Gleðilegt nýtt ár lesendur góðir og takk fyrir þau gömlu!

Meðal fastra liða um áramót er að krýna Vestlending ársins. Tilnefningaferlið var hefðbundið og síðan unnið úr ábendingum. Niðurstaðan var sú að ungur bóndi vestur í Dölum hlýtur þessa nafnbót að þessu sinni og er vel að henni kominn. Mér hlotnaðist sá heiður að afhenda honum viðurkenningarvott og ræða um leið við kappann. Steinþór Logi Arnarsson bóndi í Stórholti tók ásamt unnustu sinni ungur við búsforráðum af foreldrum hans sem voru ákveðin í að láta ættliðaskiptin ganga smurt. Um það má lesa í viðtali á miðopnu blaðsins í dag.

Þegar sest er niður með orðvörum manni eins og Steinþóri Loga skynjar maður fljótt að hann lítur á landið okkar sem afar dýrmæta en takmarkaða auðlind, sem það vissulega er. Þrátt fyrir að við höfum 103 þúsund ferkílómetra lands úr að spila, er ekki búandi nema á litlum hluta þess. Við þurfum því að fara vel með landið í öllum skilningi og velja af kostgæfni nýtingu þess. Þótt brösuglega hafi gengið í búskap síðustu árin er ljóst að ljósglætu er að finna. Rætt er um mikilvægi þess að þjóðin búi við matvælaöryggi og styrjaldir úti í hinum stóra heimi minna okkur á þann hverfugleika sem frjáls flutningur fólks og varnings er milli landa. Það er jú ekki nema tæpur mannsaldur síðan heimsstyrjöld geisaði og nú hin allra síðustu ár eru blikur á lofti í heimsfriðnum þegar sturlaðir landshöfðingjar ráða för. Við slíkar aðstæður er sjálfsagðasti hlutur að menn dusti rykið af umræðunni um mikilvægi þess að vera sjálfum okkur næg í mat og drykk.

En erum við að fara vel með landið okkar – og getum við gert betur? Svarið er nei og já. Ekki er laust við að fennt hafi yfir ýmis skynsemisspor sem næsta kynslóð á undan var duglegri að feta. Ég ætla að taka nokkur dæmi. Við höfum á liðnum árum leyft ofsaríkum breskum auðkýfingi að kaupa heilt hérað austur á landi sökum þess að í gegnum það rennur fengsæl laxveiðiá, sem hann hefur nú eignast. Um leið og bónda gefst tækifæri til að selja jörðina sína fyrir eitt íbúðarverð á Akureyri eða svo, þá býtur hann á agnið, telur sig ekki hafa efni á öðru. Markaðsvirði jarðarinnar hafði jú ekki hækkað, enda ákvarðast það af eftirspurn, sem svo aftur ræðst af ríkjandi stöðu þeirra búgreina sem stundaðar eru. Eftir sitja svo örfáir bændur sem ekki vilja selja – verða félagslega einangraðir í fámennum sveitum þar sem ekki er lengur hægt að reka skóla hvað þá halda þorrablót. Sveitirnar naga sig að innan. Alveg á sama hátt er ástæða til að gjalda varhug við áhrifum annarra erlendra auðkýfinga. Margir þeirra reyna nú að gera samninga við bændur um að fá að staðsetja á bæjarhól þeirra vindorkuver. Sama hvað nágrannar eða aðrir hagsmunaaðilar hafa um málið að segja og jafnvel þótt stjórnvöldum hafi mistekist að skapa lagaumgjörð um slíkar virkjanir sem skipulagsvaldið verður að fara eftir. Svo ef einhvern tímann yrði leyft að byggja meint vindorkuver þá þarf að koma orkunni út í dreifikerfið. Ekki skapar það minni vandræði ef marka má megna óánægju sem lesa má í umsögnum um væntanlega Holtavörðulínu í gegnum Borgarfjörð. Stofnanir ríkisins hanna lagnaleiðina og taka ekki tillit til hagsmuna og ábendinga heimafólks sem finnst vaðið yfir sig. Vafalítið eru stofnanirnar reknar áfram af pólitískum öflum sem vilja að meiri orka, en þörf er fyrir hér innanlands, verði framleidd. Sama hvað. Loks má nefna að hefðbundnum landbúnaði stendur ákveðin ógn af skógræktaráformum hinum nýjustu. Enn og aftur er þeim stýrt af moldríkum erlendum kaupahéðnum sem kaupa sér syndaaflausn í umhverfismálum með því að planta skógi á Íslandi. Í samráði við embættismenn í skógrækt eira þeir engu, hvort sem við erum að tala um aðalbláberjalyng nærri Húsavík eða ræktað land í blómlegum landbúnaðarhéruðum. Allt skal plægt upp í þágu skógræktar.

Í áhugaverðu viðtali við formann Samtaka ungra bænda færir hann þessa ógn við íslenskan landbúnað í tal. Kornungur bóndi, en er samt fyrir löngu búinn að átta sig á því að ef áfram á að verða hægt að stunda búskap hér á landi þarf þjóðin að vera því sammála og stjórnmálamenn að setja þann ramma um atvinnugreinina sem þarf. Bendir hann á að ekki megi láta erlenda auðkýfinga og bandamenn þeirra, óheftan innflutning eða aðrar mammons hvatir ráða för. Landið okkar er nefnilega takmörkuð og afar dýrmæt auðlind.

Magnús Magnússon

Takmörkuð auðlind