medium

large

thumbnail

1536x1536

2048x2048

small

custom-size

Bláfánanum flaggað á Langasandi í þrettánda sinn

Skipulagsstofnun gefur út álit sitt um Holtavörðuheiðarlínu 1

Skallagrímur með sigur á heimavelli

Hvað er með ásum – Bárður Snæfellsás og tröllskessan á Mýrarhyrnu

Jörfi ehf. á Akranesi fagnaði nýjum kafla

Afburðagott vor auðveldar störfin í garðyrkjunni

core/paragraph

Á þriðjudagskvöldið síðasta var sýndur í Ríkissjónvarpinu í beinni útsendingu umræðuþáttur sem nefnist Torgið. Var hann tekinn upp í Samkomuhúsinu í Grundarfirði. Segja má að í þættinum hafi stálin stinn mæst; Daði Már Kristófersson fjármálaráðherra og Heiðrún Lind Marteinsdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi. Tókust þau á um fyrirhugaða hækkun ríkisstjórnarinnar á veiðigjaldi. Fyrirhugaðar breytingar lagði atvinnuvegaráðherra fram á þingi í vor. Mikið var deilt um frumvarpið á Alþingi, raunar svo mikið að met var slegið en ekkert mál annað hefur verið rætt lengur í fyrstu umræðu þingsins. Í ljósi þess að hitabylgja gekk yfir landið daginn sem þátturinn var sýndur, voru fjölmargir landsmenn úti að njóta góða veðursins. Í takti við það má segja að verulega hafi hitnað í kolunum innan dyra í samkomuhúsinu. Það er því ástæða til að segja stuttlega frá hvað fram fór á fundinum, enda um gríðarlega mikilvægt hagsmunamál að ræða fyrir útgerð og fiskvinnslu á landsbyggðinni. Í samkomuhúsinu voru gestir og kom fram með léttri könnun að meirihluti þeirra var andsnúinn frumvarpi ráðherrans. Kannanir hafa engu að síður sýnt að meirihluti landsmanna er fylgjandi frumvarpinu og jókst sá stuðningur í kjölfar umdeildra auglýsinga sem SFS keypti og hefur sýnt í sjónvarpi.

core/image

<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2025/05/Tekist-a-um-veidigjold-i-umraeduthaetti-fra-Grundarfirdi_2-1200x644.jpg" alt="" class="wp-image-91437"/><figcaption>Daði Már Kristófersson og Heiðrún Lind Marteinsdóttir. Samsett mynd/ ruv.is</figcaption></figure>

Snýst um sanngjarna greiðslu sagði ráðherra

Útreikningar ýmissa hagfræðinga, meðal annars Vífils Karlssonar hjá SSV, hafa leitt fram að veiðigjöldin munu koma mjög misjafnlega niður á fyrirtækjum. Þegar skoðað er hvernig hækkun veiðigjalds gæti hækkað eftir stærð fiskiskipa, í veiðimagni talið, kemur í ljós að hún er hlutfallslega mest hjá þeim smæstu. Það eru þeir sem veiða á bilinu eitt til 349 tonn á ári. Í greiningu sem KPMG vann fyrir Samtök sjávarútvegssveitarfélaga kom fram að áformuð hækkun veiðigjalda mun hafa veruleg neikvæð áhrif á byggðarlög við sjávarsíðuna, atvinnu þar og rekstur sveitarfélaganna sjálfra. Í ljósi þessa er eðlilegt að forsvarmenn sjávarútvegsfyrirtækja og sveitarfélaga á landsbyggðinni séu uggandi.

Aðspurður um þessi áhrif sagði Daði Már að breytingin nú snúist ekki um að ríkisstjórninni finnist sum fyrirtæki í sjávarútvegi græða of mikið. „Ég held að þetta snúist á endanum alltaf um sanngjarna greiðslu fyrir aðgang að auðlind,“ segir hann. „Og ég fagna því mjög hve arðsamur, kraftmikill, nýskapandi, duglegur íslenskur sjávarútvegur hefur verið.“ Hann bætti því við að þegar vel gangi sé aftur á móti eðlilegt að eigandi auðlindarinnar, íslenska þjóðin, krefjist þess að fá hlutdeild í þeim arði. „Við erum þjóð sem er rík af auðlindum. Verulegur hluti þeirra er í sameiginlegri eign. Það verður að takmarka aðganginn að þeim og ef þú ætlar að hafa aðganginn takmarkaðan þá er eðlilegt að fyrir hann sé greitt,“ sagði Daði Már þegar hann var spurður hvers vegna veiðigjöld skipti hinn almenna Íslending svo miklu máli.

Verður að vera hóflegt

Um eitt þúsund fyrirtæki greiða veiðigjald hér á landi og áætlar Heiðrún Lind framkvæmdastjóri SFS að þar af séu kannski 150-200 fyrirtæki sem hafi sjávarútveg að heilsársatvinnu. Ef veiðigjöld hækki upp úr öllu valdi muni einhver þessara fyrirtækja einfaldlega falla úr atvinnugreininni. Hún tekur hins vegar undir það sjónarmið að eðlilegt sé að greiða fyrir að nýta sameiginlega auðlind þjóðarinnar. Líklegast verði alltaf tekist á um hvað veiðigjaldið eigi að vera og eðlilegt að spyrja hvort ekki þurfi að greiða meira. „En þá er líka eðlilegt að spyrja á sama tíma, þegar við erum að miða við svona þriðjung heillar atvinnugreinar og meðaltal atvinnugreinarinnar, að þá verður að passa upp á að veiðigjald sé hóflegt.“

Verða ekki sammála

Fjármálaráðherra benti á að lengi hafi verið deilt um hversu áreiðanleg mæling á verðmæti afurða er, vegna fyrirtækja sem séu lóðrétt samþætt, þ.e. þau fyrirtæki sem stunda bæði veiðar og annast vinnslu á fiskinum. Sagði hann að það hafi reynst vel og ekki væri ástæða til þess að hrófla við, en það geri það að verkum að verðmyndun sé ekki í samræmi við verðmyndun á mörkuðum. Þess vegna sagði hann að ráðist hafi verið í breytingu á veiðigjaldi.

Heiðrún Lind sagði lóðrétta samþættingu jákvæða og eitt styrkleikamerki sjávarútvegs hér á landi. „Það er vegna þess að þá getum við verið með samþættingu alveg frá veiðum til sölu þannig við erum mjög markaðsdrifin. Þar af leiðandi erum við mjög fjölbreytt, fyrirtækin eru að framleiða mjög fjölbreyttar afurðir og annað þess háttar,“ sagði hún. Jafnframt sagði Heiðrún að einblínt væri of mikið á tekjur sem eigi einungis að fara til skips, en verið væri að hrófla við jafnvægi veiða og vinnslu. Í dag sé það þannig að um 60% tekna fari til skipsins og um 40% til þess sem vinni fiskinn. Það hafi leitt til mikillar verðmætasköpunar í landvinnslu á Íslandi, afurðir eru fullunnar og úr verði fyrirtæki á borð við Kerecis, nefndi hún sem dæmi. „Með breytingu ríkisstjórnarinnar myndu um 80-90% teknanna fara til skipsins. Það segir sig sjálft að rekstur á fiskvinnslu muni ganga illa í því umhverfi,“ sagði hún með áherslu. „Þetta er ansi frjálsleg túlkun,“ svaraði Daði Már. „Við erum að tala um útreikning á veiðigjaldi; erum ekki að tala um það hvernig útreikningar fara fram innan fyrirtækjanna eða hvernig skiptingin er þar. Einungis hvað er reiknað í veiðigjald og það er auðvitað fráleitt að halda því fram að verið sé að breyta aðstöðu vinnslunnar. Ég trúi því ekki að þú ætlir að halda þessu fram,“ sagði Daði. „Ég ætla að halda þessu fram blákalt,“ svaraði Heiðrún að bragði.

Umræðuþátturinn var líflegur og hart tekist á. Í umræðum á samfélagsmiðlum eftir þáttinn skiptist fólk mjög í tvær fylkingar um hvort Daði eða Heiðrún hafi staðið sig betur. Rétt eins og gert er í kjölfar kappræðuþátta í aðdraganda kosninga í Ameríku. Það er í sjálfu sér eðlilegt að tekist sé á og ljós að seint mun skapast sátt um hvað telst hófleg skattlagning eða óhófleg þegar atvinnugrein eins og íslenskur sjávarútvegur er undir. Frumvinnslugrein og stolt íslensks atvinnulífs.

Fréttaveita Vesturlands

Tekist á um veiðigjald í umræðuþætti frá Grundarfirði