„Hver er staða fæðuöryggis á Íslandi“ var yfirskrift málþings sem atvinnuvegaráðuneytið gekkst fyrir í Reykjavík í gær. Fram kom í máli Hönnu Katrínar Friðriksson atvinnuvegaráðherra að innan Stjórnarráðsins væri hafin vinna við að meta og greina áfallaþol íslensks samfélags í stærra samhengi og hvernig megi efla það til framtíðar. Á málþinginu voru kynntar tvær nýjar skýrslur sem unnar hafa verið fyrir atvinnuvegaráðuneytið. Annars vegar skýrsla Landbúnaðarháskóla Íslands eftir Torfa Jóhannesson sem fjallar um neyðarbirgðir fyrir íslenska matvælaframleiðslu en hins vegar skýrsla Matvæla- og næringarfræðideildar Háskóla Íslands sem segir frá tillögum að neyðarbirgðum matvæla á Íslandi. Höfundar eru Sara Björg Guðjónsdóttir, María Guðjónsdóttir, Ólöf Guðný Geirsdóttir og Ólafur Ögmundarson. Einnig var á þinginu kynnt nýtt mælaborð um stöðu og horfur fæðuöryggis á Íslandi sem er unnið af Torfa Jóhannessyni og og Ullu Agerskov hjá Nordic Insights.

Í tilkynningu atvinnuvegaráðuneytisins segir að tilgangur þessara verkefna sé ekki síst að vekja frekari umræðu um fæðuöryggi landsins og stöðu þess. „Skýrslurnar nálgast það allar með mismunandi hætti og draga vel fram hvað efnið er margþætt. Í mælaborði Nordic er verið að horfa á stöðuna í heild m.a í ljósi matvælaframleiðslunnar í heild og tengdra lykilþátta. Í skýrslu Landbúnaðarháskólans er verið að skoða lykilaðföng til framleiðslunnar og áhrif þeirra á einstakar starfsgreinar. Í skýrslu Háskóla Íslands eru síðan settar fram tillögur um neyðarbirgðir matvæla í heild í ljósi samfélagsins, íbúafjölda, sértækra þarfa og fleiri þátta.“

Þá segir í tilkynningu ráðuneytisins: „Fæðuöryggi er afar fjölþætt hugtak og þýðingarmikið er að horfa til þess í stærra samhengi og ráðuneytið væntir þess að útgáfan efli og styrki umræður um það í samfélaginu, auk þess að nýtast við mótun frekari stefnu og aðgerða á þessu sviði. Það skiptir miklu máli að bæði heimilin og atvinnulífið taki fullan þátt í því,“ segir í tilkynningu frá atvinnuvegaráðuneytinu.

Bændur utan borðs

Þegar fyrrgreint málþing var boðað, og einnig eftir að það fór fram, hafa fulltrúar bænda brugðist hart við. Hvorki þeim né Bændasamtökum Íslands var boðin aðkoma að málþingi um fæðuöryggi. Hafa nokkrir bændur stigið fram og mótmælt með greinaskrifum þessari nálgun ráðuneytisins og fræðasamfélagsins gagnvart mikilvægi landbúnaðar til að tryggja fæðuöryggi hér á landi. Meðal þeirra er Sigurbjörg Ottesen varaformaður Nautgripabænda í BÍ og stjórnarmaður í BÍ, en grein sína kallar hún „Virðingarleysið meiðir“ og færir hún í tal seiglu íslenskra bænda: „Íslenskur landbúnaður er ekki bara atvinnugrein – hann er grunnstoð fæðuöryggis og sjálfstæðis. Án sterks innlends landbúnaðar er seigla samfélagsins veik. Seigla er ekki bara hugtak – hún er spurning um hvort við getum haldið áfram að fæða okkur sjálf þegar áföll dynja yfir. Landbúnaður er lykillinn að því og þess vegna vekur það furðu að sniðganga, meðvitað eða ómeðvitað, okkur bændastéttina í þessari umræðu,“ skrifaði Sigurbjörg. Auk hennar hafa meðal annarra tjáð sig í greinum þær Jóhanna María Sigmundsdóttir í Dölum og Heiðbrá Ólafsdóttir kúabóndi og varaþingmaður á Suðurlandi. Í greinum þeirra kveður við sama tón.

Bændum ekki skemmt að vera haldið utan umræðu um fæðuöryggi