Bent á hagsmunaárekstur Hvalfjarðarsveitar sem meðeiganda í Faxaflóahöfnum

Síðastliðinn fimmtudag lauk kynningartíma skipulagslýsingar fyrir aðalskipulagsbreytingu á jörðinni Galtarlæk í Hvalfjarðarsveit. Eins og fram hefur komið samþykkti sveitarstjórn Hvalfjarðarsveitar með öllum greiddum atkvæðum á fundi sínum 23. janúar síðastliðinn að auglýsa skipulagslýsinguna en það eru feðgarnir Gunnar Garðarsson og Gunnar Þór Gunnarsson sem standa á bak við verkefnið og eru jafnframt eigendur Galtarlækjar. Þessi hluti Galtarlækjarlands sem um ræðir í skipulagslýsingunni er neðan þjóðvegar 1 og liggur næst og sunnan við iðnaðarsvæðið á Grundartanga og hafnarsvæðið þar. Í núgildandi aðalskipulagi er landið í Galtarvík skilgreint sem landbúnaðarland. Samhliða breytingu á aðalskipulagi er unnið deiliskipulag fyrir 80 ha athafnasvæði. Þar er fyrirhuguð starfsemi fyrir allt að 33 iðnaðarlóðir og stórskipahöfn þar sem hafnargarðurinn er tæpur kílómetri að lengd með möguleika á enn frekari lengingu hans. Gert er ráð fyrir að höfnin geti þjónustað flutninga- og skemmtiferðaskip. Á iðnaðarsvæðinu gætu risið vörugeymslur, geymslusvæði, léttur iðnaður og ýmiss konar þjónustusvæði, t.d. vegna hafnsækinnar starfsemi.

Forsendubrestur ef af verður

Skipulagslýsingin var til umsagnar á Skipulagsgátt frá 30. janúar til 13. mars sl. Fjórtán skiluðu inn umsögnum. Í fjölda talið eru þær flestar frá ýmsum eftirlitsstofnunum ríkisins, svo sem Fiskistofu, Skipulagsstofnun, Minjastofnun, Veðurstofu Íslands, Samgöngustofu, Náttúruverndarstofu, Vegagerðinni, Umhverfis- og orkustofunun og Hafrannsóknastofnun, en einnig skilaði Heilbrigðiseftirlit Vesturlands umsögn. Þá mótmæla Faxaflóahafnir harðlega fyrirhuguðum breytingum og næstu nágrannar, svo sem Kjósarhreppur sem skrifar í lok umsagnar sinnar: „Sveitarstjórn Kjósarhrepps leggst alfarið gegn allri skipulagningu við fjörðinn sem með beinum eða óbeinum hætti hefur neikvæð áhrif á lífríki fjarðarins og telur að nú sé komið nóg.“

Í sama streng taka íbúar í Hlésey og Glóru en landsspildur þeirra voru á sínum tíma keyptar úr landi Galtarvíkur og liggja næst landamerkjum að Galtarlæk. Eigendur mótmæla harðlega og segja efnislega í umsögnum sínum að téðar skipulagsbreytingar komi ekki til greina. Þær feli í sér algjöran forsendubrest fyrir búsetu þeirra. „Um er að ræða alvarlega árás á nágranna Galtarlækjar sem og alla aðra sem við Hvalfjörð búa,“ skrifar Jóhanna G. Harðardóttir í Hlésey; „jafnt persónulega, félagslega sem og fjárhagslega,“ bætir hún við. Í svipaðan streng taka Sævar Ari Finnbogason og Valgerður Jóna Oddsdóttir í Glóru sem skrifa: „Við sem raunverulega búum hér á svæðinu treystum á að sveitarfélagið beri hag íbúanna fyrir brjósti. Aðalskipulag er langtímastefnumörkun sveitarfélags sem íbúar treysta á að tryggi hagsmuni fólks sem býr á svæðunum og treystir að forsendum sé ekki gerbreytt að nauðsynjalausu,“ benda þau á og segjast því alfarið leggjast gegn breytingu á deiliskipulaginu.

„Einkavæði vinnu og fjármuni“

Athygli vekur að Akraneskaupstaður skilar inn umsögn þar sem skipulaginu er ekki formlega mótmælt, en bent á að það sæti furðu að Hvalfjarðarsveit, sem einn af meðeigendum Faxaflóahafna og þar með hafnarsvæðisins á Grundartanga, skuli veita verkefninu brautargengi án þess að áhrif þess séu metin á hag Faxaflóahafna. Í umsögn Akraneskaupstaðar er farið yfir forsögu uppbyggingar lands á Grundartanga sem teygir sig meira en hálfa öld aftur í tímann. Meðal annars segir í umsögn Akraneskaupstaðar: „Þá hafa eigendur Faxaflóahafna, undanfarin ár, verið samhentir í að leita leiða til að efla atvinnustarfsemi á Grundartanga og varið til þess umtalsverðum fjármunum. Meðal annars með stofnun og rekstri Þróunarfélags Grundartanga. Einnig aflað til þess starfs umtalsverðra opinberra styrkja frá hinum ýmsu sjóðum og beint frá Ríkissjóði. Í skipulagslýsingunni birtist alveg ný og óvænt staða, sem Akraneskaupstaður gat ekki reiknað með að væri hugsanleg, enda hefði bæði kröftum og fjármunum Akraneskaupstaðar og Faxaflóahafna þá verið betur varið með öðrum hætti, frekar en að Hvalfjarðarsveit með landeigendum Galtarlækjar einkavæði vinnu og fjármuni sem önnur sveitarfélög og Faxaflóahafnir hafa lagt til verkefnisins. Uppbygging iðnaðarsvæðisins á Grundartanga er heldur ekki óumdeild og því getur það skipt verulegu máli að eignarhald á lóðum og lendum undir atvinnustarfsemi á svæðinu, sé í sameign samfélagsins, eins og núverandi eignarhald á svæðinu er.“

Að endingu segir í umsögn Akraneskaupstaðar að bæjarfélagið telji að fram þurfi að fara umræða um hagsmuni svæðisins í heild og framtíð þess í stærra samhengi en um þessa tilteknu skipulagslýsingu. „Akraneskaupstaður tekur ekki afstöðu með eða á móti til skipulagslýsingarinnar, enda vart við hæfi að sveitarfélög taki slíka afstöðu til skipulagsmála í öðru sveitarfélagi.“

„Með ólíkindum“

Hafnarstjóri Faxaflóahafna sendir mjög harðorð mótmæli við fyrirhugað skipulag í Galtarlæk. Þar segir m.a. „Sú skipulagslýsing sem hér er til umfjöllunar felur í sér áform um að byggð verði stórskipahöfn í Hvalfirði á lóð sem er við hliðina á Grundartangahöfn, sem er stórskipahöfn. Faxaflóahafnir sf. telja með ólíkindum að slíkt komi til greina af hálfu Hvalfjarðarsveitar í ljósi fyrirsjáanlegra áhrifa þess á umhverfið, rekstur Grundartangahafnar og Akraneshafnar, skipaumferð um Hvalfjörð, bílaumferð og mannlíf almennt.“ Þá mótmæla Faxaflóahafnir harðlega staðhæfingu sem finnur sé stað í skipulagslýsingu um að stórskipahafnir við Faxaflóa anni illa núverandi skipaumferð. „Staðhæfing þessi er algjörlega úr lausi lofti gripin,“ skrifar Gunnar Tryggvason hafnarstjóri Faxaflóahafna. Loks segir í umsögninni að Faxaflóahafnir leggist ekki gegn samkeppni í hafnarrekstri. „Félagið telur hins vegar að áform um tvær stórskipahafnir í jafn mikilli nálægð og hér um ræðir sé óboðleg.“ Faxaflóahafnir leggjast því gegn þeirri breytingu á aðalskipulagi sem skipulagslýsingin lýtur að.

Hér er dróninn sendur á flug og myndar svæðið sem um ræðir í landi Galtarlækjar. Fjær er stóriðjan á Grundartanga og höfnin. Lengst til vinstri á mynd eru bæjarhúsin á Galtarlæk. Í bakgrunni kúrir Skarðsheiðin undir þokuslæðu.

Fjórtán umsagnir bárust um skipulag Galtarvíkur

Bent á hagsmunaárekstur Hvalfjarðarsveitar sem meðeiganda í Faxaflóahöfnum

Bent á hagsmunaárekstur Hvalfjarðarsveitar sem meðeiganda í Faxaflóahöfnum