Mönnum er gjarnt að kvarta yfir ýmsu. Bæði veðrinu, sem yfirleitt er öðruvísi en okkur hentar, og sömuleiðis verðlagningu ýmissa hluta sem er yfirleitt of há þegar við kaupum en langt undir raunvirði þegar við erum seljendur vörunnar. Stundum er hér of mikið af túristum en stuttu seinna eru þeir of fáir ef viðmiðin eru aðeins önnur. Sumir kvarta undan því að túristarnir séu óþarflega hægðaliprir en gleyma því að þetta er þó lífrænn áburður og meira að segja innfluttur og slík vara er þó ekki gefin nú til dags. Eftir þessum formála kemur hér svo vorvísa eftir Gunnar Rögnvaldsson:

Vaknar líf um voga og sker

vermir blessuð sólin.

Og túristi frá Taívan er

að teðja á bæjarhólinn.

Lengi hefur nú verið misskipt mannanna gæðum hvernig sem á málin er litið. Hvort talað er um grasvöxt á túnum eða garðflötum, veðurfar, erfiði eða skorti á erfiði við garðslátt. Björn Ingólfsson kvað um garðflöt sína:

Fátækleg er flötin mín,

fáa til sín laðar.

„Hani, krummi, hundur, svín,“

hægja sér annars staðar.

Gísli Ásgeirsson rifjaði sömuleiðis upp þennan svokallaða þjófshátt í bragfræðinni en þar er einni línu stolið úr þekktri vísu eða kvæði. Þau sem spreyta sig á þjófshætti, setja gjarnan þýfið innan gæsalappa:

Aldrei sólin á mig skín

og ekki gerir hraustan.

„Sigga litla systir mín“

sólbrann fyrir austan.

Austfirðingar margir hafa haldið töluvert á lofti þeim framburði sem kallaður er flámæli og haft tilhneygingu til að eigna sér hann sérstaklega. Þessi framburður var þó vel þekktur hér í Borgarfirði og sjálfsagt víðar á Vesturlandi samanber drenginn sem fyrir rúmum 130 árum hvíslaði að bekkjarsystur sinni í skólastofunni; „Er það e með gati Gudda?“ en allavega undir áhrifum þar frá sagði Gísli Ásgeirsson:

Von um betra veður dvín

í vísu þessa skrefuð.

„Afi minn og amma mín“

eru bæði kvefuð.

Sigurður Ó Pálsson hélt mjög á lofti flámæli Austfirðinga og kvað um einn vonglaðan veiðimann:

Lá í felum út við á,

eygði selung stóran,

í stígvélum óðar þá

út í helinn fór hann.

Guðni Eggertsson frá Gerði vann um tíma við innréttingar og endurbætur á húsnæði stúku nokkurrar í Reykjavík ásamt öðrum manni. Þeim félögum til leiðbeiningar frá hendi stúkunnar var maður flámæltur sem hafði að orðtaki ,,Ertu með“ og „Skilurðu.“ Eftir að hann hafði komið og skorið úr nokkrum vafaatriðum tók Guðni saman ræðu hans með þessum orðum:

Nóapan skal notast veð,

nakin rörin helurðu.

Ofninn settu – ertu með,

inn í vegginn – skelurðu.

Hvað sem öllu flámæli líður þá eru það ég best veit Austfirðingar almennt hið ágætasta fólk og vel og verklega af Guði gerðir líkt og Íslendingar yfirleitt. Vopnfirðingur nokkur mun hafa sett saman þessa útgáfu af sköpunarsögunni og hvernig skaparanum leist á handaverk sitt svona við fyrsta yfirlit:

Við því Guði hugur hraus

er hafði manninn séðan.

Það var alltaf endi laus

á honum að neðan.

Vildi gera bragarbót,

bæta mannavalið,

af því skóp hann unga snót

sem endann gæti falið.

„Það eina sem ekki breytist er að allt breytist,“ var einhvern tímann sagt og Bjarna frá Gröf varð að orði þegar hann kom eitt sinn í heimsókn á æskustöðvarnar:

Mörgu grandar menningin

minnkar lífsins friður

nú er bernskubæinn minn

búið að rífa niður.

Tæmt hafa linda lífsins glas

lyngið og mosatóin.

Nú er kinda og kúagras

komið á berjamóinn.

Á sama hátt og orð falla niður og gleymast úr tungumálinu falla einnig niður örnefni við kynslóðaskipti í landinu og breytta landnotkun. Einar Karl Sigvaldason batt þó allavega eitt örnefni í vísu. Hvort sem það dugir nú varanlega eður ei:

Morgunblaðið fegnir fá,

og fletta síðum breiðum,

þeir sem greni eiga á

Auðvaldsklækjaheiðum.

Vegagerðarmenn í Siglufjarðarskarði ortu á sínum tíma allmikla rímu um Árna nokkurn Sveinsson sem var einn úr þeirra flokki. Nokkrir munu þeir hafa komið að verkinu þó verkstjórinn, Lúðvík Kemp, hafi verið þar hvað stórvirkastur. Allavega tel ég honum þessa:

Korðastærir frægðir fær,

fjandann særir burt með rúnum.

Eddu lærir ljóðakær,

ljámýs slær í Braga túnum.

Vafalaust hefur nú fleira verið spjallað þar en nákvæmlega þessi rímuframleiðsla og hver getur svosem sagt um það hvort hvert orð hefur verið heilagur sannleikur stafréttur úr Biblíunni. Ja, eitthvað nærri honum skulum við nú samt vona. Indíana Albertsdóttir frá Neðstabæ sagði um ákveðna tegund fréttaflutnings:

Gistir lengi grönnum hjá

Gróu-fengin saga

en til að hengja hatt sinn á

hefur hún engan snaga.

Það verður nú varla sagt að veðurfræðingar hafi nýtt sumarið vel til að safna sér plúspunktum. Nú eða þá að skaparinn les ekki spárnar nógu vel. Hálfdán Björnsson á Hjarðarbóli var eitt sinn í óða önn að ná saman heyi sínu undan rigningu enda rakin þurrkspá og orti um þá óábyggilegu stétt manna:

Þegar strekkingsstorm þeir sjá

stefna að oss – lygnir

og þegar þeir mestum þurrki spá

þá er víst – að rignir.

Skagfirðingurinn Kristján Runólfsson‎ flutti til Hveragerðis og lýsti svo veðurfari á þeim slóðum:

Dropar falla á skorpinn skalla,

skepnur allar leita í var.

Blómin valla, höfði halla,

hér er gallað veðurfar.

Látum við svo ekki Bjarna frá Gröf eiga lokaorðin:

Hér er bölvuð ótíð oft

og aldrei friður.

Það ætti að rigna upp í loft

en ekki niður.

Með þökk fyrir lesturinn,

Dagbjartur Dagbjartsson

Hrísum, 320 Reykholt

S 435 1189 og 849 2715

dd@simnet.is

Af því skóp hann unga snót – sem endann gæti falið