medium

thumbnail

small

custom-size

Jörð skalf rétt fyrir klukkan 17

large

1536x1536

Rútuferðir ehf festa kaup á Hring SH og breyta skipinu fyrir ferðaþjónustu

2048x2048

Sóley Rósa vann Upplestrarkeppni Vesturlands

Atli í toppbaráttunni á sínu fyrsta spilakvöldi í bridds

Dreyrafólk keppti í tvígangi á götuleikum

Söngbræður ljúka vetrarstarfinu með tvennum tónleikum

core/paragraph

Ríkisstjórnin hefur boðað umdeildar breytingar á útreikningum veiðigjalds og samkvæmt áætlunum mun það tvöfaldast, fara úr 10 í 20 milljarða króna á ári m.v. forsendur síðasta álagningarárs (2024). Búast má við að þetta muni hafa neikvæð áhrif á atvinnugreinina og hafa sumir fært rök fyrir því að þau verði meiri á fiskvinnsluna en fiskveiðarnar.

Af þessu tilefni réðust Samtök sveitarfélaga á Vesturlandi í útreikninga á því hvaða sveitarfélög á Vesturlandi væru háðust sjávarútvegi og þar skilið á milli fiskveiða og fiskvinnslu. Það var gert með því að skoða hversu stór hluti af útsvarsgrunni sveitarfélögin væru að sækja til sjávarútvegs. Hagstofa Íslands gefur reglulega út tölur yfir staðgreiðsluskyldar launagreiðslur eftir atvinnugreinum, atvinnugreinahópum og búsetu og þar var hægt að brjóta tölurnar niður á sveitarfélög. Útsvarstekjur sveitarfélaga eru tengdar staðgreiðsluskyldum launagreiðslum með beinum hætti (þ.e. engin skattþrep eða skattafslættir hafa áhrif þar á). Útsvarstekjur eru lang stærsti tekjustofn sveitarfélaga eða um 60% á móti fasteignaskatti, jöfnunarsjóði, þjónustutekjum og öðrum tekjum.

core/image

<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2025/03/Veidar-vega-thyngst-i-Snaefellsbae-en-vinnsla-i-Grundarfirdi_2NOTA-1200x865.jpg" alt="" class="wp-image-89665"/><figcaption>Hluti af töflu Vífils Karlssonar yfir vægi veiða og vinnslu eftir sveitarfélögum. Heimild: Glefsa SSV</figcaption></figure>

Þrjú sveitarfélög verulega háð sjávarútvegi

Vestlensk sveitarfélög voru borin saman við öll önnur sveitarfélög á landinu í samantekt sem Vífill Karlsson hagfræðingur SSV hefur tekið saman og birt í Glefsu SSV. „Í ljós kom að þrjú fjölmennustu sveitarfélögin á Snæfellsnesi eru verulega háð sjávarútvegi þegar árið 2024 er lagt til grundvallar þar sem 50% af útsvarsgrunni Snæfellsbæjar byggir á þeirri atvinnugrein, 40% í Grundarfjarðarbæ og 15% í Sveitarfélaginu Stykkishólmi. Bæði vægi greinarinnar og röðin meðal íslenskra sveitarfélaga breyttist ekki mikið þó svo lengra tímabil væri reiknað með sama hætti eða árin 2016-2024. Athygli vekur samt að Grundarfjarðarbær er háðari fiskvinnslu en Snæfellsbær á meðan veiðarnar vigta þyngra í Snæfellsbæ. Sjávarútvegur hafði mest vægi í Kaldrananeshreppi og Snæfellsbæ á öllu landinu þegar vægi veiða og vinnslu voru lögð saman.“

Þá skrifar Vífill að sömu gögn nýttust til að meta margfeldisáhrif sjávarútvegs innan viðkomandi sveitarfélaga. Frumniðurstöður bentu til að þau væru umtalsverð á Snæfellsnesi en athygli vakti að þau voru meiri í fiskvinnslu en fiskveiðum. Það er mögulega vegna þess að staðbundin þjónusta við fiskvinnslu er e.t.v. meiri en fiskveiðar. Þjónusta skipa er e.t.v. oftar fengin utan byggðarlags en fiskvinnslu. Viðhald fiskvinnsluhúsa og tækja fengin hjá iðnaðarmönnum á stöðunum á meðan viðhald báta t.d. í slippstöðvum er í öðru sveitarfélagi sem dæmi – bátana má auðveldlega færa úr stað en ekki hús.

„Þessi munur á margfeldisáhrifum er visst áhyggjuefni ef marka má staðhæfinguna hér að framan um að neikvæð áhrif hækkunar veiðigjalds yrði líklega mun meiri á vinnsluna en veiðarnar. Benda skal á að mun fleiri konur starfa við fiskvinnslu en karlar meðan þessu er öfugt farið til sjós. Sú staðreynd magnar enn frekar upp áhyggjur af boðaðri hækkun veiðigjalda því í byggðafræðilegu tilliti hefur það talist mjög mikilvægt að standa vörð um atvinnutækifæri fyrir konur af ýmsum ástæðum sem ekki verða raktar hér,“ skrifar Vífill Karlsson. Að lokum tekur Vífill fram að ekki var gerð tilraun til að meta áhrifin á sjávarútveg eftir útgerðarflokkum (m.t.t. stærðar o.fl. þess háttar) heldur eingöngu skoðað vægi greinarinnar í heild séð eftir sveitarfélögum.

Fréttaveita Vesturlands

Veiðar vega þyngst í Snæfellsbæ en vinnslan í Grundarfirði