Á síðasta ári fór hópur, sem nefnir sig Klíkan, í sinn fyrsta eyðibýlarúnt. Svanur Pálsson frá Álftártungu leiddi hópinn um eyðibýlið á Hömrum á Mýrum og ýmis eyðibýli við Hítarvatn og loks að Grímsstöðum. Í ár var nokkur óvissa með næstu ferð en Svanur var sem fyrr tilbúinn að fara af stað þegar öðrum klíkufélögum hentaði. Hér er frásögn af dagsferð Klíkunnar og Svans.

Óvissuferð

Hinn 82 ára gamli Svanur tók á móti hópnum á bænum sínum Álftártungu laugardaginn 27. júlí. Nokkur dumbungur var í veðrinu, í stíl við veður sumarsins, og óvissa um hvert skyldi halda. En í heimreiðinni stóð Toyota jeppabifreið, upphækkuð og voru strax vonir bundnar við að framundan væri alvöru jeppaferð. Sjónauki var með í för ásamt nesti og hundinum Tátu. Vegurinn sem ekinn var nefnist á vegagerðarmáli „ófær vegur“ en ekið var meðfram Langá á Mýrum, inn með Grenjadal og var fyrsta stopp hópsins við leitarmannakofi við Lambafell. Við tók erfið færð á vegi sem lá yfir Langavatnsmúla en oftar en ekki var jeppinn látinn finna fyrir því. Á veginn höfðu nefnilega fallið aurskriður. Þegar komið var niður í Langavatnsdalinn tók Svanur til máls og kom með ýmsan fróðleik um dalinn. Hann mundaði því næst sjónaukann til að athuga með ræktarlegt sauðfé sem gekk í hlíðunum. Svanur nefndi að hann hafi verið í vegavinnu á þessu svæði þegar hann var fjallkóngur en á nokkrum stöðum höfðu ár og lækir rofið veginn og þurfti því að fara yfir þúfubarð í stað vegar.

Það er líka ófært!

Við vorum búin að vera í yfir tvær klukkustundir á ferð og vorum ekki búin að sjá til mannaferða, eingöngu sauðfé sem norpaði á beit. Tóftir um búskap genginn kynslóða voru hér og þar en þar sem Langavatnsá og Mjóadalsá sameinast brá okkur í brún þegar við sáum tvær mannverur bregða fyrir í fjarska. Þar voru á ferð félagarnir Sveinbjörn Eyjólfsson og Marteinn Valdimarsson en þeir voru að girða af hestagerði. Brá þeim sömuleiðis við að sjá til manna á þessum slóðum en þeir héldu að það væri með öllu ófært yfir Langavatnsmúla enda svaraði Svanur að bragði: „Það er líka ófært!“

Ekið inn í Dali

Eftir nokkurt spjall við þá félaga hélt Klíkan af stað yfir Sópandaskarð. Svanur hafði fyrst farið þar yfir árið 1958 í hestaferð og var greinilega kunnur staðháttum. Lítið skyggni var uppi á heiðinni en þegar komið var niður í Þrúðudal byrjaði að létta til þannig að sjónaukinn var mundaður grimmt til að athuga með sauðfé á þessum slóðum. Nú var ekið meðfram Laugará í Laugardal og loks inn í Hörðudal.

Fyrsta heildar manntal á Íslandi var tekið árið 1703 en þá voru 23 byggðir bæir í Hörðudal en alls voru um 200 manns sem bjuggu þar á þeim tíma. Snorralaug, eða Laugardalslaug í Hörðudal, tók á móti okkur en laugin hefur verið þar síðan um 1916 en fyrst höfðu nokkrir ungir menn tekið sig til og hlaðið laug úr torfhnausum og grjóti en síðar var gerð önnur laug öllu merkilegri og að þessu sinni úr steinsteypu. Þarna var iðkað sund og stóð Sundfélag Hörðdælinga fyrir sundnámskeiðum. Lauginni hefur ekki verið við haldið á síðari árum og er hún nú öll úr sér gengin og ónýt.

Tregasteinn

Bankað var upp á hjá ferðaþjónustunni á Seljalandi og keypt kaffi. Vertinn á Seljalandi sagði okkur söguna af klettinum Tregasteini sem er hátt upp í hlíðum Hólsfjalls ofan við Seljaland. Þar áttu ernir hreiður. Til skýringar á nafninu er sú saga sögð að eitt sinn hafi örn hremmt barn frá Hóli, en barnið var á öðru eða þriðja ári. Hafði hann flogið með það í hreiður sitt á steininum. Sagt er að móðir barnsins hafi hlaupið á eftir upp undir steininn og hafi þar sprungið af mæði og harmi.

Ekinn var Heydalurinn til baka en á leið okkar þar tók á móti hópnum myndarlegt hrossastóð sem var verið að reka inn í Dali. Komið var í hlað hjá Svani í Álftártungu sex tímum eftir brottfar þaðan og Klíkan margs fróðari um bæi sem löngu er hætt að búa á, bæi genginna kynslóða.

*Leitarmannaskáli við Lambafell í ferðinni í sumar.*

*Sundlaugin Snorralaug eða Laugardalslaug.*

*Tregasteinn stígur upp eins og oddhvass oddur.*

*Eldri mynd af sundlauginni. Ljósm. sarpur.is*

Eyðibýlarúntur með Svani Pálssyni