Landssamband grásleppuútgerða leggt alfarið gegn frumvarpi um veiðar í fiskveiðilandhelgi Íslands sem í daglegu tali er nefnt grásleppufrumvarp Lilju Rafneyjar Magnúsdóttur. Í frumvarpi Lilju Rafneyjar og félaga er lagt til að horfið verði frá notkun aflamarks við stjórnun veiða á grásleppu. Undir umsögnina rita nafn sitt 82 útgerðarmenn og grásleppuverkendur í 22 verstöðvum á landinu.

Umsögn grásleppuútgerða er býsna harðorð og í upphafi skora fulltrúar Landssambandsins á fulltrúa atvinnuveganefndar að kynna sér til hlýtar þau atriði sem liggja til grundvallar og virða sjónarmið þeirra sem hafa starfað í greininni áratugum saman. „Hoknir af reynslu og vilja til þess að vinna og viðhalda á skynsaman hátt,“ segir orðrétt í umsögninni.

Nefna þeir nokkrar staðreyndir, að þeirra mati, sem byggjast á áratuga reynslu þeirra. Má þar nefna að dagakerfi sé úrelt og heyri til þráhyggju löngu vonlausrar fortíðar og fyrirsjáanleiki sé lykilatriði í allri atvinnustarfsemi. Dagakerfi hafi engan fyrirsjáanleika hvorki í veiðum, vinnslu, vöruþróun eða sölu. Þá er nefnt að fyrir 13 árum hafi 370 grásleppubátar verið gerðir út í dagakerfinu en 2024 hafi þeir einungis verið 141. Eigendur 229 báta hafi einfaldlega gefist upp á 13 árum og nýliðun hafi engin verið. Um leið og aflamark hafi verið tekið upp hafi rofað til og fleiri bátar byrjað veiðar.

Þá eru einnig nefnt að ófyrirsjánleikinn hafi valdið erfiðleikum á mörkuðum og því hafi útgerðir ekki haft neina samningsaðstöðu, sjómenn og starfsmenn við vinnslu í landi hafi ekki vitað neitt við upphaf vertíðar og kaupendur erlendis hafi heldur ekkert vitað við upphaf vertíðar. Undirbúningur veiða að vetri til hafi því ávallt verið í lausu lofti og mannaflsþörf einnig. Dagakerfið krefjist veiða í hættulegum veðrum, fjöldi neta í sjó hafi verið helmingi of mörg og meðafli valdið vandræðum sem varð til þess að veiðarnar misstu MSC vottun sem sé aðgöngumiði að bestu mörkuðum erlendis.

Strandveiðisjómenn hafa stutt frumvarp Lilju Rafneyjar og það finnst grásleppuútgerðum skjóta skökku við. „Það væri álíka trúverðugt og að grásleppumenn á Alþingi færu með frumvarp inni í atvinnuveganefnd – sem helst miðaði að því að gera líf og hagsmuni strandveiðimanna að engu. Þvert á þeirra vilja og reynslu,“ segir orðrétt í umsögninni og bæta svo við „Það væri álíka trúverðugt ef fulltrúar kúabænda á Alþingi flyttu frumvarp til breytinga á hagsmunum dúfnabænda, Nú, eða ef laxveiðimenn færu hastarlega og án nokkurra raka gegn rjúpnaveiðimönnum.“

Grásleppumenn rifja upp að árið 2020 hafi samtök þeirra staðið fyrir könnun í sínum hópi og 80% aðspurðra hafi þá viljað að veiðar á grásleppu færu undir aflamarksstýringu eins og aðrir nytjastofnar. Þá nefna þeir að við setningu laga um aflamarksstjórnun í veiðum á grásleppu hafi verið tekið tillit til allra fyrirvara efasemdarmanna og því skjóti skökku við að fara í stórkostlegar breytingar að nýju, aðeins nokkrum mánuðum eftir áðurnefnda lagasetningu. „Þvert á vilja 80% helstu hagsmunaaðila í veiðum og vinnslu. Svo ekki sé talað um hagsmuni sveitarfélaga eins og Stykkishólms, Norðurþings og fleiri sveitarfélaga,“ segir orðrétt í umsögninni.

Þá er nefnt að Hafrannsóknarstofnun sé uppálagt að gefa út veiðiráðgjöf í tonnum talið en hún geti ekki gefið ráðgjöf í dögum. „Ekki frekar en úthlutun úr malarnámu yrði gefin í tonnum, en magnið ætti endanlega að ráðast á afköstum pr. dag. Á yfristandandi tímabili, var ráðgjöf Hafró sú minnsta frá 1985. Það bendir til varfærinna aðgerða fyrir stofninn. Dagakerfi tryggir ekki varfærni. Fiskistofa er meðmælt aflamarki – andvíg dögum. Ráðuneyti sjávarútvegs er margsinnis meðmælt aflamarki,“ segir í umsögninni.

Þá er í lok umsagnarinnar nefnt að nú þegar í upphafi núverandi fiskveiðiárs hafi tveir grásleppubátar hafið veiðar í því aflamarkskerfi sem er til staðar. Þær veiðar séu meðal annars til vöruþróunar í annarri grein, laxeldi, og miða að því að framleiða náttúrulega vörn gegn laxalús þ.e.a.s. grásleppuseiði sem nærast á umræddri laxalús. „Sú vöruþróun er gott afsprengi aflamarkskerfisins og hefði aldrei átt sér stað í úreltu dagakerfi á þessum árstíma,“ segir orðrétt í umsögninni.

Í lok umsagnarinnar segir að með grásleppufrumvarpinu sé í raun verið að afsala allri ráðgjöf og ákvarðanatöku í málefnum grásleppuútgerða til forkólfa strandveiðisjómanna. „Þá er illa fyrir okkur komið. Það yrði vissulega saga til næsta bæjar og vanvirðing úr efstu hillu,“ eins og segir í niðurlagi umsagnarinnar.

Frumvarp Lilju Rafneyjar og félaga er nú til umfjöllunar í atvinnuveganefnd og bíður annarrar umræðu á Alþingi.

Grásleppuútgerðir leggjast gegn grásleppufrumvarpi