Mikill samdráttur hefur orðið í útgerð frá Akranesi á liðnum árum og er útgerð aflamarksskipa nánast liðin undir lok. Segja má að grásleppa sé eina fisktegundin sem eftir er í aflahlutdeild. Bolfiskvinnsla hefur einnig að mestu leyti lagst af.

Kaup Loðnuvinnslunnar á Fáskrúðsfirði á Ebba útgerð ehf. á dögunum mörkuðu nokkur tímamót í útgerðarsögu Akraness. Þó ekki hafi þar miklar aflaheimildir, í sögulegu ljósi, horfið úr bæjarfélaginu má samt segja að þar hafi orðið ákveðinn endapunktur á talsvert hraðri þróun undanfarinna ára.

Akranes var löngum einn af risunum í sjávarútvegi á Íslandi. Hér þróuðust fyrirtæki sem voru sterk á nánast öllum sviðum útgerðar og fiskvinnslu. Sú saga verður ekki rifjuð upp hér. Það eru hins vegar ekki mörg ár síðan að það hefði vart hvarflað að nokkrum manni að sjávarútvegur og Akranes væru ekki nefnd í sömu andránni. Ekki síður en að Akranes og fótboltinn væru eitt. Nú eða sementið og Akranes. Allt er í heiminum hverfult. Það sést nú.

Við upphaf kvótaársins 1999-2000 stóð útgerð á Akranesi styrkum fótum þegar aflahlutdeild útgerða er skoðuð. Ef horft er til einstakra fiskitegunda þá voru skip gerð út frá Akranesi með tæp 3% þorskkvótans, rúm 3,6% ýsukvótans, rúm 4% ufsakvótans, rúm 17,6% úthafskarfakvótans, rúm 5% grálúðukvótans, rúm 3,2% síldarkvótans og rúm 10% loðnukvótans svo nokkrar helstu nytjafisktegundirnar séu nefndar. Á þessum tíma má varlega áætla að fiskiveiðiheimildir skipa sem gerð voru út frá Akranesi hafi numið talsvert á þriðja tug þúsunda þorskígildistonna.

Þegar horft er yfir aflahlutdeild báta sem gerðir eru út frá Akranesi í dag má segja að aðeins sé þar ein tegund sem mælist. Það er grásleppan sem nýlega var kvótasett. Bátar skráðir og gerðir út frá Akranesi eru skráðir með rúmlega 2,2% grásleppukvótans. Aðrar fiskitegundir eru vart mælanlegar. Má í því sambandi nefna að aflaheimildir í þorski nú eru einungis 0,26% i magni talið af heimildunum 1999. Samtals eru úthlutaðar aflaheimildir báta sem gerðir eru út frá Akranesi í dag samtals 73 þorskígildistonn eða einungis brotabrot af heimildunum 1999.

Á sama tíma og þessi þróun hefur átt sér stað í útgerð hefur bolfiskvinnsla einnig að mestu lagst af. Árið 1999 voru tekin til vinnslu á Akranesi 11.056 tonn af bolfiski. Nýjustu tölur hvað vinnslu varðar eru frá 2023. Það ár voru tekin til vinnslu á Akranesi 253 tonn af bolfiski eða tæp 2,3% af vinnslunni 1999. Ögn skárri er samanburðurinn þegar vinnsla uppsjávarafla þessara ára er borin saman. Á árinu 1999 voru tekin til vinnslu 66.184 tonn af uppsjávarafla en árið 2023 voru tonnin 30.713 tonn eða 46,4% af aflanum 1999.

Þegar horft er yfir þetta svið með augum þeirra er mæla líf útvegsbæja í ys og þys hafnarinnar er von að brúnin lyftist þegar strandveiðar hefjast. Undanfarnar vikur hefur strandveiðin vissulega hleypt lífi í Akraneshöfn samhliða útgerð grásleppubáta að ekki sé minnst á sprotann sem í krabbaveiðum felst. Hvort mjór sé mikils vísir þar á eftir að koma í ljós.

Salan á Ebba útgerð ehf. veldur ekki héraðsbresti. Hún er hins vegar ákveðinn endapunktur hraðrar þróunar eða réttara sagt samdráttar í útgerð og fiskvinnslu sem ekki hefur tekist að snúa við. Hvers hlutverk það hefði svo sem átt að vera er vandséð. Það er í það minnsta ekki auðvelt og fráleitt öfundsvert hlutskipti að vera hrópandinn í eyðimörkinni. Þurfa að játa sig sigraðan og hverfa úr atvinnugrein sem fyrir örfáum árum síðan var talin reist á bjargi.

Það skal tekið fram að vissulega eru tvö af nýjustu og glæsilegustu fiskiskipum íslenska flotans, Víkingur og Akurey skráð með heimahöfn á Akranesi. Þaðan hafa þau hins vegar ekki verið gerð út lengi og eru því ekki tekin með í þessari samantekt. Einnig skal nefnt að átt er við bolfiskvinnslu í umfjölluninni hér að ofan. Því skal áréttað að á Akranesi eru rekin blómleg fyrirtæki í hrognavinnslu og áframvinnslu sjávarafurða sem koma ekki hér við sögu.

Útgerð og fiskvinnsla vart svipur hjá sjón á Akranesi