Flokkun á sorpi og öðru því sem til fellur á heimilum og í fyrirtækjum er í dag býsna flókið og kostnaðarsamt fyrirbrigði. Þegar ég var að alast upp í sveitinni var þetta ekki mjög flókið. Reynt var að endurnýta allt sem hægt var. Ég hafði til dæmis það verk að þvo áburðarpokana á vorin í rennandi læk, þurrka þá og voru þeir svo notaðir allt árið undir ýmislegt. Meira að segja var gott að nota þá í brekkunum á veturna, setja snjó í botninn, renna sér á ógnarhraða niður og vona að frosinn hrossakítur stæði ekki upp úr snjónum. Nokkrum sinnum á ári var kveikt í því rusli sem ekki var hægt að endurnýta og að endingu voru leyfarnar urðaðar með ámoksturtækja traktornum. Ruslið þá var heldur ekki eins mikið og það er nú. Í neyslusamfélagi nútímans eru hins vegar allskyns plast- og álílát, þið þekkið til dæmis umbúðasóunina með skyrdósir. Í mínum uppvexti var skyrið keypt óhrært í tveggja kílóa pokum, nú eða afgreitt í mjólkurbúðinni eftir vikt í smjörpappír. Já, tímarnir hafa breyst og við þurfum að aðlagast því. Auðvitað þurfum við að fara vel með; kaupa ekki óþarfa – en allir verða að flokka.

Til sveitarfélaga greiðum við sorpgjald fyrir að komið er heim að húsum, flokkað sorp er sótt og ílátin skilin eftir tóm. Við treystum því að plast og pappi fari allt til endurvinnslu, matarleifar fari í moltun og að almenna sorpið, þetta óflokkanlega, endi sína lífdaga í urðunarrein í Fíflholtum. Á grenndarstöðvum getum við losað pappír, plast, gler og dósir, ef við erum svo heppin að aðrir séu ekki búnir að fylla allt of litla gámana. Þannig erum við nú í sorpflokkun að ná þeim stað sem Danir voru á fyrir þrjátíu árum síðan. Þá bjó ég ytra og kynntist því að þurfa að flokka allt sem til féll frá heimilinu í sjö aðgreind ílát sem voru losuð sjaldan, en samt nógu oft. Af þeim sökum var ég andlega betur en margur annar búinn undir að fara að flokka allt. En málið vandast til muna þegar kemur að því sem ekki fellur undir þá flokkun sem ég hef nefnt.

Fram til þessa hafa íbúar á Akranesi getað farið með rusl sem hleðst upp í bílskúrnum á gámastöðina. Flokkað þar í ýmsa gáma; timbur, málma, raftæki, rafhlöður, nytjagáma og svo framvegis. Það er svosem hægt ennþá, en kostar formúgu. Starfsfólki gámasvæðisins er gert að innheimta gjald fyrir það sem fólk þarf að losna við. Þessi breyting hefur farið fyrir brjóstið á mörgum, enda má segja að hún hafi ekki verið sérlega vel kynnt í upphafi auk þess sem einhvers konar slumpahagfræði er notuð við útreikning gjaldsins. Sumt vegið í kílóum en annað metið eftir rúmmáli. Þetta hefur valdið pirringi. Nýverið fór einstaklingur með þrjár rúmdýnur og ætlaði að afsetja þær á gámastöðinni. Það átti að kosta hundrað þúsund krónur og ók hann heim með dýnurnar aftur. Engum sögum fer af því hvar þessar rúmdýnur eru nú.

Nýverið vorum við í stórri tiltekt hér á skrifstofunni. Þurftum að þrengja að okkur og þannig safnaðist í eitt herbergið ýmislegt dót sem lítið eða ekkert hefur verið notað undanfarin ár. Við förguðum þó öllum gömlum geymslueintökum af blaðinu í ljósi þess að gamall pappír þurrkar upp loftið á skrifstofunni og lyktar illa. En eftir situr ýmislegt sem flokkast ekki í neina hefðbundna nytjagáma. Gamlir og lúnir skrifstofustólar og önnur húsgögn, möppur, úreltur tölvubúnaður og fleira. Framundan er því að taka ákvörðun um hvort ráðast eigi í þá fjárfestingu að fara ruslaferð, eða greiða áfram húsaleigu undir draslið og fresta með þeim hætti að taka á vandamálinu.

Já, ég er kominn með ruslaferðakvíða rétt eins og fjölmargir aðrir sem veigra sér við að taka til í bílskúrnum því þeir vita að þeir hafa ekki efni á að farga draslinu. Ég hef öruggar heimildir fyrir því að eftirmarkaður með gamlar gröfur er býsna fjörlegur um þessar mundir. Nokkra bændur veit ég um sem keypt hafa sér slík tæki á liðnum misserum. Ekki endilega vegna þess að fyrir liggur að grafa marga hornstaura í sumar. Nei, þeir vilja ekki aka tugi kílómetra með rusl á grenndarstöð í Borgarnesi eða á Akranesi og gera líkt og bændur fyrir sextíu árum; kveikja í því sem brennur og grafa svo afganginn. Markaðsvæðing ruslamóttöku og förgunar er nefnilega komin á þann stað að fólk hefur ekki efni á að nota gámastöðvar eins og var. Ruslið hleðst því upp, endar jafnvel í skurðendum, bak við hús eða er grafið með gömlu gröfunni sem nýlega var keypt. Ég held að þetta fari í endurvinnsluflokkinn „afturför.“

Magnús Magnússon

Ruslaferðakvíði