Bæjarstjóri Snæfellsbæjar fagnar mjög frumkvæði ráðherra

Jóhann Páll Jóhannsson, umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra, hefur ákveðið að efnt verði til sérstaks átaks í leit og nýtingu jarðhita á köldum svæðum, þar sem húsnæði er nú hitað upp með rafmagni eða olíu. Verður þetta stærsta jarðhitaátak sem stjórnvöld hafa skipulagt á þessari öld. Í dag eru yfir 90% íslenskra heimila með aðgang að jarðhitaveitu, en þau 10% sem ekki hafa aðgang að slíkum hlunnindum þurfa ýmist að hita heimili sín upp með rafmagni eða olíu. Kyndingarkostnaður þar er því umtalsvert hærri en þar sem jarðhiti er til staðar.

Átakið ber nafnið Jarðhiti jafnar leikinn. Alls verður einum milljarði króna varið í átak til leitar og nýtingar jarðhita á árunum 2025-2028. Styrkir verða veittir til sveitarfélaga, orkufyrirtækja eða aðila sem vinna í þeirra umboði og getur styrkupphæð fyrir hvert verkefni numið allt að tveimur þriðju af heildarkostnaði þess gegn mótframlagi umsækjanda. Verkefnin geta snúið að því að hefja nýtingu þar sem það á við eða að frekari rannsóknum með vísan í fyrri niðurstöður. Loftslags- og orkusjóður mun hafa umsjón með framkvæmd átaksins sem auglýst verður á næstu dögum.

Í verkefninu Jarðhiti jafnar leikinn verður áhersla lögð á stuðning við nýtingu jarðhita til almennrar húshitunar á svæðum þar sem nú er notuð raforka og/eða olía til húshitunar. Verður við styrkveitingar m.a. horft til þess að nokkur þekking sé þegar til staðar á jarðhita viðkomandi svæðis og að vísbendingar séu um að finna megi heitt vatn sem hægt sé að nýta beint inn á hitaveitu, eða volgt vatn í nægilegu magni svo nýta megi á miðlæga varmadælu á svæðum. Í máli Jóhanns Páls, þegar hann kynnti verkefnið síðastliðinn fimmtudag, kom fram að Ísland sé í einstakri stöðu þegar komi að nýtingu jarðhita.

Grundvallaratriði fyrir verðmætasköpun

„Með árangri í leit og nýtingu jarðhita munum við lækka húshitunarkostnað heimila þar sem hann er mestur, en ekki síður létta kostnaði af fyrirtækjunum, af sveitarfélögum og grunnþjónustu, skólum og hjúkrunarheimilum, á köldum og krefjandi svæðum. Þetta er grundvallaratriði fyrir verðmætasköpun og byggðaþróun í landinu,“ sagði Jóhann Páll. Hann sagði mikilvægt að jafna leikinn með jarðhita. Það sé stefna núverandi stjórnar og að stiginn verði stærri skref í þessum efnum en áður hafa verið stigin á þessari öld.

Sýndi fram á þjóðhagslegan ávinning

Rafhitun á Íslandi nemur á bilinu 600–650 GWst og af því eru um 320 GWst niðurgreiddar. Um 300 GWst eru óniðurgreiddar, mest hjá fyrirtækjum og stofnunum. Á þessu ári verður rúmlega 2,5 milljörðum króna varið í niðurgreiðslur húshitunar á rafhituðum svæðum. Ráðherra fór yfir mögulega sviðsmynd um áhrif átaksins á ríkissjóð: „Takist að losa um 20% af þeirri raforku sem nú er nýtt til rafhitunar heimila, stofnana og fyrirtækja, þ.e. um 120 GWst af raforku á ári, er losað um framboð á þessari orku án efnahagslegs og umhverfislegs kostnaðar sem fylgir nýrri virkjun. Ef við hugsum þetta í samhengi við orkuskiptin, þá samsvara 120 GWst raforkunotkun um 50 þúsund rafbíla, og ef þeir koma í staðinn fyrir bensínbíla þá minnkar losun í samgöngum um meira en 100 þúsund tonn af CO2 á ári. Ef helmingurinn af þessum 120 GWst væri niðurgreidd rafhitun sem færðist yfir í jarðvarma myndi niðurgreiðsluþörf ríkisins lækka um 540 milljónir króna á ári og skatttekjur ríkisins af raforkunni aukast um 300 milljónir þar sem hún færist í hærra virðisaukaskattþrep. Á tíu ára tímabili erum við þá að tala um meira en átta milljarða króna ávinning fyrir ríkissjóð. Svo þetta er skynsamleg fjárfesting og þjóðhagslega hagkvæmt verkefni,“ sagði Jóhann Páll.

Ráðherra bætti við að ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur legði áherslu á byggðajöfnuð, að jafna aðstöðumun fólks og fyrirtækja og treysta stoðir hinna dreifðu byggða. „Við ætlum að auka framboð af orku. Við leggjum áherslu á orkuöryggi og orkunýtni, og við erum staðráðin í að ná árangri í orkuskiptum og loftslagsmálum. Átakið Jarðhiti jafnar leikinn þjónar öllum þessum markmiðum,“ sagði ráðherra í ávarpi sínu.

*Kristinn Jónasson bæjarstjóri í Snæfellsbæ.*

Kyndikostnaður allt að þriðjungur með varmadælum

Kristinn Jónasson bæjarstjóri Snæfellsbæjar segist í samtali við Skessuhorn vera mjög ánægður með tillögur Jóhanns Páls ráðherra. „Mér líst mjög vel á þetta átak sem ráðherra boðar í jarðhitaleit á köldum svæðum. Það er alveg ljóst að við sem erum án jarðhita greiða meira fyrir orkuna en aðrir landsmenn. Hver nýr staður þar sem nýtanlegur jarðhiti finnst er því afar dýrmætur,“ segir Kristinn. Sjálfur er bæjarstjórinn mikill áhugamaður um varmadælur og hefur tekið saman ítarlegar upplýsingar um varmadæluvæðingu ýmissa stofnana Snæfellsbæjar allt frá árinu 2009. Þar má m.a. sjá að eftir að varmadælur voru settar upp hefur sparast allt að tveir þriðju þeirrar orku sem áður þurfti til kyndingar. „Það er mjög mikilvægt að stjórnvöld haldi áfram því verkefni að finna fleiri staði þar sem nýtanleg varmaorka er í jörðu. Í ljósi reynslu okkar hér í Snæfellsbæ segi ég þó hiklaust að það skipti ekki öllu máli að finna mikið af rennandi heitu vatni í jörðu, heldur skiptir máli að finna varmann sem í jörðinni býr og beisla hann. Til dæmis ef berghiti í borholu er 6-10 gráður gerir tæknin það að verkum að hægt er að spara tugi prósenta í kyndikostnaði með að virkja þann varma. Nýjasta dæmið um slíkt erum einmitt nágrannar okkar í Grundarfirði að gera. Það er til dæmis algengt að við séum að nota fjórar gráður til að kynda hjá okkur í gegnum varmadælur, þá ýmist með að sækja varmann niður í bergið, út í sjó eða úr loftinu úti.“

Burtséð frá átaki ráðherra segir Kristinn að sveitarfélagið muni halda áfram varmadæluvæðingu sinni. „Snæfellsbær mun á næstu árum halda áfram að setja upp varmadælur í stofnunum sveitarfélagins til að minnka þörf á raforku til húshitunar. Hvar og hversu mikið fer eftir fjármagni hverju sinni. Þess vegna fagna ég mjög þessu frumkvæði Jóhanns Páls. Jafnframt munum við halda áfram að gera endurbætur á núverandi kerfi hjá okkur m.a. í sundlaug og íþróttahúsi í Ólafsvík,“ segir Kristinn.

Hér má sjá varmadælur, loft í vatn, á húsgafli Hallarinnar í Ólafsvík, en Snæfellsbær er eitt þeirra köldu svæða sem nú verða skoðuð sérstaklega í átaki ráðherra. Rafmagnsnotkun árið 2024 var 34.643 kWh í Höllinni sem er ekki mikið m.v. ríflega 500 fermetra hús. Ljósm. mm

Stórátak í jarðhitaleit á köldum svæðum

Bæjarstjóri Snæfellsbæjar fagnar mjög frumkvæði ráðherra

Bæjarstjóri Snæfellsbæjar fagnar mjög frumkvæði ráðherra