Jónína Guðrún Kristjánsdóttir í Grundarfirði tekur virkan þátt í því sem býðst

Jónína Guðrún Kristjánsdóttir fæddist á bænum Eiði í Grundarfirði 19. maí 1937 og er næst yngst átta systkina. Yngri systir hennar, Kristný Lóa, dó í fæðingu árið 1940 en hin systkinin komust öll á legg en svo bættist Jóhanna Kristín Kristjánsdóttir við systkinahópinn en hún kom að Eiði þriggja ára gömul árið 1950 og ólst upp með þeim. Það var oft mikið líf og fjör á Eiði en tvær fjölskyldur bjuggu þarna undir einu þaki fyrst um sinn, en móðursystir Jónínu og maðurinn hennar bjuggu líka í bænum. „Húsinu var skipt til helminga fyrir sitt hvora fjölskylduna og ég man svo vel að það var gat í veggnum sem skipti baðstofunni þar sem útvarpið var staðsett svo að það gat þjónað báðum fjölskyldum,“ segir Nína og brosir er hún rifjar upp þessa bernskuminningu. „Það var alltaf nóg að borða hjá okkur,“ rifjar hún upp en á bænum voru nokkrar kýr, kindur og hestar. „Það var nú bara étið það sem til féll hjá okkur, hvort sem það voru selir, fuglar eða annað en ekki var mikið um peninga.“

**Brúðkaupsmyndin af þeim Nínu og Jóni en þau giftu sig þegar Laufey dóttir þeirra var skírð 2. júní 1956.**

Líf og fjör á Eiði

Jónína gekk í farskóla ásamt fleiri börnum í sveitinni eins og tíðkaðist í þá daga. „Ég man að fyrst var kennarinn á Hömrum sem er næsti bær og við gátum hlaupið í skólann en svo var hann líka á Naustum og þá fengum við að gista á næsta bæ,“ rifjar hún upp. „Það var svo þegar ég var 12 ára að ég fór í skóla í Grundarfirði og þá var okkur krökkunum komið fyrir í þorpinu því samgöngur voru engan veginn eins og þær eru í dag.“ Á tímabili voru 17 börn á Eiði og því hefur verið mikið líf og fjör á bænum. „Fjölskyldurnar byggðu svo sitthvort húsið þegar börnunum fór að fjölga en samgangur var alltaf mikill.“

Ekki varð af frekara námi

Þegar Nína var 14 ára fermist hún um vorið og svo um haustið var farið að vinna í frystihúsinu í Grundarfirði. „Það var ekkert um annað að ræða en að fara að vinna fyrir sér,“ segir Nína en nóg var um að vera í Grundarfirði á þessum árum. Nýtt frystihús og mikil útgerð og þorpið óx hratt á þessum árum. „Ég man glögglega eftir harmleiknum þegar vélskipið Edda fórst hér á firðinum þar sem níu menn fórust af sautján manna áhöfn,“ en það var í nóvember 1953. Nína var þá 16 ára.

„Þetta voru oft langir dagar á þessum árum. Ég var að vinna í fiski á daginn og svo á kvöldin vann ég fyrir konuna sem hýsti mig hérna í Grundarfirði en það þurfti að passa börn og þess háttar.“

Hugurinn leitaði í húsmæðraskólann eins og tíðkaðist hjá ungum konum á þessum tíma. Húsmæðraskóli var starfræktur á Staðarfelli á Fellsströnd í Dölum og þangað fóru margar ungar vestlenskar konur til að undirbúa sig fyrir lífið. „Ég var búin að safna mér pening til að fara í skólann en þá kom lífið til mín í bókstaflegri merkingu því að ég varð ófrísk,“ segir Nína og brosir. „Ég ætlaði þá að fresta þessu um eitt ár en þá gerðist þetta aftur og það kom annað barn,“ segir hún og hlær. Öllum áætlunum um skóla var hent út af borðinu því að í nógu var að snúast heima fyrir. „Ég sé alltaf pínu eftir því að hafa ekki farið því að í dag á ég engar skólasystur. Vinkonur mínar fara alltaf að hitta skólasystur sínar úr húsmæðraskólanum en ég fer aldrei neitt. Ég sit bara eftir.“

**Mynd af barnahópnum þeirra Nínu og Jóns seint á sjötta áratugnum.**

Börnin komu átta á tólf árum

Þarna hafði Nína kynnst hressum og kraftmiklum sjómanni sem var ættaður frá Kvíabryggju. Hann hét Jón Beck Elbergsson og felldu þau hugi saman fljótlega eftir að Nína flutti til Grundarfjarðar. „Ég var sautján ára þegar ég kynnist Jóni og hann var fjórum árum eldri og ári seinna kom Ásrún í heiminn,“ en hún er elst barna Nínu og Jóns og fæddist í mars 1955. Laufey systir hennar kom svo í heiminn í mars 1956. „Það var Bergþóra Sigurðardóttir ljósmóðir sem tók á móti Laufeyju minni en hún hafði einnig tekið á móti mér nítján árum áður,“ rifjar Nína upp, en það var í fyrsta skipti sem Bergþóra hafði tekið á móti mæðgum og var það henni minnisstætt. Svo komu börnin hvert á fætur öðru en Kristberg fæddist í nóvember 1957, Vilborg í janúar 1959, Ágúst í ágúst 1960, Svala í febrúar 1962, Rakel í júní 1963 og svo Heimir í desember 1967. Börnin urðu því átta á tólf árum og því að líkindum mikið um að vera á heimilinu.

Var ekki viðstaddur fæðingarnar

„Sem betur fer var ekkert sjónvarp og enginn sími á þessum árum. Krakkarnir voru því bara úti að leika sér og svo voru allir komnir upp í rúm klukkan átta á kvöldin og þá gafst tími til að sinna því sem þurfti að gera eins og að gera við föt, þrífa þvott og þess háttar.“

Jón var á síld á sumrin þegar krakkarnir voru litlir og þá fór hann eftir sjómannadag og kom ekki heim fyrr en í ágúst. „Þegar Jón kom heim var kannski komið nýtt barn,“ segir Nína og hlær. „Ég hugsa að börnin hefðu ekki verið svona mörg ef að hann Jón minn hefði verið viðstaddur fæðingarnar hjá mér,“ segir hún og hlær. Jón kom svo fljótlega alfarið í land og hóf störf í frystihúsinu árið 1963 áður en hann fékk svo vinnu sem fangavörður á Kvíabryggju. „Við leigðum fyrst um sinn hjá öðru fólki en 1958 byggðum við hús á Hlíðarvegi þar sem við bjuggum til aldamóta.“ Jónína starfaði með heimilisstörfunum ýmist við fiskvinnslu eða verslunarstörf. „Þegar það átti að fara að ferma börnin þá vantaði aura til að kaupa föt og halda veislu og þá fór ég að vinna,“ rifjar hún upp.

Góður hópur

„Það var alltaf til nóg að borða hjá okkur og enginn fór svangur í háttinn,“ segir Nína þegar spurt er um heimilishagina á þessum árum. „Krakkarnir voru svo farnir að heiman um sextán ára aldurinn en við gátum lítið hjálpað þeim fjárhagslega,“ segir Nína en börnin hennar voru öll dugleg að vinna fyrir sér og hefur ræst vel úr þeim. Börnin urðu átta, barnabörnin 16 og barnabarnabörnin eru orðin 27. „Þetta er nú orðinn ágætlega stór hópur hjá mér,“ segir Nína og brosir.

Kaupskipin komu fyrir jólin

Nú þegar jólin eru á næsta leiti er ekki úr vegi að rifja upp jólin á síðustu öld hjá þeim hjónum. „Þau voru bara ósköp hefðbundin. Það voru bakaðar smákökur og randalínur eins og hjá öðrum,“ rifjar Nína upp. „Svo komu kaupskip hérna fyrir jól með varning og þá var sérstaklega gott að fá epli. Ég man svo vel eftir lyktinni af eplunum þegar ég var barn,“ rifjar hún upp. „Svo þegar ég og Jón héldum heimili voru skömmtunarseðlar til að fá nauðsynjar.“ En þá voru seðlar fyrir hvern og einn. „Þá var nú gott að eiga fleiri börn því þá gat maður fengið meira af nauðsynjum fyrir stórt heimili,“ en þetta var um og eftir miðja síðustu öld.

**Nína hress og kát í líkamsræktinni á 88 ára afmælisdaginn sinn 19. maí síðastliðinn.**

Gott að eldast í Grundarfirði

Nína hefur alltaf verið mikil hannyrðakona og eru ófá bútasaumsteppin og fatnaðurinn sem liggur eftir hana. „Ég mæti í handavinnu hérna í Grundarfirði og svo er ég dugleg að gera við föt fyrir fólk sem leitar til mín,“ segir Nína. Einnig er hún dugleg að hreyfa sig og stundar heilsueflingu sextíu plús ásamt öðrum eldri borgurum. „Ég fer í allar ferðir með eldri borgurum sem ég kemst í og stunda allt það félagslíf sem í boði er.“ Nína ætlaði sér til dæmis að fara til Kanarí síðasta haust en þurfti að hætta við áður en að ferðinni kom. „Æji, blóðþrýstingurinn var eitthvað aðeins að stríða mér þannig að ég lagði ekki í að fara,“ segir hún. „Kristberg minn sagði að ég hefði bara átt að skella mér. Það væri bara þeirra vandamál að flytja mig heim ef illa færi,“ segir hún hlæjandi en hún lét þó ekki verða af ferðinni. „Það er mjög gott að eldast hérna í Grundarfirði og Félag eldri borgara er mjög virkt,“ bætir hún við en mikið er af viðburðum og ferðum í boði yfir árið.

Þó að Jónína Guðrún eigi tvö ár í nírætt þá lætur hún engan bilbug á sér finna. „Ég reyni að hafa nóg fyrir stafni og tek þátt í öllu sem ég kemst í,“ segir hún að endingu áður. Þessi hressa kona kveður blaðamann með dillandi hlátri, eins og hún er vön.

Átta börn á tólf árum og því enginn tími fyrir húsmæðraskólanám

Jónína Guðrún Kristjánsdóttir í Grundarfirði tekur virkan þátt í því sem býðst

Jónína Guðrún Kristjánsdóttir í Grundarfirði tekur virkan þátt í því sem býðst