Um miðja síðustu viku rituðu forsvarsmenn ríkisstjórnarinnar, ásamt sveitarstjórum á höfuðborgarsvæðinu, undir skjal sem nefnist uppfærður Samgöngusáttmáli. Samningurinn tekur til áranna 2024 til 2040 og hefur framkvæmdatíminn nú verið lengdur um sjö ár frá því sambærilegur samningur var síðast gerður árið 2019. Nú, fimm árum síðar, hefur ekkert gerst annað en að verðmiðinn er nú áætlaður 311 milljarðar króna eða nær tvöfalt hærri fjárhæð en kom fram í fyrra skjali. Hækkunin er sögð skýrast af auknu umfangi og breyttum og dýrari framkvæmdum við samgöngubætur á höfuðborgarsvæðinu. Fjármögnun sáttmálans er í stórum dráttum þannig að ríkið á að greiða 88% en sveitarfélögin sem sáttmálinn nær til greiða þetta „lítilræði“ sem þá stendur útaf.

Ég hef verið afar hugsi yfir þessum gjörningi af ýmsum ástæðum. Fyrir það fyrsta var þess sérstaklega getið á blaðamannafundi eftir undirritunina að fyrirséð væri að fjárhagsleg markmið samningsins myndu aldrei standast! Það vissu ráðherrarnir sama dag og búið var að tvöfalda upphæðina frá samningi sem gerður var fyrir fimm árum. Menn vissu hreinlega ekkert um forsendur á bakvið kostnaðarútreikninga við þær stórframkvæmdir sem í hlut eiga og gefa sér að auki að ekkert verði að marka þær. Samt var skrifað undir. Ég velti því fyrir mér hvaða umboð ráðherrar í ríkisstjórninni hafa til undirritunar slíkra fjárskuldbindinga fyrir hönd ríkissjóðs? Einkar athyglisvert í ljósi þess að þetta sama fólk gat ekki lokið við samgönguáætlun fyrir landið okkar á þinginu í vor enda er ekkert verið að framkvæma á landsbyggðinni og vegirnir okkar í fullkomnu tjóni. Þetta sama fólk getur svo leyft sér að sveifla penna og skrifa undir einhvers konar viljayfirlýsingu um að borga nánast allan kostnað við að koma uppsöfnuðum samgönguvanda innan bæjar í Reykjavík og nágrannahreppum í lag! Ég vil benda á að þessir sömu ráðamenn og forverar þeirra, sem haldið hafa utan um ríkisbudduna síðasta áratug, bera ábyrgð á þeirri botnlausu hýt sem bygging nýs þjóðarsjúkrahúss er í Vesturbæ Reykjavíkur. Framkvæmd sem átti að kosta 60 milljarða þegar hún hófst en mun að öllum líkindum enda í 400-500 milljörðum þegar upp verður staðið. Enda gerist slíkur framúrakstur í kostnaði undantekningarlaust alltaf þegar byrjað er að byggja án þess að teikningar liggi fyrir.

Mér finnst alveg ótrúlega undarlegt þegar fulltrúar framkvæmdavaldsins láta leiða sig út í það fen að skrifa undir innihaldslausar viljayfirlýsingar áður en löggjafarvaldið hefur svo mikið sem rætt málið. Einmitt það er að gerast í þessu tilviki. Við skulum átta okkur á að nú heldur Vegagerðin að sér höndum við útboð stórra framkvæmda við þjóðvegakerfið. Það er einmitt vegna þess að löggjafarvaldinu tókst ekki að afgreiða samgönguáætlun í vor. Í því tilfelli er Vegagerðin að gera hið eina rétta í stöðunni. Ráðherrarnir nú hefðu að sama skapi átt að hinkra með að nota pennana sína. Í stað þess framkvæma þeir heimildarlausan gjörning sem ég sem skattborgari leyfi mér að fordæma.

Hafandi lent í umferðarteppum á höfuðborgarsvæðinu oftar en ég hef óskað, má ég til með að benda á þá staðreynd að búið er að þjappa á alltof lítið svæði í vesturhluta Reykjavíkur alltof mikilli starfsemi. Þar eiga opinberar stofnanir, skólar auk almennra fyrirtækja lögheimi sitt og þangað þarf fólk að mæta til vinnu á morgnana. Þá verður til umferðarteppa og svo aftur síðdegis þegar fólkið fer til síns heima. Lausnin á þessum vanda blasir því við. Það þarf að byggja upp atvinnuhúsnæði nær íbúum í austurjaðri höfuðborgarsvæðisins. Með lögum ætti að færa meginþorra opinberra stofnana innar í landið og helst sem flestar þeirra út á land þar sem landrými er ekki af skornum skammti og greiðfært er í allar áttir. Einungis með því móti verður létt álaginu af núverandi stofngatnakerfi í Reykjavík og brugðist við vandanum. Loks bendi ég á að fyrir 311 milljarða króna mætti t.d. byggja um fjögur þúsund íbúðir af skikkanlegri stærð. Þetta eru nefnilega engir smápeningar.

Magnús Magnússon

Austur úr borg og út á land