Eru þetta virkilega setningarnar sem við viljum nota til að hafa áhrif á kynjahlutfall á vinnustöðum? Mitt svar væri hreint og klárt nei, þetta er ekki leiðin að mínu mati! Þurfum við ekki aðeins að hægja á okkur? Ólm vil ég endilega fá allskonar fólk inn í allskonar störf. Það verður þó að vera á réttum forsendum, þeirra eigin forsendum.

Þessar setningar sem ég nefni hér í byrjun eru í raun alls ekki rangar en að mínu mati alls ekki rétt fram reiddar. Við þurfum jú alltaf að byrja á grunninum. Mikið væri gaman að fleiri stelpur myndu sækja í þessi störf en með þessu er eins og ekki sé pláss fyrri neitt nema þvílíka kvenskörunga í iðnnámi. Ég held að finnir þú stelpu með áhuga á iðn og gefur henni færi eða kynnir stelpu fyrir iðn sem síðan finnur hjá sér áhuga, þá eru kominn með framtíðar iðnaðarmann! Með öðrum orðum á sama hátt og hjá drengjum.

Þessar setningarar trufla mig því mér þykir þær settar þannig fram að þetta sé barátta, að konur sem sæki í þessi störf séu ítekað að ganga á vegg í leit að atvinnu að menntun lokinni eins og ekki sé pláss! Þar sem ég þekki til eru konur velkomnar í þessi störf. Því myndi ég persónulega vilja sjá betri kynningar á náminu þegar það er kynnt fyrir ungu fólki sem er að velja sér menntaveg.

Ég er sjálf svo heppin með að eiga ansi drjúgan hóp vinkvenna og hefur þetta oft komið til tals yfir kaffibolla svo ég tel mig ná að gera mér ágætlega grein fyrir því að ekki hafa eins margar stelpur áhuga á iðnnámi. Þá er mun algengara að stelpur sækist í umönnunarstörf en drengir, en með réttri markaðsetningu og kynningu til ungs fólks tel ég að hægt væri að hjálpa ungu fólki að finna hvað það sem raunverulega hentar þeim óháð kyni. Áhersluna tel ég að ætti að leggja á að ungt fólk sem komið er á þann stað að þurfa að velja nám, þá eigum við að gera þeim kleift að taka sjálfstæðar ákvarðanir og mynda sér skoðun út frá sjálfum sér og engum öðrum. Þetta er jú þeira líf, þeirra tími og þeirra framtíð. Það má skipta um skoðun varðandi nám líkt og önnur áhugasvið, ekkert nám er svo sértækt að það loki öðrum dyrum, öll menntun er tákn um aukna þekkingu. Það fer aldrei verr en svo að þekkingin felst í því að þú áttar þig á að eitthvað henti þér bara alls ekki.

Iðnaðarmenn, þegar við heyrum talað um þennan hóp starfsgreina, þá dettur ansi mörgum í hug skítugur, sveittur karl sem að öllum líkindum er með „plummer.“ En þetta er svo stór hópur sem settur er þarna undir sama hatt. Vitum við bara öll við hvað þessi hópur starfar? Því þegar betur er að gáð er þetta oft á tíðum ansi ólíkur hópur sem þarf ansi stóran hatt ef allir eiga að rúmast þar. Vinna múrarans sem kom og flísalagði baðið heima hjá þér er á flest allan hátt ólík starfi rafeindavirkjans sem sat í dag við skifborðið sitt inni á verkstæði og yfirfór prentarann sem kom til hans í viðgerð í dag! Báðir eru þó iðnaðarmenn. Iðngreinar rúma svo marga, með svona mikinn fjölbreytileika verkefna og vinnustað er einmitt rými fyri fullt af allskonar.

Sjálf vinn ég á stað sem fer í flokkinn „karla vinnustaður.“ Þó hefur það aldrei verið mín tilfinning að ég sé öðruvísi en allir sem þar vinna, við skiptumst jú í tvennt. Við skiptumst í rafvirkja og vélvirkja. Á mínum vinnustað tilheyri ég vélvirkjum og aldrei þörf á að spá neitt í því. Ég hef horft á alls konar fólk hefja störf hjá okkur og get ekki sagt að ég hafi nokkurn tímann fengið á tilfinninguna að þarna sé erfitt fyrir stelpu að hefja störf frekar en fyrir nokkurn mann.

Þó langar mig aðeins að koma inn á það hvað það er að byrja að vinna, hvort sem er í fyrsta skipti á vinnumarkaðnum eða einfaldlega skipta um vinnu.  Ég hef oft heyrt sögur, sögur af fólki sem líkar ekki viðmótið sem það fær í vinnunni. Sögur af fólki sem kemur inn á vinnustaði þar sem hlutfallið af hinu kyninu er mjög hátt. Sögur af fólki sem hefur hætt í vinnu því það gat alls ekki þolað brandarana sem þar liðust, slúðrið sem fór fram í kaffitímum og svona mætti lengi telja. Ef þetta eru raunverulegar uppsagnar ástæður hjá fólki sem komið er út á vinnumarkaðinn. Aftur og enn held ég að við þurfum að leysa þessi mál fyrr á lífsleiðinni. Við verðum að læra að tjá okkur og það sem allra fyrst. Ef þú kannt ekki að meta það að ég er að segja brandara á gráu svæði, þá verður þú að segja það við þann sem er að segja brandarann en ekki við einhvern annan. Ef þér líkar ekki að vinnufélagi sé að baktala aðra fyrir framan þig, þá verður þú að segja það við þann sem er að baktala, ekki fara að baktala þann sem baktalaði við einhvern annan. Til að vinnustaður gangi smurt þurfum við að geta sagt stopp, talað og verið hrein og bein gagnvart okkur sjálfum. Sé málið svo stórt eða erfitt að þú getir ekki sagt það við viðkomandi, þá talar þú í hreinskilni við yfirmann þinn, ég lofa að hann getur hjálpað.

Ég fer inn á þetta mál hér því það er alltof algengt að konur endist ekki í sinni iðn því það er gengið fram af þeim í orðum og verki. Ég hef talað við stelpur sem hafa hætt af þessari ástæðu en þegar við ræddum þetta kom í ljós að sá sem gekk fram af þeim fékk aldrei að vita það og því síður yfirmaðurinn. Hvernig eigum við að geta bætt okkur gagnvart náunganum ef við höfum aldrei hugmynd um að okkar samskipti séu svona röng, ef við fáum aldrei að frétta að það er fólk sem er að hætta störfum því maður kann sig ekki?  Þetta náttúrlega gengur ekki, ég hef bæði þurft að segja „stopp ég fíla ekki svona grín“ og „nei þarna gekkstu og langt.“ Það skal ég segja ykkur; þetta virkar. Þó það sé ekki auðvelt að koma þessu í orð, sér í lagi ekki í fyrstu en þetta heita samskipti og þau eru svo mikilvæg.

Líka hef ég talað við fólk sem segir það alveg galið að til að stelpur endist í iðn þurfi þær að geta svarað fyrir sig en það er alls ekki mín upplifun. Ég trúi því aftur á móti að ef þú ætlar að endast í starfi og líða vel þá þarftu að setja mörk, jafnt varðandi húmor, um tal og þitt persónulega rými.

Ertu búinn að kynna þér iðnám! Iðnám fyrir alla! Þarna! Þetta er markaðsetning sem er mér að skapi. Fyrir hvern er að fara í iðnnám? Svarið er einfalt: Alla sem hafa gaman af því að vinna með höndunum, hugsa út fyrir rammann, hefur gaman af líkamlegri vinnu og hentar fjölbreytni. Maneskja sem fyllir upp í þó ekki sé nema eitt þessara atriða sem ég tel upp ætti að skoða iðnnám.

Manneskja sem útskrifast sem smiður, pípari, vélvirki, rafviki o.s.fv. hefur svo langt í frá lokað á dyr tækifæra hvað varðar áframhaldandi menntun og framþróun í starfi. Iðnaðarmenn geta alltaf bætt við sig líkt og þeir sem hafa náð sér í stútentspróf bæði í formi námskeiða og með háskólanámi.

Það hefur oftar en einu sinni heyrst í mín eyru setningar á borð við þessa og sitja þær í mér: „Hvað segirðu? Pípari? Og hvað hefur þú nú allt í einu áhuga á að hrófla í skítnum á næsta manni.“ Þessi aðli fór svo í stúdentinn og ég veit enn ekki hvað hún ætlar að gera við það próf. Nú vantar fólk í iðngreinar, flestallar iðngreinar. Við verðum að gefa fólki sem stefnir á menntaveginn fulla stjórn á eigin framtíð, allt nám á að vera kynnt jafn vel, allt nám á að fá jafnmikla athygli og viðurkenningu í samfélaginu okkar. Það skiptir engu hvaða kyn eða aldursflokkur sinnir störfum samfélagsins, heldur skiptir máli að allir sinni einhverju, allir sinni sínu og umfram allt líði vel í eigin skinni. Það gerist ekki nema við fáum vekefni við hæfi.

 

Guðrún Blöndal