Síðastliðinn föstudag kom upp eldur í hópferðabíl í Skutulsfirði á Vestfjörðum. Allir sem í bílnum voru komust út og sluppu blessunarlega ómeiddir. Allt sem brunnið gat brann hins vegar í bílnum þannig að eftir stóð stálið bert. Það sem vakti sérstakan óhug í þessu tilfelli var sú staðreynd að bíllinn var nýkominn út úr Vestfjarðagöngum. Ef eldurinn hefði blossað upp fáum mínútum fyrr hefði ekki þurft að spyrja að leikslokum. Ekki einvörðungu að fólkið sem í rútunni var hefði verið í bráðri lífshættu heldur einnig allir sem á sama tíma voru á akstri í gegnum göngin. Bruni í jarðgöngum er það sem allir viðbragðsaðilar, ekki hvað síst slökkviliðsmenn, óttast mest.

Af og til á liðnum árum hefur komið upp umræða um að bæta þurfi öryggi í jarðgöngum. Oftast spinnst sú umræða í kringum þá umferð sem fer um Hvalfjarðargöngin, einhverja mestu og bestu samgöngubót síðari tíma hér á landi. Þegar þau göng voru hönnuð hafði hins vegar enginn hugmyndaflug til að sjá fyrir um þá fjölgun bíla sem þar átti eftir að verða. Fyrir nokkrum árum var hámarki umferðar náð út frá alþjóðlegum stöðlum um umferðaröryggi. Flestir eru á einu máli um að tímabært sé að byggja önnur göng við hliðina á þeim eldri undir Hvalfjörð. Í þeim samgönguáætlunum sem hafa verið til umræðu síðustu árin hafa stjórnvöld lagt áherslu á að samvinna milli hins opinbera og einkaaðila verði aukin til að hraða sem kostur er uppbyggingu samgöngumannvirkja. Það þykir í senn skynsamlegt út frá umferðaröryggi og er auk þess þjóðhagslega hagkvæmt að spýta í hvað þetta snertir. Nokkrar stærri framkvæmdir hafa verið tilgreindar sem hentugar í slík samvinnuverkefni svo sem Sundabraut auk tvöföldunar Hvalfjarðarganga. Almennt eru allar framkvæmdir sem bjóða upp á vegstyttingu og val um hjáleið taldar koma til greina. Ný brú yfir Ölfusá er nú í samningsferli milli Vegagerðarinnar og ÞG verktaka, jarðgöng um Reynisfjall hafa verið í umræðunni, vegur um Öxl og fleiri valkostir. Til stóð að ný brú yfir Hornafjarðarfljót yrði svokallað samvinnuverkefni ríkis og framkvæmdaraðila en það tókst því miður ekki. Verktakar höfðu ekki trú á verkefninu þannig að hafnar voru framkvæmdir með gamla laginu. Yfirkeyrsla á kostnaði við brúargerðina í Hornafirði varð svo ástæða þess að Alþingi tókst ekki að ljúka við samgönguáætlun í vor og þar af leiðandi er algjör kyrrstaða í vegagerð.

Staðreyndin er sú að álag á vegi landsins hefur aukist mikið á undanförnum árum, meðal annars vegna fjölgunar ferðamanna en einnig vegna aukinna þungaflutninga um þjóðvegina. Vegabætur og stytting leiða hefur ekki haldist í hendur við þessa auknu umferð. Þar af leiðandi er uppsöfnuð skuld við þjóðvegakerfið talin í tugum ef ekki hundruðum milljarða króna. Vegir láta undan og fjölgun alvarlegra slysa má í einhverjum tilfellum beinlínis rekja til ástands veganna.

Okkur skortir kjark til að vinna að samgöngubótum í takti við nýja tíma og breyttar aðstæður. Nægir að líta til Færeyja til að finna dæmi um hvernig standa á að slíkum málum. Aukin fjárfesting í samgöngum er einfaldlega forsenda þess að forsvaranlegt sé að auka umferð. Að öðrum kosti er ekkert annað í stöðunni en lögþvinga fram lægri meðalhraða með tilheyrandi kostnaði og óþægindum fyrir alla.

Þrátt fyrir að ég hafi á sínum tímum fagnað mjög þegar hætt var gjaldtöku í Hvalfjarðargöng er ég nokkuð sannfærður um að eina leiðin til að við fáum viðunandi öryggi á þeirri leið að nýju sé að fara með tvöföldun ganganna í samvinnuverkefni með verktökum. Lífeyrissjóðina okkar skortir arðbær verkefni til að ávaxta ellilífeyrinn okkar og finnst mér einboðið að leitað verði til þeirra um fjármögnun.

Rútan sem brann í Skutulsfirði á föstudaginn hefði rétt eins getað verið stödd í botni Hvalfjarðaganga þegar eldurinn kom upp í henni. Einnig svo sem hundrað bílar aðrir með á að giska tvö hundruð manns innanborðs. Eigum við nokkuð að bíða lengur með framkvæmdir?

Magnús Magnússon

Tími kominn til stórhuga framkvæmda