ryður sér til rúms, störf breytast og önnur jafnvel leggjast af. Það sem eitt sinn þótt sjálfsagt er hlegið að í dag. Þeir sem festast í viðjum vanans og eiga erfitt með að tileinka sér tækninýjungar sitja stundum eftir með sárt ennið. En hvað skyldi ég nú vera að fara? Jú, nú er áberandi umræða um hugsanlega sameiningu tveggja háskóla hér á landi. Háskólar eru sjö í landinu og flestir viðurkenna að það er einfaldlega of dýrt fyrir ekki stærri þjóð. Því skal nú breyta og þar spilar tæknin lykil hlutverk.

Ég var þeirri gæfu aðnjótandi fyrir réttum þremur áratugum að setjast á skólabekk á Bifröst í Borgarfirði. Fyrsta árinu var varið í að nálgast á hraðferð námsefni til stúdentsprófs í svokallaðri frumgreinadeild, en síðan tóku við ár í rekstrarfræðinámi. Þessi námsár voru í senn strembin, gefandi en umfram allt skemmtileg. Nemendahópurinn var til þess að gera smár og einhvern veginn soguðust allir inn í umhverfið, urðu hluti af einni heild. Fáum árum síðar átti nemendafjöldinn hins vegar eftir að rjúka upp úr öllu valdi. Í bókstaflegri meiningu þess orðs, menn voru ekki að valda þessum fjölda. Þegar rúmlega hundrað manns stunduðu þarna nám var hver og einn nemandi nafn og fylgst var náið með framvindu námsins. En þegar fjölgaði á árunum um og eftir aldamótin voru nemendur meira svona kennitala. Skólinn þróaðist engu að síður áfram, bætt var við fleiri námsgreinum og farið var að bjóða upp á fjarnám. Sú áhersla sem lögð var með að nýta tækniframfarir til hins ítrasta gerði fjarnám vissulega kleift og skólinn lifði, sem sumum þótti hreint ekki sjálfgefið að hann gerði. Það þýddi að fleiri landsmönnum gafst kostur á að stunda háskólanám, án þess að þurfa að flytja búferlum í þrjú og upp í fimm ár með tilheyrandi kostnaði. Fjarnám tók smám saman yfir staðnámið á Bifröst og það átti eftir að reynast skólanum vel á tímum Covid-19, því þá var þessi skóli í raun sá eini sem var klár til að sinna því fólki sem komst hvorki lönd né strönd, húkandi heima í sóttkví. Nú stunda um eitt þúsund einstaklingar nám við Háskólann á Bifröst, langflestir Íslendingar og stórt hlutfall þeirra býr á landsbyggðinni. Þannig rækir skólinn enn það hlutverk sem hann var stofnaður til 1918; að þjóna fólki og atvinnulífi.

Það er vitað að stærstu háskólar landsins hafa ekki sinnt uppbyggingu fjarnáms eins vel og litli kviki háskólinn í hrauninu neðan við Grábrók hefur gert. Skólinn er þannig með afgerandi sérstöðu í hópi háskóla landsins og er samningsstaðan hans því býsna sterk þegar hafnar eru af alvöru viðræður um sameiningu við Háskólann á Akureyri. Við lásum reyndar fréttir af efasemdum úr röðum prófessora við HA og ég gef mér að ástæða þeirra efasemda sé sú að starfsmenn rótgróin ríkisháskóla vilji ekki um of láta rugga sínum báti. Þeir hafa auðvitað komið sér þægilega fyrir og telja það óttalegt vesen að þurfa að breyta svo miklu sem slík sameining fæli vissulega í sér.

Ég líkt og aðrir fyrrum nemendur Háskólans á Bifröst verðum að sætta okkur við að dagar skólahalds á staðnum eru taldir. Við verðum þó áfram Bifrestingar. En á þeim grunni sem þarna hefur verið lagður mun starfið halda áfram. Skóli er nefnilega ekki hús. Skóli er fólkið sem í honum stundar nám; árangur þess og orðspor í atvinnulífinu. Það skal enginn segja mér að þeir þúsund nemendur sem stunda allskonar fjarnám við deildir Háskólans á Bifröst í dag, væru að leggja krafta sína, peninga og tíma í nám sem þeir teldu ekki samkeppnishæft.

Í framtíðinni mun það þykja jafn hallærislegt að sækja staðnám í háskóla eins og t.d. skífusímar líta út í augum unga fólksins. Áfram mun fólk sækja sér háskólanám, en á sínum forsendum, með aðstoð tækni hvers tíma og á þeim hraða sem hentar hverjum og einum. Þetta fær mann til að velta því fyrir sér hvort stærstu og mannfrekustu háskólar þessa lands þurfi ekki að fara í eigin naflaskoðun, ekki ósvipaðri þeirri sem Bifrestingar fóru í fyrir aldarfjórðungi. Eftir á að giska einn eða tvo áratugi er nefnilega hreint ekki víst að nokkur háskóli verði eftir sem eingöngu býður upp á staðnám.

Magnús Magnússon

Vér Bifrestingar