Það er öllum hollt að líta upp úr önnum dagsins af og til. Um liðna helgi fórum við hjónin í helgarferð. Þegar ferðin var keypt fyrir rúmum mánuði síðan var allt opið og alls ekki búið að ákveða kosningar. Vissulega heillaði Norðurland enda langt síðan við fórum síðast til Akureyrar. En, þegar gerður hafði verið verðsamanburður við aðra valkosti varð ofan á að fara til Skotlands. Það var einfaldlega mun ódýrara. Til Glasgow flýgur Icelandair í beinu flugi og ferðin tekur styttri tíma en akstur til Blönduóss. Það tekur því varla að kveikja á bíómynd í flugvélinni! Til þessarar vinalegu borgar í nágrannaríki okkar á Bretlandseyjum höfðum við ekki farið síðan árið fyrir Covid. Það var því stórmerkilegt að upplifa þær breytingar sem orðið hafa á fimm árum.

Ég get fúslega viðurkennt að borgin Glasgow hefur á þessum stutta tíma gjörbreyst. Mestu skiptir í því samhengi að hafa í huga að fyrir átta árum ákváðu Bretar í þjóðaratkvæðagreiðslu að ganga úr Evrópusambandinu þar sem þeir höfðu í áratugi verið kjölfestuþjóð. Útganga þeirra tafðist nokkuð og gengu þeir formlega úr sambandinu í lok janúar 2020. Tímasetningin var í öllum skilningi afleit því ofan á stórfelldar breytingar í viðskiptum við önnur lönd, sem átti eftir að semja við þegar sagt var skilið við ESB, þá reið Covid yfir með svipuðum hörmungum þar í landi og annarsstaðar. Breska þjóðin hefur því átt slæm ár efnahagslega allan þennan áratug og raunar allar götur frá því Brexit var samþykkt 2016. Þá þegar var algjör einhugur meðal hagfræðinga um að úrganga úr ESB myndi draga úr meðaltekjum Breta til lengri tíma. Sú varð og raunin. Tekjur heimila stórminnkuðu og tilvist margra fyrirtækja hrundi.

Merki þessa má glöggt sjá þegar gengið er um miðborg Glasgow og nágrennið. Hvarvetna mátti sjá skrifstofu- og þjónustubyggingar sem stóðu auðar með áberandi skiltum um „Til sölu,“ eða „Til leigu“. Heilu verslanagöturnar höfðu verið yfirgefnar. Nú í dag telja 80% Breta það hafa verið stór og dýrkeypt mistök að hafa sagt sig úr Evrópusambandinu og 60% þeirra sem studdu úrgöngu sjá eftir þeirri ákvörðun sinni. Alls er óvíst hvenær landið nær þeim efnahagslega stöðugleika sem þar vissulega var til 2016. Stórveldi hrundi.

Ég get fúslega viðurkennt að það sat í mér þetta ástand. Í raun var allt breytt frá því sem var í þessari annars ágætu borg. Kannski má með léttúð segja að einungis írska brauðsúpan, sem borin er fram í glösum, hafi verið eins. Nú þegar stutt er í kosningar hér heima til Alþingis er mér mjög hugsað til kosta og galla þess fyrir okkar litlu þjóð að gerast beinir aðilar að ESB, eða halda áfram að standa utan við sambandið með einhvers konar fríverslunarsamingi. Við erum vissulega með regluverkið allt í kringum EES samninginn og undirgöngumst flest af því sem Evrópusambandsríkin ákveða. Nú, þegar Norðmenn láta sterklega í ljós sinn vilja til að sækja um fulla inngöngu í Evrópusambandið, fýkur hins vegar í það skjól okkar. Í það minnsta verður hún ekki féleg samningsstaða Íslands og Liecthenstein þegar Noregur verður ekki lengur til staðar.

Í ljósi stöðunnar hér heima tel ég að í kosningunum í lok mánaðarins séum við sumpart að kjósa um hvort þjóðin verði spurð hvort hún vilji halda óbreyttu ástandi hér heima – eða hefja að nýju þá vegferð að sækja um aðild að ESB. Ég veit fullvel að ákvörðun af slíkri stærðargráðu myndi fela í sér bæði kosti og galla. Málið yrði hins vegar borið undir þjóðina áður en til aðildarumsóknar kæmi og því þarf engar áhyggjur að hafa af lýðræðisþætti slíkrar ákvörðunar. Ef Bretar yrðu spurðir slíkrar spurningar í dag, er í það minnsti enginn vafi hvert svarið væri. Þeir voru einfaldlega ekki tilbúnir til að standa efnahagslega sjálfstætt sem þjóð eftir langa veru í ESB og sjá ekki til lands í þeim efnum. Ég bendi á að Bretar eru ríflega 67 milljónir talsins, eða 168 sinnum fjölmennari þjóð en Ísland!

Magnús Magnússon

Sjá ekki til lands