Af og til förum við hjónakornin í laugardagsbíltúr í nærliggjandi byggðarlög eða héruð. Það getur verið hollt að upplifa eitthvað annað en Vesturland, þó ekki væri til annars en að sannfærast um hvað við eigum undurfagurt umhverfi og mannlíf hér heima. Um liðna helgi var förinni heitið á Árborgar- og Ölfussvæðið. Í blíðskaparveðri var ekið austur á bóginn. Mannlífið skoðað og hrifist af þeirri uppbyggingu sem víða er að eiga sér stað. Ekki var laust við að maður yrði þess áskynja að meira er að gerast í atvinnumálum á þessu svæði en við þekkjum okkur nær í seinni tíð. Ferðaþjónusta blómstrar greinilega á Árborgarsvæðinu. Til dæmis í nýja miðbænum á Selfossi var krökkt af fólki og allir veitingastaðir yfirfullir. Selfyssingar búa svo vel að þar er virk samkeppni til dæmis í matvöruverslun og byggingageiranum. Ég öfunda pínulítið þá sem hafa aðgang að A verslunum bæði Bykó og Húsasmiðjunnar en það eru almennt svona uppáhaldsbúðir til að vafra um fyrir síðmiðaldra karla eins og mig. Þar var líka nóg að gera sem og í sundlauginni og víðar. Eftir stopp á Selfossi brunuðum við sem leið lá suður Flóa á Stokkseyri og Eyrarbakka. Þar er svosem allt við það sama. Ekki er byrjað að byggja nýja 18 milljarða króna fangelsið á Stóra-Hrauni og fáir voru á ferli við Litla-Hraun. Kannski eru íbúar þar almennt lítið að viðra sig utan dyra. En það gegndi öðru máli þegar komið var til Þorlákshafnar, sem tvímælalaust er heitasta svæði landsins um þessar mundir. Við innkomuna í bæinn eru nýir bílar í hundraðatali í afgirtu nokkurra hektara hólfi. Koma með flutningaskipum Smyril line og greinilegt að stöðugjöldin eru lægri í Þorlákshöfn en Sundahöfn. Framkvæmir eru miklar við höfnina og allt í gangi þótt laugardagur væri.

Við skoðuðum sérstaklega framkvæmdir í hrauninu á sjávarbakkanum suðvestan við Þorlákshöfn. Þar eru fiskeldisfyrirtæki í röðum en langmestar eru framkvæmdir á vegum fyrirtækis sem heitir First Water. Forsvarsmenn þess ætla að eigin sögn að gjörbylta laxeldisiðnaðinum með nýstárlegri nálgun sinni á sjálfbært fiskeldi. Fyrirtækið var stofnað árið 2017 og lagði af stað með skýra framtíðarsýn; að framleiða hágæða lax um leið og lágmarka á umhverfisáhrif. Störfin við eldið munu skipta hundruðum.

Með því að virkja einstakar náttúruauðlindir Íslands, sérstaklega endurnýjanlega orku og óspilltan sjó, setur First Water ný viðmið í landeldi á laxi. Eldisstöðin er að flatarmáli svipað stór og öll byggðin sem fyrir er í Þorlákshöfn. Aðstaðan mun saman standa af 158 yfirbyggðum tönkum í mismunandi stærðum sem verða 20, 25 eða 28 metrar í þvermál. Stöðin verður byggð upp í sex áföngum og fullbyggð mun hún hafa framleiðslugetu upp á 50.000 tonn af laxi. Svona til að setja það í samhengi við eitthvað sem við þekkjum er þetta magn af laxi hátt í fjórðungur af heildarkvóta landsmanna í þorski.

Gamall sjómaður sem við ræddum við nærri höfninni sagði okkur að þessi laxeldisstöð muni fullbyggð framleiða á einni viku jafn mikið af laxi og allur flotinn kom með að landi á einni vetrarvertíð þegar útgerð var og hét í Þorlákshöfn. Þrátt fyrir að hefðbundinn útvegur væri lagður af í þessu stærsta útgerðarplássi Suðurlands fagnaði gamli sjómaðurinn því sem er að gerast. „Hér er nóg að gera fyrir alla sem geta lyft vettlingi, hér gengur uppbygging íbúðarhúsnæðis hægar en eftirspurnin og hér líður öllum vel. Það er alltaf þannig ef næg er atvinnan, þá brosir lífið við fólki,“ sagði þessi aldni sjómaður sem gaf sig á tal við okkur hjónin af því við ókum um á bíl með M-númeri. Sjálfur sagðist hann hafa sem drengur verið sendur í sveit í Borgarfjörð, til að hlaupa af sér hornin. „Ég var víst eitthvað óþekkur og þá var besta ráðið að senda börn í sveit,“ sagði hann og hló.

Mér fannst afar fróðlegt að skoða uppbyggingu í landeldi á laxi. Stórhuga hugmyndir eru um slíka uppbyggingu á Grundartanga og vonandi að af því verði þrátt fyrir undarlegar tilraunir sem framundan eru með sleppingu vítissóta í fjörðinn fagra. Það er vonandi allt einhver risastór misskilningur.

Magnús Magnússon

Lax – maður!