Í ár eru 100 ár liðin frá stofnun Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga. Af því tilefni stendur stjórn deildar hjúkrunarfræðinga á Akranesi og nágrenni fyrir því á afmælisárinu að birta greinar eftir hjúkrunarfræðinga hér í Skessuhorni. Greinarnar eru birtar jafnt og þétt yfir afmælisárið og í þeim fá lesendum innsýn í þau fjölbreyttu störf og áskoranir sem hjúkrunarfræðingar fást við. Að þessu sinni kynnir sig til leiks Kristjana Kristjánsdóttir skurðhjúkrunarfræðingur á Akranesi.

Ég heiti Kristjana Kristjánsdóttir og er skurðhjúkrunarfræðingur. Ég útskrifaðist frá Hjúkrunarskóla Íslands í mars 1973 og er því búin að starfa við hjúkrun í 46 ár. Strax eftir útskrift tók ég til starfa á Sjúkrahúsinu á Hvammstanga og var þar fram í nóvember sama ár. Þá var ég búin að vinna mér inn fyrir Evrópureisu, sem þótti mjög flott í þá daga.

Ég er fædd og uppalin í Reykjavík, en kom á Akranes í janúar 1974, fyrir tilstuðlan Árna Ingólfssonar kvensjúkdómalæknis. Hann hringdi til móðursystur minnar í Kaupmannahöfn, því hann hafði frétt af tveimur hjúkrunarfræðingum, mér og frænku sinni, að slæpast þar þegar það bráðvantaði hjúkrunarfræðinga á Akranes. Ég kom á Akranes en ekki frænkan. Ég ætlaði að stoppa stutt á Akranesi, en fara síðan um haustið til Noregs í framhaldsnám. Á Akranesi tókst Amor að skjóta mig með ör sinni, því hér hitti ég eiginmann minn, Stefán Magnússon húsasmið. Saman eigum við þrjú uppkomin börn; Gauta, Brynhildi og Bjarna.

Mikilvægt að skilja milli starfs og einkalífs

Ég byrjaði að vinna á lyflæknisdeild sjúkrahússins, fyrst sem almennur hjúkrunarfræðingur og síðan sem deildarstjóri til 1986. Það var mjög skemmtileg en krefjandi vinna, að halda utan um og stýra sólarhringsdeild, þar sem oft vantar starfsfólk. Í þessu starfi er mikilvægt að hlúa vel að sjálfum sér og læra að skilja á milli starfs og einkalífs. Maður kynnist fólki mjög náið, þar sem miklar tilfinningar koma fram við erfið veikindi og missi nákominna ættingja. Þar er líka gleði yfir að sjá fólk ná góðum bata, jafnvel af sjúkdómum sem maður hafði ekki trú á að myndu læknast. Miklar framfarir hafa orðið í lækningu ýmissa sjúkdóma síðan ég fór að starfa við hjúkrun og legutími styst.

Ætlaði aldrei að vinna á skurðstofu

Þegar ég var búin að vera tíu ár sem deildarstjóri, árið 1986, var kominn tími til að breyta til. Ég var farin að finna fyrir þreytu og kulnun í starfi. Þá söðlaði ég um, ætlaði að hvíla mig á stjórnunarstarfi. Það var laus staða á skurðstofunni sem ég sótti um, þó mér hafi ekki fundist það áhugavert þegar ég var í hjúkrunarnáminu. Ég hélt að ég ætti aldrei eftir að vinna á skurðstofu. Svona veit maður nú lítið. Ég ákvað að slá til og prófa það, sem leiddi síðan til þess að ég fór í skurðhjúkrunarnám í janúar 1989. Það var ansi mikið átak að drífa sig í nám eftir svona mörg ár og yngsta barnið mitt var á fyrsta ári þegar ég byrjaði í náminu. Við vorum þrjár af Akranesi sem fórum í þetta nám og ferðuðumst með Akraborginni suður á mánudagsmorgni og heim á föstudegi, því þetta var fyrir göng. Þá var gott að eiga foreldra í Reykjavík, sem voru boðnir og búnir að aðstoða. Oft var maður alveg að gefast upp, en með aðstoð fjölskyldu og góðra vina tókst mér að klára þetta nám vorið 1990 og hef ég aldrei séð eftir því.

Fræðsla fyrir aðgerðir mikilvæg

Lokaverkefni mitt var: Fræðsla sjúklings fyrir skurðaðgerð, mikilvægi, innihald og framkvæmd. Þarna var farið að gera mikið af bæklingum um fræðslu fyrir aðgerðir og bæklingarnir sendir heim til sjúklinga. Nú er hins vegar hægt að fletta öllu upp á netinu. Það er mikilvægt að geta lesið upplýsingarnar í rólegheitum heima því maður grípur ekki allt sem sagt er við mann fyrir aðgerð. Það dregur úr kvíða fyrir aðgerð ef maður veit svona nokkurn veginn hvað maður á í vændum. En auðvitað er ekki alltaf hægt að fræða fyrirfram ef um bráðaaðgerð er að ræða og verður þá fræðslan að koma eftirá. Eftir námið fór ég að vinna á skurðstofunni 50% og 30% á slysamóttökunni, en síðan eingöngu á skurðstofunni.

Getur verið hættulegt að hafa of mikið álag

Árið 2002 tók ég við deildarstjórastöðu skurðdeildar ásamt Ólafíu Sigurðardóttur. Við skiptum með okkur verkum. Hún sá um vinnuskýrslur og starfsmannahald og ég sá um innkaup, eftirlit með tækjum, fundasetu og skipulag. Svo gátum við leyst hvor aðra af í fríum. Það skiptir miklu máli að hafa góða samstarfsmenn. Við höfum alltaf verið svo heppin með starfsfólk, þar sem allir leggjast á eitt að láta hlutina ganga, oft undir miklu álagi. Hér höfum við alltaf verið að spara og því verið með lágmarks mannskap. Starfsemin hefur vaxið jafnt og þétt undanfarin ár, en alltaf hefur verið góður starfsandi, með öryggi og velferð skjólstæðingsins að leiðarljósi. En það getur verið hættulegt, að hafa of mikið álag á starfsmenn til langs tíma og er það ein af skýringunum á kulnun í dag.

Hröð þróun í skurðlækningum

Við erum með starfsemi á tveimur skurðstofum alla daga vikunnar og að auki er sólarhrings bakvakt sem tekur við bráðaaðgerðum. Við gerum liðskiptaaðgerðir; hné og mjaðmir og einnig hnéspeglanir, almennar aðgerðir; svo sem gall- og kviðslitsaðgerðir og fleira, kvensjúkdómaaðgerðir; svo sem legnám, blöðru- og legsigsaðgerðir, keisaraskurði og fleira, háls-, nef, og eyrnaaðgerðir, þvagfæraaðgerðir og lýtaaðgerðir.

Þetta er fjölbreytt starf, sem þarfnast góðs undirbúnings og allt þarf að vera til staðar sem nota á í aðgerðunum. Einnig þarf stöðugt að fylgjast með nýjungum, því það er svo hröð þróun í skurðlækningum. Mikil bylting varð þegar farið var að gera aðgerðir með speglunartækni í stað opinna aðgerða. Sjúklingar eru þá miklu fljótari að ná sér og fyrr komnir aftur til starfa. Mesta álagið er auðvitað þegar þarf að fara í aðgerðir með hraði og líf liggur jafnvel við, eins og t.d. í bráðakeisaraskurði.

Lánsöm að hafa valið hjúkrunarstarfið

September 2016 ákvað ég að minnka við mig vinnu, hætti sem deildarstjóri og fór í 50% vinnu. Það eru mikil forréttindi að getað minnkað vinnuna smám saman og aðlagast þeim kafla lífsins þegar byrjað er að taka lífeyri. Það líður því að starfslokum hjá mér og mér finnst gott að geta litið yfir farinn veg og séð hvað ég hef verið lánsöm að hafa valið hjúkrunarstarfið. Ég hef aldrei séð eftir að hafa sest að hér á Akranesi og hugsað um þau forréttindi að hafa alltaf getað farið gangandi eða hjólandi til vinnu. Vinnan hefur alltaf verið full af áskorunum, en, ég man ekki eftir degi þar sem ég hef ekki farið glöð til vinnu.

Kristjana Kristjánsdóttir

„Ég man ekki eftir degi þar sem ég hef ekki farið glöð til vinnu“