Hinn 26. október síðastliðinn var frétt í Skessuhorni þar sem vitnað er til þess að aðalfundur Landssambands smábátaeigenda taki undir þá ályktun Sæljóns, smábátafélags Akraness, að felld verði úr gildi þau friðunarákvæði, þ.e. tímamörk, sem gilda um grásleppuveiðar og verndun æðarvarps við Faxaflóa og víðar.

Minnt skal á að æðarrækt er mikilvæg búgrein víða um land. Við Faxaflóa eru fjölmargar jarðir sem hafa hlunnindi af æðarvarpi sem skila bændum og þjóðarbúinu tekjum en æðardúnn er eftirsótt útflutningsafurð. Auk þess er allt Faxaflóasvæðið mikilvægt „beitar- og uppeldissvæði“ fyrir æðarfugl og fleiri fugla sem þar eiga athvarf sitt. Tíminn snemma vors og fram á sumar er sérstaklega viðkvæmur fyrir varpfugla. Þekkt er að æðarfugl frá öðrum svæðum leiti inn á Faxaflóasvæðið bæði fyrir og eftir varp, enda er þetta svæði kjörlendi fyrir uppeldi og athvarf bæði æðarfugls og annarra fugla. Því eru það ekki eingöngu hagsmunir æðarbænda á svæðinu að vernda æðarfuglinn yfir viðkvæmasta tímann, heldur einnig annarra bænda sunnan og norðan við flóann.

Þá er það einnig þekkt að netaveiðar á grunnslóð eru æðarfugli og öðrum fuglum hættulegar, bæði hvað varðar fugla sem farast í netum og einnig sú truflun og rask sem netabátum fylgir. Í könnun sem Hafrannsóknastofnun gerði á sínum tíma á Breiðafirði og Húnaflóa kom fram að umtalsverður fjöldi fullorðinna fugla (varpfugla) á svæðunum fórst í grásleppunetum. Í ljósi þessara staðreynda voru núgildandi reglur settar. Með slíkum umgengnisreglum fæst nauðsynleg vernd fyrir æðarfugl og jafnframt sátt á milli aðila sem nýta mismunandi hlunnindi. Einnig skal bent á skýrslu nefndar um vernd, velferð og veiðar villtra fugla og spendýra frá 2013 en þar kemur fram að hér við land eru lagnet fyrir þorsk, ýsu og grásleppu sennilega þau veiðarfæri sem hafa hvað neikvæðust áhrif á fugla og bent á að grásleppunet drepi helst teistu og æðarfugl. Jafnframt er þar tekið fram að grásleppuveiði hafi aukist og verði að líta á þær sem vaxandi vandamál, sérstaklega fyrir teistu og æðarfugl.

Í þessu máli vegast á ólíkir mikilvægir hagsmunir. Það hlýtur að veikja samþykkt aðalfundar Landssambands smábátaeigenda að halda því fram að „lobbyismi“ hafi ráðið banninu þegar það liggur fyrir hversu mikilvæg þessi verndun sé fyrir æðarfuglinn og viðkomu hans. Í þessum orðum felst að ráðherra hafi látið annað en málefnaleg rök ráða við setningu reglugerðarinnar. Er þessi málflutningur ekki síður vafasamur í ljósi þess að á sínum tíma stóðu yfirvöld, í samráði við viðkomandi aðila, að því að setja umræddar reglur til þess að ná sátt um hlunnindanýtingu ólíkra greina og að öll hlunnindi séu nýtt í sem mestri sátt við viðkvæma náttúru.

 

Svanur Steinarsson, formaður Æðarræktarfélags Vesturlands og

Guðrún Gauksdóttir, formaður Æðarræktarfélags Íslands.