Heimsókn á hjúkrunarheimilið að Fellsenda í Miðdölum

Hjúkrunarheimilið á Fellsenda hefur verið í rekstri síðan árið 1968 og var á sínum tíma stofnað fyrir gjafafé. Í dag er þar stór vinnustaður. En fyrst og fremst er þar griðastaður, fyrir aldraða geðfatlaða einstaklinga. Hugsunin er sú að um heimili sé að ræða, ekki stofnun. Blaðamaður Skessuhorns kom þar við á dögunum og spjallaði við Gunnar Bergmann Steingrímsson deildarstjóra hjúkrunar.

*Við innganginn hangir mynd af velgjörðarmanni heimilisins, Finni Ólafssyni (1880 – 1957).*

Jörðin að gjöf

Það var Finnur Ólafsson frá Fellsenda sem gaf jörð sína og fjármuni í þessum tilgangi. Hann stofnaði jafnframt minningarsjóð um foreldra sína, þau Ólaf Finnsson og Guðrúnu Tómasdóttur frá Fellsenda. Í stofnskrá er kveðið á um að sjóðnum skuli varið til þess að reisa og reka elli- og hjúkrunarheimili fyrir Dalasýslu. Það reyndist hins vegar ekki vera eftirspurn eftir slíkum dvalarrýmum þar og því var frekar farið í að taka við fólki með alvarlega geðsjúkdóma, óháð aldri. Í dag eru íbúar heimilisins á breiðu aldursbili, yngsti íbúinn er 49 ára og elsti 89 ára. Þeir hafa fyrst og fremst komið frá geðsviði Landsspítalans og öll rýmin eru skilgreind sem hjúkrunarrými. Árið 2006 varð gjörbreyting á allri aðstöðu þegar starfsemin flutti í nýtt og glæsilegt húsnæði á staðnum.

Gunnar segir að heimilið rúmi í dag 27 sjúklinga og að kappkostað sé að láta hverjum og einum líða eins og heima hjá sér. „Því þetta er fyrst og fremst heimili þeirra,“ segir hann. „Og við starfsfólkið erum gestir, með það hlutverk að gera líf þeirra eins bærilegt og hugsast getur.“

Stór vinnustaður

Eðli málsins samkvæmt glímir heimilisfólk á Fellsenda við alls kyns geðrænar áskoranir ásamt afleiðingum eftir erfiðan áfengis- og fíknivanda sem hefur leitt til alvarlegs og varanlegs heilsubrests. Gunnar segir að það komi alveg tímar þar sem umönnunin sé mjög krefjandi. „Það koma tímabil þar sem er mjög þung og erfið umönnun, en svo koma rólegri tímar inn á milli. Þetta er svipað og á öllum hjúkrunarheimilum sem ég hef starfað á,“ segir hann. Um leið hrósar hann starfsfólki sínu og staðfestir að það sé ekki mikil starfsmannavelta. „Jú, einhverjir hafa fært sig um set, en þá kemur maður í manns stað,“ segir hann. „Alls eru hér 43-45 manns í misháu starfshlutfalli. Auk umönnunarstarfa vinnur fólk við ræstingar og þvotta, í eldhúsi og við iðjuþjálfun.“

*Frá Fellsenda er fallegt útsýni og heimilisfólk nýtur veðurblíðunnar úti við á góðviðrisdögum.*

Góðar heimsóknir

Við skoðun á heimasíðu Fellsenda rekur blaðamaður augun í að ýmsir góðir gestir koma að staðaldri þangað og létta heimilismönnum lífið. Reglulega kemur sjúkraþjálfari auk fótaaðgerðafræðings, hársnyrtis og snyrtifræðings, svo ekki sé minnst á Steinunni Pálsdóttur úr Borgarnesi sem kemur reglulega og skemmtir fólkinu með spili og söng. „Við erum með ágætt skipulag á afþreyingunni,“ segir Gunnar. „Það er Ingibjörg iðjuþjálfi sem annast það af einstakri kostgæfni. Svo kemur séra Snævar hingað reglulega og það gleður fólkið,“ segir Gunnar. „Og læknirinn kemur alltaf á fimmtudögum á vegum Heilsugæslunnar í Búðardal. Það er passað vel upp á heimilisfólk, að þeirra heilsa sé eins og best verður á kosið.“

Notalegt að aka til vinnu

Starfsfólk Fellsenda býr að mestu leyti í næsta nágrenni heimilisins. Sjálfur býr Gunnar á Hróðnýjarstöðum norðan við Laxárdal, en það tekur hann samt stuttan tíma að aka til vinnu. „Sumir myndu segja að Fellsendi væri afskekkt, hér lengst uppi í sveit,“ segir hann. „En það er ekkert svo langt að fara. Ég er um 25 mínútur að keyra í vinnuna og það er afslappandi akstur, ég er ekki sífellt að stoppa á rauðu ljósi og náttúrufegurðin er engu lík.“ Hann flutti með fjölskyldu sinni frá Akranesi í Dalina fyrir rúmu ári. „Það var í janúar, á erfiðum tíma,“ segir hann. Búslóðin var sett á flutningabíl og Gunnar ók sjálfur. Á leiðinni lenti hann í vandræðum í hálku og leitaði til KM þjónustunnar í Búðardal um aðstoð. „Svo hjálpaði mér flutningabílstjóri sem var svo elskulegur að keyra restina af leiðinni fyrir mig,“ segir hann. Eftir að hingað var komið höfum við kunnað afar vel við okkur og dætur okkar blómstra í Auðarskóla. Þar eru þær í mikilli virkni, í skátunum, glímu og badminton og ekki síst eru það öll ævintýrin heima í sveitinni. Ég verð líka að taka fram í þessu að ég er einstaklega þakklátur fyrir framlag eiginkonu minnar, Láru Elínar Guðbrandsdóttur og hennar skilning.“

*Heimilið er hlýlega innréttað og vel búið húsgögnum.*

Flókinn rekstur

Gunnar dregur ekkert úr því að starf hans sé annasamt og á stundum erfitt. „Við erum með fólk sem er bæði með líkamlegar, geðrænar og fíknitengdar áskoranir,“ segir hann. „Fólk sem er ósjálfbjarga og mögulega í hjólastól. Það má segja að heilsufarið sé eins ólíkt og íbúarnir eru margir og hver og einn er með sinn karakter og þarfir. En það er mikilvægt að hvetja alla til virkni eins og hægt er þótt það sé ekki alltaf auðvelt. Einn vandinn liggur svo í því að hjúkrunarmódelið sem heimilið byggir á passar misvel við okkur því það byggir mikið til á aðstæðum á hefðbundnum hjúkrunarheimilum.“ Blaðamaður hefur á orði hversu fallegt og vel búið heimilið sé og Gunnar tekur undir það. „Það er líka nokkuð rúmgott hérna, en samt væri æskilegt að geta byggt við húsið til að bæta meðferðaraðstöðu hjá okkur.“ segir hann.

Lausnamiðuð hugsun

Gunnar segir að hann fái næstum daglega símtöl frá öðrum heilbrigðisstofnunum og félagslegri heimaþjónustu þar sem spurt sé hvort það sé laust pláss. „En við gætum í mesta lagi tekið við einum til viðbótar og þá með því að breyta sjúkraþjálfunarrými í dvalarrými,“ segir hann. „Á tímabili vorum við með hvíldarinnlagnir, en þurftum svo að taka við einstaklingi í það rými sem er því ekki fyrir hendi lengur. En það er samt fólk á biðlista eftir hvíldarinnlögn og afleitt að geta ekki tekið á móti því.“ Hann leggur samt áherslu á jákvæðni starfsmannahópsins þrátt fyrir álag. „Við viljum vera bjartsýn, horfa fram á veginn og leysa vandamál eftir bestu föngum. En það getur tekið tíma.“

Falleg hugmyndafræði

Það er á Gunnari að heyra að hann er ánægður með stefnuna sem Fellsendi starfar eftir. Hann langar jafnvel að ganga enn lengra og innleiða það sem heitir þjónandi leiðsögn og byggir í raun á að þjónusta við fatlað fólk sé byggð á kærleika og virðingu. „Það er góð og vönduð hugmyndafræði sem grundvallast á mannúð, gæsku, væntumþykju og hlýju,“ segir hann. „Þó þetta sé vissulega allt fyrir hendi hér væri dýrmætt að geta ræktað þá hugsun ennþá betur,“ segir hann að lokum.

Heimili fólks en ekki stofnun

Heimsókn á hjúkrunarheimilið að Fellsenda í Miðdölum

Heimsókn á hjúkrunarheimilið að Fellsenda í Miðdölum