Þessa dagana upplifa Íslendingar ógn vegna jarðhræringa og mögulegs eldgoss á Reykjanesi. Eftir að jarðskjálftar tóku að aukast til muna og urðu öflugri síðdegis á föstudaginn var ákveðið að Grindavíkurbær skyldi rýmdur, strax um kvöldið. Það gekk hratt og örugglega fyrir sig og engan sakaði. Mikið sem það er þakkarvert að við eigum jarðvísindamenn og viðbragðsaðila sem fumlaust takast á við aðsteðjandi vá með þessum hætti. Vísvitandi beið ég fram á síðustu stundu síðdegis í gær, þriðjudag, með að rita þennan pistil. Fannst ég ekki geta farið að fabúlera um ástand sem væri kannski orðið allt annað þegar blaðið kæmi út. Þó getur það hæglega farið svo því um miðjan dag í gær var tekin ákvörðun um að rýma Grindavíkurbæ og Svartsengi með hraði vegna þess að byrjuð var að mælast gasmengun sem er fyrirboði þess að kvika sé að nálgast yfirborðið.

Undanfarna daga hafa landsmenn fylgst grannt með fréttum af hamfarasvæðinu í Grindavík. Þrátt fyrir að gos hafi ekki hafist eru skemmdir miklar á mannvirkjum; húsum, götum, lagnakerfi og öðru. Milljarða tjón í krónum talið og stórkostlegt áfall allra hagsmunaaðila. Óvissan er því nánast óbærileg og samúð mín er öll hjá íbúum í þessu annars blómlega og fallega byggðarlagi út við ysta sæ. Að líkindum eru þessir atburðir að verða eitt stærsta samfélagslega verkefni sem þjóðin hefur tekist á við, jafnvel stærra en gosið í Vestmannaeyjum fyrir hálfri öld. Tíminn og framvindan næstu daga mun þó skera nánar úr um það.

Ef við Íslendingar erum góðir í einhverju, er það að virkja samtakamáttinn. Það er fallegt til þess að vita að allir vilja leggja hönd á plóg og koma til aðstoðar hátt í fjögur þúsund íbúum Grindavíkur sem orðið hafa með engum fyrirvara að yfirgefa heimili sín, griðarstað fjölskyldunnar, og allar eigur sínar. Við ráðum ekki við náttúruöflin og enginn stöðvar eldgos eða kemur í veg fyrir jarðskjálfta.

En þrátt fyrir að íbúar séu komnir í öruggt skjól er það óvissan sem nú tekur við sem er ekki síður áhyggjuefni. Því er afar mikilvægt að tekið sé utan um fólkið sem upplifir vanmátt sinn og því komið til aðstoðar á alla lund. Varðandi framtíðina er einkar mikilvægt að íslensk stjórnvöld tali skýrt. Það er nefnilega svo að vegna þessara hamfara, hvort sem gýs eða ekki, þá mun töluvert stór hópur íbúa ekki snúa aftur til Grindavíkur. Fasteignir verða verðlausar en eftir stendur almenningur með húsnæðislánin sín og aðrar skuldbindingar. Ég gef mér að hamfaratryggingar bæti allt það tjón sem fólk verður fyrir og að ríkissjóður ábyrgist að fólk beri ekki skarðan hlut frá borði. Geti byggt upp að nýju, hvort sem það verður í Grindvík eða á öðrum stöðum. Stjórnvöld þurfa í þessu að tala mjög skýrt og ekki láta mikið fleiri daga líða án þess að ákveðnum skilaboðum verði komið út hvað þetta snertir. Næg óvissa mun plaga fólk um annað.

Það hefur verið undarlegt að standa utan við hringiðu þessara válegu atburða undanfarna fimm daga. Finna vanmátt sinn gagnvart náttúruöflunum. Geta ekkert gert annað en að láta hlutina einhvern veginn ganga áfram; vona hið besta. Því er það svo að allar aðrar fréttir eru hjóm eitt í samanburði við þessa atburði. Í ljósi þess er ég þakklátur skjótum viðbrögðum sveitarfélaga hér á Vesturlandi strax um liðna helgi. Öll buðu þau fram aðstoð sína til íbúa Grindavíkur. Auðvitað þarf að útvega fólki húsnæði, pláss í skóla fyrir börnin, félagslega aðstoð og kannski ekki síst sálfræðilega. Fólk var fljótt að átta sig á því að hér eru alvarlegir hlutir að gerast, enda hefur heimspressan beint sjónum sínum hingað til lands síðustu daga.

Ég óska þess að Grindvíkingum og Suðurnesjamönnum öllum gangi vel að vinna úr erfiðri stöðu. Um leið trúi ég því að þjóðin taki höndum saman og komi til aðstoðar, allir sem einn.

Magnús Magnússon

Allt annað hjóm eitt