Í nýrri skýrslu Umboðsmanns Alþingis vegna eftirlits með fangageymslum á Vesturlandi er bent á ýmislegt sem færa þurfi til betri vegar. Þetta er fimmta heimsókn umboðsmanns í fangageyslur lögreglu og eru ábendingarnar nú og tilmæli áþekkar því sem komið hefur fram í fyrri skýrslum umboðsmanns vegna heimsókna í fangageymslur.

Fangaklefar á lögreglustöðinni í Borgarnesi henta eingöngu fyrir stuttar vistanir. Fólk sem er handtekið á Vesturlandi er því að jafnaði vistað á lögreglustöðinni á Akranesi. Á eins árs tímabili fyrir heimsókn umboðsmanns voru 43 vistanir í fangageymslunum tveimur.

Bent er á sitthvað sem betur má fara í aðbúnaði, svo sem möguleika vistaðra til að fylgjast með hvað tímanum líður, ljósastýringu, skort á dagsbirtu í klefum, staðsetningu bjallna og að gera þurfi úrbætur á hreinlætisaðstöðu með tilliti til öryggis.

Í skýrslunni er einnig bent á að þær aðstæður geti komið upp að ekki sé lögreglumaður af sama kyni og hinn vistaði til að gera öryggisleit á viðkomandi. Úr því þurfi að bæta. Lögreglustjóra er einnig bent á að leitast við að tryggja að starfsfólk sem sinnir eftirliti með vistuðum sé ekki einsamalt á lögreglustöðinni en það sé bæði mikilvægt með tilliti til öryggis vistaðra og starfsfólks.

Þá er einnig bent á að stöðug myndvöktun, sem sé viðhöfð í öllum fangaklefum, geti verið málefnaleg en feli jafnframt í sér takmörkun á friðhelgi einkalífs. Meta þurfi þörfina á myndvöktun hverju sinni og áréttað að reglubundið eftirlit sé nauðsynlegt. Í þessu sambandi hefur umboðsmaður komið ábendingu á framfæri við ríkislögreglustjóra um að ástæða kunni að vera til að skoða hvort tilefni sé til að gera tillögur að almennu verklagi við myndvöktun í fangaklefum.

Í heimsókninni komu fram atriði sem bentu til að ástæða kynni að vera til að ítreka rétt vistaðra manna til að gera nánum aðstandendum viðvart um vistun í fangageymslu. Þá voru óskir um slíkar tilkynningar ekki skráðar með viðhlítandi hætti. Einnig virtist kunna að skorta á að viðeigandi málsmeðferð væri fylgt þegar ákvörðun er tekin um að fresta tilkynningu til aðstandenda. Þar sem staðlað skýrsluform gerir ekki ráð fyrir slíkum skráningum er þeirri ábendingu komið á framfæri við ríkislögreglustjóra að taka til skoðunar hvort tilefni sé til að bæta skráningarmöguleika um þessi atriði í skýrsluformið. Loks er bent á að tryggja þurfi að fólk sem vistað er í fangageymslum Lögreglunnar á Vesturlandi sé upplýst um mögulegar kvörtunar- og kæruleiðir.

Umboðsmaður Alþingis heimsótti fangageymslur Lögreglustjórans á Vesturlandi í Borgarnesi og á Akranesi dagana 8.-9. júlí 2024.

Umboðsmaður Alþingis vill úrbætur í fangageymslum á Vesturlandi