„Hátíð fer að höndum ein, hana vér allir prýðum, lýðurinn tendri ljósin hrein, líður að tíðum, líður að helgum tíðum.“ Þannig hljómar fyrsta erindið í samnefndu kvæði eftir Jóhannes úr Kötlum. Mörg börn og þó ekki síður þeir sem eldri eru þekkja þetta kvæði vel, enda fátt sem rammar betur inn helgi jólanna. Dalamaðurinn Jóhannes Bjarni Jónasson var fæddur rétt undir lok nítjándu aldar. Hann var afkastamikill rithöfundur og ljóðskáld, þýðandi, farkennari og alþingismaður. Jóhannes fæddist að Goddastöðum í Laxárdal en ólst upp frá sex mánaða aldri í Ljárskógaseli í sömu sveit. Skammt frá Ljárskógaseli rennur áin Fáskrúð og þar eru svonefndir Katlar; fossar, hyljir og klettar, þar sem Jóhannes lék sér mikið í bernsku. Þegar hann svo gaf út sína fyrstu ljóðabók kenndi hann sig við þetta svæði æskuáranna.

Jóhannes tók kennarapróf árið 1921 og stundaði kennslu við ýmsa skóla í Dalasýslu til 1932. Þá flutti hann til Reykjavíkur en um tíma bjó hann í Hveragerði og einbeitti sér að ritstörfum og ritstjórn. Jóhannes úr Kötlum var sósíalisti og sem slíkur tók hann sæti á Alþingi. En fyrst og fremst var hann eitt helsta skáld sinnar samtíðar og mjög afkastamikill höfundur.

Sú staðreynd blasir við að ef Jóhannes úr Kötlum hefði ekki samið jólaseinavísurnar væru verulegar líkur á að við Íslendingar ættum bara einn jólasvein. Líklega væri sá rauðklæddur og hefði tekið erlendum áhrifum eins og svo margt annað í tímans rás og ætti mögulega erfitt með lesskilninginn. Nei, fyrir bragðið eru Jólasveinarnir þrettán, ekki einn og því síður einn og átta, og geta bræðurnir skipt með sér verkum í aðdraganda jóla. Mér finnst eitthvað fallegt við það að heimafólk í Dölum ætli að færa sér í nyt þessa staðreynd að skáldið átti rætur sínar þar. Ætli að hefja sveina þessa þrettán til vegs og virðingar og koma fyrir víðs vegar um Dali jafn mörgum súlum með upplýsingum um jólasveinana. Það verður spennandi að vita hvernig það verkefni tekst og hverju það fær áorkað.

En að allt öðru. Þú lesandi góður ert nú kominn með í hendur árlegt Jólablað Skessuhorns. Sem fyrr var reynt að vanda til verka, komið víða við og knúið dyra hjá fólkinu í landshlutanum. Ævinlega er það skemmtilegt og gefandi verkefni fyrir okkur blaðamennina að koma að undirbúningi sem hefst eftir réttir. Ætíð fer ég svo í prentsmiðjuna og fylgist með þegar efnið færist yfir á fast form pappírsins.

Á þessu ári héldum við upp á 25 ára afmæli útgáfu Skessuhorns. Í álíka mörg ár hefur því verið spáð að dagar prentaðra fréttablaða verði brátt taldir! Mögulega eru það hagsmunir einhverra að prentmiðlar líði undir lok og má rekja rót þeirrar umræðu til einhverra sem vilja veg annars konar miðlunarleiða meiri. Vel má vera að einhvern tíma verði hætt að prenta fréttir, en sá dagur er ekki runninn upp. En til að mæta þeim breytingum sem augljóslega eru að verða í fjölmiðlun á heimsvísu nýttum við afmælisárið til að styrkja útgáfuna. Vefur blaðsins fór í áskrift í lok febrúar. Gegn hóflegu gjaldi getur fólk nú lesið flest það sem blaðamenn framleiða af efni í gegnum netið. Nú bjóðum við því þrjár áskriftarleiðir. Ég vil nýta þetta tækifæri til að þakka frábærar viðtökur við þessu verkefni okkar. Ég hef aldrei verið sannfærðari en nú um að ef landshlutamiðlar verða áfram til, þá er það vegna þess að hægt er að nálgast efni þeirra eftir fleiri miðlunarleiðum en áður voru í boði. Tíminn mun svo leiða í ljós hvort það er rétt mat.

Að endingu óska ég lesendum mínum og landsmönnum öllum gleðilegrar hátíðar með von um að árið 2024 verði hagfellt og friðsamlegt, eða eins og segir í lokaerindi Jóhannesar: „Heimsins þagna harmakvein, hörðum er linnir stríðum, læknast og þá hin leyndu mein, líður að tíðum, líður að helgum tíðum.“

Gleðileg jól!

Magnús Magnússon

Líður að helgum tíðum