Spjallað við tónlistaráhugamanninn Ásgeir Eyþórsson um þættina Árið er…

Síðasti þátturinn í Árið er… seríunni var fluttur á Rás 2 þann 22. desember á síðasta ári. Þá fór í loftið þriðji hluti umfjöllunar um íslenska tónlistarárið 2020. Alls eru þættirnir 68, um árin 1980-2020, og eru til hlustunar í spilara RÚV hvar og hvenær sem er. Í þáttunum er eitt ár í íslenskri dægurlagatónlistarsögu tekið fyrir í einu og er ansi merkileg heimild. Þessir tæpu 130 klukkutímar ramma inn íslenska dægurlagasögu þessa tímabils í tali og tónum. Skagamennirnir Ásgeir Eyþórsson og Gunnlaugur Jónsson hafa umsjón með þáttunum Árið er… Blaðamaður Skessuhorns heyrði í Ásgeiri í síðustu viku til að forvitnast um þessa merkilegu og fróðlegu þætti.

Ásgeir fæddist 28. ágúst 1969 á Akranesi og ólst þar upp. Hann lauk stúdentsprófi 1989 frá Fjölbrautaskóla Vesturlands á Akranesi. Þar var Ásgeir mjög virkur í félagslífinu og var m.a. ritstjóri skólablaðsins og formaður tónlistarklúbbs skólans, auk þess sem hann tók þátt í starfi málfundafélagsins og stofnaði útvarpsstöðina Blómið, þar sem hann var útvarpsstjóri. Á menntaskólaárunum var hann einnig stofnmeðlimur í Ljóðafjelaginu Hugmyndir og Plötuvinafélaginu Hlustið og þér munið heyra.

*Í útskriftarferð í Portúgal 1990 með góðu fólki.*

Starfaði í hljómplötubransanum í næstum 20 ár

Ásgeir hóf störf hjá hljómplötuútgáfunni Steinum hf. sumarið 1987 og þar vann hann í sumar- og jólafríum í verslunum og á lager fyrirtækisins þangað til hann útskrifaðist úr FVA. Sumarið 1990 réði hann sig svo til afgreiðslustarfa í plötubúð Steina á Laugavegi og um haustið var hann orðinn verslunarstjóri í einni af stærstu hljómplötuverslunum landsins, Austurstræti 22, sem síðar hlaut nafnið Músík og myndir. Næstu 16 ár sinnti Ásgeir ýmsum störfum í hljómplötubransanum fyrir Steina hf. sem síðar breyttist í Spor hf. og sameinaðist svo Skífunni áður en nafninu var breytt í Senu. Hann var á þessum tíma sölustjóri, innkaupastjóri og vörustjóri, auk þess sem hann ýtti úr vör og stjórnaði tónlistarklúbbi Músík og mynda þar sem hann ritstýrði mánaðarlegu tónlistartímariti sem rataði inn á mörg heimili landsins.

Árið 2006 hóf Ásgeir störf hjá Rás 2, þar sem hann sá í fyrstu um kynningarmál og dagskrárgerð. Ári síðar tók hann við stöðu kynningarstjóra, auk þess sem hann stjórnaði fjölmörgum þáttum á öllum tímum sólarhringsins næstu árin. Árin 2007 til 2015 má segja að Ásgeir hafi komið nálægt öllum störfum sem þarf að vinna á útvarpsstöð. Auk þess að vera dagskrárgerðarmaður og sjá um kynningarmál var hann í tónlistarráði Rásar 2, sá um samsetningu þátta, skipulagði viðburði sem Rásin stóð fyrir, sá um tíma um daglega verkstjórn í umboði dagskrárstjóra og margt fleira. Árin 2013 – 2015 var hans aðalstarf svo framleiðsla á heimildaþáttaröðinni Árið er…, Íslensk dægurlagasaga í tali og tónum, sem hann vann með Gunnlaugi.

*Ásgeir í Köben á tónlistarhátíðinni Syd For Solen síðasta sumar. Ljósm. vaks*

Forfallinn aðdáandi Liverpool

Ásgeir býr í Reykjavík ásamt eiginkonu sinni Ingibjörgu Jónsdóttur en saman eiga þau synina Ágúst Elí og Arnar Þór. Helstu áhugamál Ásgeirs eru tónlist, lífræn matjurtarækt, stangveiði, heilsurækt, uppeldisstörf og fótboltagláp, en Ásgeir er forfallinn aðdáandi enska knattspyrnufélagsins Liverpool. Þegar hann var fjögurra ára sá hann úrslitaleik Liverpool og Newcastle í enska FA bikarnum í sjónvarpinu og heillaðist svo mikið af Kevin Keegan og félögum hans í rauða búningnum að hann tók ástfóstri við félagið sem hefur bara vaxið með árunum og hefur ekki misst af leik með liðinu í fjölmörg ár. Undanfarin tíu ár hefur Ásgeir starfað sem grunnskólakennari að aðalstarfi, en hann stundaði fjarnám í grunnskólakennarafræðum við Háskóla Íslands árin 2006 til 2010, samhliða starfi sínu hjá RÚV. Þennan áratug hefur Ásgeir auk þess sinnt ýmsum verkefnum í dagskrárgerð fyrir útvarp og sjónvarp meðfram kennarastarfinu.

En hvernig kviknaði hugmyndin að þáttunum Árið er…? Ásgeir segir að Gulli Jóns eigi hugmyndina og hafði viðrað hana nokkrum árum áður við þáverandi yfirmann Rásar 2. „Þegar styttist í 30 ára afmæli Rásarinnar árið 2013 var ákveðið að ráðast í þetta stóra verkefni. Mér var í fyrstu falið að finna fólk til að aðstoða Gulla við dagskrárgerðina. Það var ljóst að það þyrfti tónlistarfróðan mannskap til að hjálpa honum við handritsgerðina, tæknimenn til að klippa þættina og raddir til að lesa handritið. Eftir miklar pælingar og ýmsar hugmyndir benti þáverandi dagskrárstjóri Rásar 2, Margrét Marteinsdóttir, á að hún þekkti mann sem gæti leyst öll þessi verk vel af hendi og það varð úr að ég samþykkti að taka þetta að mér í aukavinnu.“

*Ásgeir og Gulli veita viðurkenningunni „Lítill fugl“ viðtöku í Hörpu árið 2014. Ljósm. Dagur Gunnarsson*

Miklu meiri vinna en þá óraði fyrir

Hvernig var svo undirbúningsferlið? Tók langan tíma að safna efni og rannsaka hvert ár? „Já, það er óhætt að segja að fljótlega hafi komið i ljós að þetta væri miklu meiri vinna en okkur hafði órað fyrir í upphafi og við fengum fyrrverandi samstarfsmann minn hjá Steinum og þáverandi dagskrárgerðarmann á Rás 1, Jónatan Garðarsson, til að aðstoða okkur við handritsgerðina og bróðir Gulla, Stefán Jónsson, bættist einnig í hópinn. Auk þess var Sigríður Thorlacius fengin til að lesa handritið á móti mér og Bogi Ágústsson kryddaði með því að minna hlustendur á hvaða ár væri verið að fjalla um hverju sinni. Fyrsta serían hófst með umfjöllun um árið 1983, árið sem Rás 2 fór í loftið, og síðasta árið sem fjallað var um var afmælisárið 2013. Árið 2022 vorum við svo beðnir um að halda áfram með umfjöllunina og þá bættum við árunum 1980 – 1982 við og 2014 – 2020. Sú sería fór fyrst í loftið 2023 og kláraðist rétt fyrir áramótin í fyrra.“

Spurður hvaða heimildir og gögn nýttust þeim best við gerð þáttanna segir Ásgeir að þeir hefðu eytt mestum tíma við að leita upplýsinga í gömlum dagblöðum og tímaritum hjá tímarit.is og skoðuðu líka fjölmargar aðrar vefsíður. „Auk þess sem við grömsuðum vel og lengi í safni Ríkisútvarpsins en flettum líka í tónlistartengdum bókum og tókum ný viðtöl við tónlistarmenn þar sem það þurfti. Svo hlustuðum við auðvitað á þúsundir íslenskra dægurlaga á meðan á gerð þáttanna stóð og oft var erfitt að velja hvaða lagabútar fengju að hljóma í þáttunum.“

*Með Edduverðlaunin 2016. Ólöf Erla Einarsdóttir grafíkmeistari, Gulli, Ásgeir og Haraldur Sigurjónsson klippari.*

Ógerningur að fjalla um alla tónlist sem kom út

Var eitthvert ár eða tímabil sem reyndist sérstaklega skemmtilegt eða krefjandi að fjalla um? „Í fyrstu þáttaröðinni komumst við að því að árið 2002 væri það stútfullt af íslenskri gæðatónlist að það væri ómögulegt að koma henni allri fyrir og fjalla um í einum þætti og þá urðu þættirnir tveir fyrir hvert ár. Við lentum í svipuðum vanda 2009 og upp frá því þurftum við stundum þrjá þætti til að gera hverju ári góð skil. Í annarri þáttaröðinni þótti okkur skemmtilegast að rifja upp árin 1980 til 1982 þegar gróskan í íslenskri tónlist var mikil eins og sést vel í heimildarmyndinni Rokk í Reykjavík sem var frumsýnd 1982. Árin 2014 til 2020 einkennast svo af gríðarlegu magni af útgefinni tónlist þegar tónlistarmenn gátu farið að vinna tónlistina að miklu leyti utan hljóðvera og margir sem dunduðu sér við þetta í heimahúsum. Það var því miklu erfiðara að velja hvaða tónlist ætti heima í þáttunum eftir því sem við færðumst nær nútímanum.“

En hvernig völduð þið hvaða lög eða listamenn skyldu fá sérstaka umfjöllun? „Það var náttúrulega ógerningur að fjalla um alla dægurlagatónlist sem kom út á Íslandi þessi ár en við höfðum þá reglu að vinsælustu flytjendurnir hér á landi fengu alltaf gott pláss hjá okkur, sem og þeir sem fengu góða dóma hjá tónlistarpressunni og þeir sem náðu árangri utan landsteinanna. Stundum hakaði einn og sami flytjandinn í öll þessi box en það var alls ekki algengt. Við einbeittum okkur líka að því að fjalla um frumsamda íslenska tónlist, þó nokkur vinsælustu tökulögin hafi vissulega fengið að fljóta með líka.“

Er möguleiki á að gera sjónvarps- eða heimildamyndaröð út frá þessu efni? „Sjónvarpsþættir koma vel til greina og við stigum reyndar skref í þá átt 2015 þegar við gerðum sögu Íslands í Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva skil í heimildaþáttaröðinni Árið er… Söngvakeppnin í 30 ár í tali, tónum og myndum og gaman að rifja það upp að þættirnir hlutu Edduverðlaun ári síðar sem bestu skemmtiþættirnir í íslensku sjónvarpi.“ En gætu þættirnir jafnvel orðið grunnur að námskeiði, bók eða annarri miðlun? „Útvarpsþættirnir gætu svo sannarlega nýst vel í kennslu þar sem fjallað er um dægurlagatónlist á Íslandi. Handritin eru ansi viðamikil fyrir hvert ár og gætu mögulega komið út á prenti ef við föndrum aðeins við textann og finnum viðeigandi myndir.“

*Nítjánda meistaratitli Liverpool fagnað með góðum vinum á Skipaskaga árið 2020.*

Fengu útvarpsverðlaunin Lítill fugl

Ásgeir kemur einnig inn á það að þeir voru endalaust að lenda í óvæntum uppákomum við gerð þáttanna. „Bestu sögurnar sem ég gæti tínt til myndu sennilega duga í nokkur hundruð blaðsíðna aukablað hjá ykkur á Skessuhorni. Hver veit nema við látum vera af því að ráðast í bókaútgáfu á hverju ári fyrir sig. Sú hugmynd hefur komið upp og ekki verið slegin út af borðinu ennþá. En þangað til verður fólk bara að láta sér nægja að hlusta á þættina.“

Hafið þið fengið einhver viðbrögð frá tónlistarmönnum eða hlustendum um þættina? „Ég held ég geti fullyrt að viðbrögðin hafa verið einstaklega góð, bæði frá hlustendum og tónlistarmönnum. Sumir hafa gengið svo langt að hlusta oft og mörgum sinnum á hvern þátt og svo var það mikill heiður árið 2014 þegar þátturinn hlaut einu útvarpsverðlaunin sem veitt eru á Íslandi og kallast Lítill fugl. Þau eru veitt af Samtóni (Samtökum tónlistarrétthafa á Íslandi) þeim fjölmiðlamönnum sem þykja hafa skarað fram úr í stuðningi við íslenska tónlist hverju sinni.“

Eru áætlanir að um að halda áfram með þættina, til dæmis með því að skoða önnur tímabil eins og frá 1960-1980 eða jafnvel eldra efni? Hvaða tímabil væri áhugavert að rannsaka næst, ef þið fengjuð frekara fjármagn eða tíma? „Við höfum mikinn áhuga á að bakka til sjöunda áratugarins og taka fyrir árin 1964-1979 en hingað til hefur Rás 2 ekki treyst sér til að fara í það verkefni með okkur, þannig að það er spurning hvort við þurfum að leita á önnur mið til að geta framkvæmt það. Það kemur væntanlega í ljós innan fárra ára.“

Eitthvað að lokum? „Takk fyrir að hlusta. Og þeir sem eiga eftir að hlusta geta fundið þættina á öllum helstu streymisveitum veraldarvefsins, auk þess sem þeir eru fáanlegir í spilaranum á ruv.is.“

„Viðbrögðin hafa verið einstaklega góð, bæði frá hlustendum og tónlistarmönnum“

Spjallað við tónlistaráhugamanninn Ásgeir Eyþórsson um þættina Árið er…

Spjallað við tónlistaráhugamanninn Ásgeir Eyþórsson um þættina Árið er…