Rætt við Guðna Eirík Guðmundsson aðstoðarskólastjóra í Grunnskóla Snæfellsbæjar

Hann er yfirvegaður þegar hann gengur inn, nýi aðstoðarskólastjórinn í Snæfellsbæ. Þiggur kaffi með örlítilli mjólk. Ekki upp á bragðgæðin heldur litinn og til að styrkja íslenskan landbúnað. Blaðamaður hefur mælt sér mót við Guðna Eirík Guðmundsson sem komin er af kennurum og skólastjórnendum langt aftur í föðurættir sínar. Guðni hefur nú tekið við starfi aðstoðarskólastjóra Grunnskóla Snæfellsbæjar.

Lengi langað að kenna úti á landi

„Ég er fyrst og fremst að elta tækifærin og láta gamlan draum rætast,“ segir Guðni Eiríkur. „Mig hefur lengi langað til að búa aftur úti á landi. Núna kom tækifærið og aðstæður leyfðu það. Svo ég réði mig sem aðstoðarskólastjóri í Grunnskóla Snæfellsbæjar. Núverandi skólastjóri er fyrrverandi aðstoðarskólastjóri og innfædd, ef svo má segja, og þekkir því alla innviði afar vel. Það er ekki verra. Hún hefur verið mjög hjálpleg að koma mér inn í starfið og einnig hefur Margrét Gróa deildarstjóri verið alveg ómetanlega með að aðstoða mig við hitt og þetta. Ég flutti í lok júlí. Flutningarnir sem slíkir tóku ekki langan tíma, en að tæma geymsluna á gamla staðnum kostaði nokkrar ferðir. En þetta er allt búið og ég búinn að koma mér vel fyrir. Er í frábærri íbúð með flottu útsýni og bæjarlækinn við hliðina. Það er ekki amalegt að eiga þess kost að sitja bara heima hjá sér og hlusta á lækjarniðinn til að slaka á.“

Þrjár starfsstöðvar

Í Grunnskóla Snæfellsbæjar eru þrjár starfsstöðvar sem staðsettar eru í Ólafsvík, Hellissandi og á Lýsuhóli og þar er einnig leikskóladeild. Að sögn Guðna eru stjórnendur enn að fóta sig í hlutverkum sínum, þar sem nýtt fólk er í æðstu stjórnunarstöðunum, finna út hvernig allt muni virka og hvaða fyrirkomulag muni þjóna skólastarfinu best. „Yngstu börnin þ.e. 1.-4. bekkur eru á Hellissandi, svo börnum úr Ólafsvík og Rifi er ekið þangað í skólabíl. Eldri bekkirnir eru í Ólafsvík og skólabílar aka börnum sem búa á hinum þéttbýlisstöðunum einnig þangað. Síðan eru 1. – 10. bekkur starfræktir á Lýsuhóli. Þetta er ögn öðruvísi fyrirkomulag en ég hef kynnst áður, sem mér finnst spennandi.“

**Guðni og Vilborg Lilja Stefánsdóttir skólastjóri Grunnskóla Snæfellsbæjar. Ljósm. af**

Fjölbreytt reynsla

„Ég hef mjög breiða reynslu er kemur að kennslu sem hefur komið í góðar þarfir. Ég lauk kennaraprófi árið 2006, eftir þriggja ára nám, eins og kennaranámið var þá. Í árganginum mínum voru óvenjulega margir karlkyns nemendur sem flest allir luku prófi og hafa enst í þessum farvegi sem er gleðilegt. Ég held ég megi segja að þetta sé stærsti karlkynsárgangur sem lokið hefur kennaranámi, í mjög langan tíma. Hópurinn var og er afar skemmtilegur og samstíga. Við köllum okkur „Elítuna“ og höfum haldið hópinn síðan. Aldursbilið var fremur lítið, kannski 5-6 ár. Áhugamálin voru einnig svipuð. En auðvitað hefur hver og einn varðað sinn veg. Ég hóf minn starfsferil í Ölduselsskóla og var þar í þrjú ár, fór síðan í Brúarskóla sem er sérskóli fyrir nemendur með erfiða hegðun og tilfinningavanda. Þar var ég í 13 ár, þar af átta ár sem deildarstjóri. Einnig tók ég að mér verkefni á vegum Klettabæjar í eitt ár og fór svo í Hólabrekkuskóla þar sem ég starfaði þar til ég tók þetta stökk að flytja í Snæfellsbæ.“

Unnin kraftaverk daglega

Guðni segir að í skólum landsins sé unnið kraftaverk daglega. „Sem dæmi er komin heilmikil stofnanaþekking á því hvernig á að vinna með börnum með erfiða hegðun og tilfinningavanda. Og kennarar eru oftast að vinna með stóran hóp sem er margvíslega samansettur. Þar eru greiningar, börn af erlendum bergi brotnu og ýmislegt annað. Það er aðdánunarvert hvað starfið er gott t.d. á landsbyggðinni þar sem rauði þráðurinn er fagmennska og vilji til að gera vel. Og í Snæfellsbæ er það ekkert öðruvísi. Sveitarfélagið gerir mjög vel við sinn skóla sem er vel tækjum búinn, húsakosturinn er góður og allt hjálpar þetta til að auka starfsánægju. Sveitarfélagið og sveitarstjórnarfólkið lætur sig málið varða og það er einnig hvetjandi.“

Kennaranámið og -starfið breyst gríðarlega

„Líklega hefur fimm ára kennaranám verið lögfest nokkrum árum eftir að ég kláraði námið, en þá var um þriggja ára nám að ræða sem lauk með svokallarði B.Ed gráðu sem er grunngráða. Þegar námið var lengt, bættust þessi tvö ár við svo núna eru kennarar með meistaragráðu. Laun kennara voru orðin lág miðað við aðrar sambærilegar stéttir og sumir vilja meina að það hafi orðið að lengja námið til að geta hækkað launin til samræmis við ýmsar háskólamenntaðar stéttir. Eins og margir vita gerðist það ekkert þannig. Það hefur verið barátta lengi að fá laun kennara leiðrétt. Og það er kannski nokkuð ósanngjarnt að segja að skólarnir kosti svona mikið vegna launa kennara fyrst og síðast. Við búum í strjálbýlu landi og veljum að hafa strjálbýlli skóla og við viljum standa almennilega að menntun og skólamálum. En það er ekki sanngjarnt að tala um að það fari svo mikið í skólamál þegar dýrt húsnæði er einnig inni í jöfnunni. Um það talar engin. Svo kennaralaunin eru ekki eini pósturinn í þessu mengi. En starfið hefur breyst gríðarlega, ekki bara menntunin. Hér áður fyrr þá var kennarinn með sinn bekk og sína stofu og enginn skipti sér af því sem hann var að gera. Núna er mikið frekar verið að vinna í teymum með ýmsum sérfræðingum og borin er ábyrgð á stórum hópi barna. Og kennarinn þarf að vera miklu meiri sérfræðingur á ýmsum sviðum heldur en var ætlast til hér áður. Meðal annars þess vegna var nauðsynlegt að bæta við námið. Nú er það orðið jafn langt og þau störf sem hafa verið til viðmiðunar.“

**Verkefnið framundan er tilhlökkunarefni. Ljósm. af**

Spennandi verkefni framundan

Miðstöð menntunar og skólaþjónustu (MMS) hefur verið að hanna Matsferil fyrir grunnskólastigið og Guðni segist skynja ákveðna von samhliða því í kennarasamfélaginu um allt land. „Það verða skyldupróf fyrir 4., 6. og 9. bekk, sem verður valkvætt að nota í öðrum bekkjum. Matið á námi er þá að færast í átt að meira leiðsagnarmati, sem er öllum til hagsbóta. Að verkefninu standa MMS, skólarnir og sveitarfélögin. Og þessi víðtæka samvinna gefur okkur von um að þetta nýja kerfi verði gott, bæði fyrir nemendur og kennara.“

Þetta vildi ég gera

Svo af hverju kennari? „Ja, kennarar eru langt aftur í mínar ættir, allavega föðurmegin,“ segir Guðni aðspurður um þetta val sitt á námi. „Eiríkur afi var t.d. skólastjóri á Núpi í Dýrafirði, föðursystkini mín hafa verið kennarar, skólastjórnendur og einn prófessor. Þannig að þótt hver sé sinnar gæfu smiður í lífinu, þá var kannski búið að varða þessa leið fyrir mig, án þess að ég vissi það sjálfur,“ segir Guðni kíminn og bætir við að ef til vill hafi hann ekki verið nægjanlega þroskaður til að hefja háskólanám þegar hann byrjaði fyrst. „Eftir að hafa klárað nám við Menntaskólann á Akureyri, mátaði ég sjálfan mig alveg við annað nám í upphafi, eins og stjórnmála- og viðskiptafræði en fann mig ekki í þeim greinum. Svo ég bara prófaði að sækja um kennarann árið 2003 og komst inn. Og fljótlega eftir að ég hóf námið, fann ég að þetta var einmitt það sem ég vildi gera, að kenna.“

Hæstur í bekknum í dönsku

Guðni Eiríkur flutti með foreldrum sínum, þeim Guðmundi Eiríkssyni og Dagmar Guðnadóttur til Danmerkur þegar hann var tveggja ára. „Pabbi var að fara í nám í byggingatæknifræði svo þau ákváðu að flytja til Danmerkur. Við bjuggum þar í fjögur ár og það var góður tími. Ég kom auðvitað altalandi á dönsku heim til Íslands og skil hana vel ennþá. Á þeim tíma var ekki mikið verið að meta nám sem krakkar höfðu öðlast þekkingu í á öðrum stöðum og heima hjá mér hefði það aldrei komið til greina að vera að fá einhverjar undanþágur. Og mér fannst þetta allt í lagi. Það var gaman að vera hæstur í bekknum í einhverju,“ segir Guðni og brosir breytt. „Við fluttum svo heim og pabbi fékk vinnu hjá Loftorku í Borgarnesi. Þau ákveða síðan að flytja þangað því þau höfðu bæði átt þann draum að flytja út á land. Og við féllum strax afar vel inn í samfélagið. Ég kom inn í einn þann stærsta árgang sem hafði verið í skólanum fram að því og í kringum mig var mikið af strákum sem ég vingaðist við. Við höldum enn hópinn, öllum þessum árum seinna, en ég flutti í Borgarnes árið 1990. Við reynum að hittast með reglulegum hætti og hafa gaman. Það er ómetanlegt.“

**Feðgarnir Guðmundur Eiríksson og Guðni. Myndin er tekin á 70 ára afmælisdegi Guðmundar í vor. Ljósm. úr einkasafni.**

Harmonikkan, mamma og lífið

Afi Guðna og nafni, Guðni Arnberg Þorsteinsson var góður harmonikkuleikari. „Sá besti á sinni tíð. Hlutlaust mat,“ segir Guðni og hlær. „Mamma lærði og spilaði mikið á harmonikku, bæði í Borgarnesi þar sem þau bjuggu í 25 ár og eins á meðan við bjuggum úti í Danmörku. Raunar hóf hún aftur að spila á nikkuna þar. Og ég lærði svo einnig á harmonikku, sem var líklega ekki mjög algengt á þeim tíma, því þá var nikkan ekki vinsæl, þannig lagað. Ég hef ekki spilað lengi en ég á nikkuna hennar mömmu og ætti kannski að fara að kíkja á hana. Ég lærði að spila eftir nótum, svo ég les þær vel. Reyndar spilaði ég nær allt eftir nótum, ekki eftir eyranu, eins og svo margir gera.“

Guðni er einbirni en veit að til stóð að eignast fleiri börn. „Mamma fékk heilablóðfall þegar hún var 17 ára og þau pabbi bara nýlega búin að kynnast. Hún þurfti að læra að tala upp á nýtt og var með skerta starfsorku alla ævi, en mamma lést árið 2016. Hún var alveg mögnuð persóna. Hlý, gefandi, jákvæð og brosmild. Og þrátt fyrir sína skertu starfsorku þá vann hún hjá félagsþjónustunni í Borgarnesi og var meðal annars mjög eftirsótt til að fara í heimsóknir til þeirra sem voru kannski einmana. Hún var einnig virk í félagsmálum, söng í kórum, var í Harmonikkufélagi Vesturlands og eitthvað meira. Það var allt í lagi með kollinn á mömmu, henni gekk vel að læra og allt það, en líkamlega vanheilsan kom í veg fyrir að hún færi í framhaldsnám. Ég veit líka að það áttu allavega að verða tvö önnur börn en bara ég. En því var ekki ætlað að verða og mamma minntist á það með nokkrum trega.“

Það eru sannarlega til góðir Skagamenn

Löngum var sagt að á Íslandi væri mikill rígur á milli byggðarlaga, svokallaður hrepparígur. Borgnesingar og Akurnesingar voru engin undantekning frá þeirri reglu, þótt það heyri nú líklega sögunni til. Þeir feðgar, Guðni og Guðmundur eru báðir í Oddfellow reglunni og mamma hans var þar einnig og Oddfellow stúkurnar þeirra eru á Akranesi. Guðmundur var þar að auki, æðsti maður reglunar, svokallaður stórsír í átta ár. „Þegar pabbi vann í Loftorku urðu þeir miklir mátar, hann og Konráð Andrésson þáverandi eigandi fyrirtækisins. Pabbi vissi að Konráð vann mikið og einnig oft á kvöldin. Svo fór hann að taka eftir því að annan hvern miðvikudag hætti Konráð fyrr. Hann spurði auðvitað hverju þetta sætti og komst þá að því að Konráð var á fundi í Oddfellowstúkunni úti á Akranesi. Hann bauð pabba með á fund og mælti svo síðar með pabba í regluna. Og þau pabbi og mamma voru bæði mjög virkir félagar og nutu þess að starfa í stúkunni. Svo það eru sannarlega til góðir Skagamenn, því hef ég fengið að kynnast,“ segir Guðni og skellihlær. Þrátt fyrir að búa núna vestur í Ólafsvík þá er hann ekkert hættur í stúkunni. „Það er aðeins lengra að keyra en áður var. En það hefur líka sína kosti. Ég get þá hlustað á þá tónlist og hlaðvörp sem falla að mínu áhugasviði. Það er alls ekki slæmt.“

**Nokkur hluti æskuvina í Borgarnesklíkunni í Dublin í febrúar sl. Ljósm. úr einkasafni.**

Dreifbýlið er heillandi

Guðni segir að rétt eins og foreldrar sínir hafi hann lengi langað til að flytja aftur út á land. Hann sé núna að láta þann draum rætast. Á sama tíma segist hann alveg skilja að fólk sem aldrei hefur búið á landsbyggðinni tengi illa við þessa löngun hans og það sé bara allt í lagi. „Ég er alinn upp í dreifbýli. Mótunarárin mín voru þar, svo dreifbýlistaugin er sterk hjá mér. Og þetta starf leggst mjög vel í mig. Upplifunin fram á þennan dag er afar góð og ég hef þá trú að þannig verði það áfram.“ Guðni segir að það hafi verið tekið vel á mótin honum í Snæfellsbæ og sannarlega líði honum ekki eins og einhverjum aðskotahlut í samfélaginu. „Ég er mjög ánægður með þessa ákvörðun. Það er nefnilega svo oft bara spurningin um að þora. Ég hef enga tengingu við staðinn, ég bý einn, en ég fann það hins vegar strax að þarna væri samfélag sem mér á eftir að líða vel í. Svo ég lít afar björtum augum á framtíðina,“ segir Guðni Eiríkur. Kaffið er búið, meira að segja tveir bollar, með mjólk til að fá lit. Viðmælandinn gengur út í haustblíðuna en blaðamaður sest niður við skriftir.

Er þegar farin að nota „heim“ um Snæfellsbæ

Rætt við Guðna Eirík Guðmundsson aðstoðarskólastjóra í Grunnskóla Snæfellsbæjar

Rætt við Guðna Eirík Guðmundsson aðstoðarskólastjóra í Grunnskóla Snæfellsbæjar