Í nóvember verða 180 ár liðin frá því að Árni Thorlacius hóf samfelldar veðurfarsmælingar í Stykkishólmi sem hafa staðið óslitið síðan. Árni fæddist árið 1802 og varð umsvifamikill verslunar- og fræðimaður í Stykkishólmi eftir að hann kom heim úr námi frá Kaupmannahöfn. Þessar mælingar eru taldar meðal elstu samfelldu veðurmælinga í Evrópu og árið 2019 veitti Alþjóðaveðurfræðistofnunin Stykkishólmsbæ viðurkenningu fyrir það afrek. Samfélagslegt mikilvægi þeirra er ekkert minna en hið hnattræna þar sem þær gefa okkur dýrmæta innsýn inn í nær tveggja alda veðurfarsbreytileika í Norður Atlantshafi og hafa þannig lengi gagnast við margskonar innlendar og alþjóðlegar loftslagsrannsóknir.

Í tilefni þessa afmælis verður efnt til málþings sem verður haldið í Vatnasafninu í Stykkishólmi laugardaginn 11. október næstkomandi. „Megin þema málþingsins verða veðurmælingar Árna en til stendur að upphefja þennan hluta af sögu Stykkishólms og gera henni skýr skil samfélagslega sem og að setja mælingarnar í hnattrænt samhengi. Þýðing þeirra í alþjóðlegum loftslags rannsóknarverkefnum verður rædd en einnig vægi slíkra mælinga gagnvart yfirstandandi breytingum í veðurfari.

Markmiðið er að brúa bil milli samfélags og vísinda og skapa samtal þar á milli. Við fáum til þess aðstoð frá sjónarhorni listamanna varðandi þátt vísinda og náttúru í þeirra sköpun,“ segir í tilkynningu.

Opnun sýningar í Norska húsinu

Málþinginu lýkur með opnun sýningar í Norska húsinu – Byggðasafni Snæfellinga og Hnappdæla, með verkum listamanna undir þemanu Vendipunktar/Tipping Points. „Loftslags vendipunktar (e. climate tipping points) hafa talsvert verið í umræðunni í tengslum við yfirstandandi loftslagsbreytingar af mannavöldum. Í grunninn má segja að Vendipunktur eigi við um það ferli sem á sér stað þegar röð smærri breytinga innan ákveðins kerfis verða nægilega veigamiklar til þess að valda stærri og varanlegri breytingum á því kerfi. Jörðin sjálf er gott dæmi um slíkt kerfi þar sem allir þættir hennar eru samtengdir – og við meðtalin – á einn eða annan hátt.

Í gegnum jarðsöguna hefur jörðin farið í gegnum fjölmarga vendipunkta á sinni þróunarleið og eru þeir því mikilvægir sem slíkir. Óhætt er að segja að hún muni áfram lifa þá vendipunkta sem vofa yfir okkur um þessar mundir þó annað eigi kannski við um mannkynið sjálft. Sjónarhornið skiptir því sköpum í að skilja núverandi ástand – og eins og með allt í þessari veröld er sjónarhornið aldrei bara eitt.

Kallað var eftir verkum listafólks undir þemanu Vendipunktar til þess að miðla bæði hugtakinu ásamt mikilvægi breytinga, þó afleiðingarnar geti verið mismunandi, með það að markmiði að dýpka innsýn inn í þessa ferla og skapa samtal milli lista, vísinda og samfélagsins. Listafólki var gefin frjálsa túlkun á þessu hugtaki án þess að hlekkja það við fyrirfram ákveðin kerfi.“

Málþing í tilefni 180 ára veðurmælinga í Stykkishólmi