Rætt við rekstraraðila og eigendur húsnæðis við Brákarbraut 20 í Borgarnesi

Fjölmennur kynningarfundur var haldinn í Hjálmakletti í Borgarnesi 6. júní á síðasta ári en þá voru kynntar hugmyndir Festis um nýtt rammaskipulag fyrir Brákarey í Borgarnesi. Hugmyndir um hótelbyggingu ásamt íbúðum og þjónustu voru kynntar og ljóst af þeim tillögum að flestar þær byggingar sem fyrir eru í eyjunni yrðu að víkja. Skapaðist mikil umræða í samfélaginu í kjölfar fundarins um ágæti þessara tillagna. Forsvarsmenn sveitarstjórnar nefndu eftir fundinn að það væri vilji sveitarstjórnar að Borgarbyggð hefði milligöngu um að greiða fyrir því að þeir sem eiga húsnæði í eyjunni fái annan stað fyrir starfsemi sína. Nú ríflega hálfu ári síðar hefur lítið gerst. Eigendur og rekstraraðilar í húsinu Brákarbraut 20 í Brákarey fá engin svör um framtíðaráform sín og eru þannig fastir í óvissu. Eru hættir að halda við fasteignum og þær eru verðlausar. Enginn vill kaupa við þessar aðstæður. Skessuhorn bankaði upp á hjá rekstraraðilum í Brákarey.

*Kristján Vagn Pálsson hjá Vélaverkstæði Kristjáns.*

Fær engin svör

Vélaverkstæði Kristjáns ehf. er eitt af fyrirtækjum sem eru við Brákarbraut 20 en fyrirtækið hefur undanfarið ár verið ofarlega á lista Creditinfo yfir framúrskarandi fyrirtæki á Vesturlandi. „Við fáum lítil sem engin svör við neinum skilaboðum eða tölvupóstum um hvað sé í gangi. Eins og staðan er í dag, þá kaupir enginn maður með réttu ráði þetta húsnæði vegna óvissunnar,“ segir Kristján Vagn Pálsson eigandi. Hann segir að árið 2023 hafi eigendum við Brákarbraut 20 verið boðið á kynningarfund í Ráðhúsi Borgarbyggðar þar sem þeim var tilkynnt um þau áform sem síðar voru kynnt á íbúafundinum í júní á síðasta ári. „Það eru einu samskiptin sem við höfum átt við sveitarfélagið um þessi mál, nema fyrir utan einn tölvupóst frá sveitarstjóra þar sem okkur var boðin sömu kjör og öllum öðrum stendur til boða varðandi byggingalóðir fyrir iðnaðarhúsnæði á Vallarási. En það kom ekki fram fyrir hvaða fjármuni ég ætti að byggja fyrir,“ nefnir Kristján. „Eins og staðan er í dag er húsnæði í Brákarey ekki söluvara. Miðað við áður nefndan tölvupóst frá sveitarstjóra virðist enginn skilningur vera á því hjá sveitarstjórnarfólki að þessi umræða hefur þau áhrif að við getum ekki selt, það þorir enginn að kaupa. Það hefur allavega enginn þeirra komið og átt samtal um það við mig hvað á að gera,“ segir Kristján.

Hvar er ónýtt húsnæði?

Kristján talar um að umræðan í samfélaginu, og þá sérstaklega hjá forráðamönnum sveitarfélagsins um ástand húsnæðis í Brákarey, hafi komið eigendum eigna við Brákarbraut 20 á óvart. „Þetta húsnæði er ekkert verra en hvað annað iðnaðarhúsnæði í Borgarbyggð. Í Brákarey eru hátt í 4000 fermetrar af iðnaðarhúsnæði í eigu tíu aðila annarra en sveitarfélagsins. Megninu af því húsnæði er haldið mjög vel við og sumt af því er nýuppgert, það er ein eign sem þarf nýtt þak. Þetta magn, 4000 fermetrar, samsvarar sirka vestari hlið gamla Sólbakkans frá Rarik til og með Borgarverks og í mjög svipuðu ástandi og þau hús og jafnvel betra. Þegar forsvarsmenn sveitarfélagsins tala um lélegt og ónýtt húsnæði í Brákarey á það bara við um húsnæði í eigu sveitarfélagsins, þeim er svolítið tamt að gleyma þeirri staðreynd í umræðunni,“ nefnir Kristján og heldur áfram: „Það eru tvö ár síðan þessi umræða um skipulag í Brákarey fór af stað og við erum engu nær. Hvað á ég að gera? „Á ég að setja fjármagn í viðhald? Ef maður spyr forráðamenn sveitarfélagsins um hvar þessar nýju hugmyndir eru staddar þá eru engin svör að hafa, það virðist enginn vita neitt eða vilja svara,“ segir Kristján.

Ef ég vil selja

Þegar þessi viðtöl voru tekin er ein eign í Brákarey búin að vera á sölu í sirka átta mánuði. „Mér vitanlega hefur sveitarfélagið ekki sýnt henni neinn áhuga, spurning hvað maður á að lesa í það. Hefur sveitarstjórn ekki meiri trú en svo á eigin hugmyndir að menn þora ekki að leggja fjármagn í þetta? Ég veit ekki betur en svo að sveitarfélagið hafi gefið það út að þeir ætli að sjá um uppkaup í eyjunni. Þarna fer ekki saman hljóð og mynd,“ nefnir Kristján. „Ef sú staða kæmi upp að ég vildi selja fyrirtækið þá er það ill mögulegt, þar sem engin svör er að hafa um framtíðaráform varðandi þetta húsnæði. Það er ekkert vandamál fyrir mig að færa reksturinn um set í annað sambærilegt húsnæði til að þetta nýja plan geti orðið að veruleika út í eyju, en eigum við húseigendur að bera kostnað af því að færa okkur til svo að hugmyndir sveitarstjórnar geti orðið að veruleika,“ segir Kristján að lokum.

*Hilmir Bjarki Auðunsson hjá HP Pípulögnum.*

Húsnæði og lóðir tekið í gegn

Næst var bankað upp á hjá HP Pípulögnum og rætt við Hilmi Bjarka Auðunsson um hvernig hann sér stöðuna í Brákarey. „Það er hægt að sjá ýmsar loftmyndir af eyjunni, frá árinu 2000 til dagsins í dag og það hefur margt húsnæði hér í eyjunni verið tekið í gegn,“ nefnir Hilmir og heldur áfram. „Grímshúsið var gert upp, Borgarverk hefur lagt mikinn pening í endurbætur á gömlu réttinni og við hér í lengjunni höfum tekið til hendinni. Við tókum bilið okkar í gegn ásamt svæðinu hér fyrir utan og langar mig til að hafa þetta snyrtilegt. En ég veit ekkert hvort að ég eigi að halda áfram að reyna að viðhalda einu né neinu hérna hjá mér,“ segir Hilmir.

Hann sýnir blaðamanni lóðarleigusamning. „Hér stendur að ef bæjarstjórnin telur þörf fyrir lóðina undir opinber mannvirki eða annað, sem skipulag og uppdráttur gerir ráð fyrir, þá láta leigjendur rétt sinn af hendi fyrir byggingar eða annað á lóðinni. Skal greiða leigutaka eftir mati og ef svo er; eftir hvaða mati? Er það brunabótamat, fasteignamat eða á mati þeirra sem eru í sveitarstjórn,“ nefnir Hilmir. „Ég er búinn að vera að rýna í þennan samning og ég finn enga dagsetningu um hvenær lokatími leigunnar er. Bilið mitt er á sömu lóð og bilið hans Steina hér við hliðina og ég fékk þetta skjal í hendurnar þegar ég var að pæla í að kaupa af Steina en það er annað mál,“ segir Hilmir.

Fór í banka ekki banka!

„Ég vildi fara í bankann en út af þessari umræðu sem hefur verið, þá fæ ég sjálfvirkt nei frá honum. Það er bara strax bremsað mig af. Mig langar til að stækka og ódýrast fyrir mig væri að kaupa næsta bil. Ef ég færi í bankann og segði við hann að ég væri að fara að flytja á Vallarás eða upp í Sólbakka væri það eflaust sjálfvirkt já. En ég get lítið gert hér, ég get illa selt húsnæðið, ég get illa stækkað húsnæðið og er maður í einhverju limbói sem er drullufúlt því ég er búinn að gera allt upp hérna en þetta er ekki lengur söluvara,“ segir Hilmir.

Hilmir kemur inn á umræðuna um að öll Brákarey sé ónýt. „Það er mjög ósanngjarnt gagnvart okkur því hér er ekki allt ónýtt. Aðilarnir sem gera minnst eru þeir sjálfir, þá sveitarfélagið. Flestir aðrir halda sínum eignum við og um leið og sveitarfélagið setur eitthvað svona út í loftið, að allt hér sé ónýtt, þá er hætt við að núverandi eigendur missi metnaðinn og móðinn fyrir að halda þessu í góðu lagi,“ segir Hilmir og hann er hvergi nærri hættur. „Ég myndi halda að það væri lágmarks virðing við þá lögaðila sem eru að starfa hérna að það sé hægt að upplýsa okkur og koma með einhverja framtíðarsýn fyrir okkur,“ segir Hilmir.

„Ég myndi vilja sjá stefnuna, hvert er verið að fara og ég vil sjá sveitarfélagið byrja á þessari vinnu. Til dæmis ef þeir færu í það að rífa niður eina ónýta byggingu, þeir eiga að ráða við það, og það myndi gjörbreyta ásýnd eyjarinnar. En fyrst og fremst er að segja hvað þau ætla að gera hér í Brákarey. Þau eru að mínu mati að tjóna okkur hérna, með því að láta þetta liggja í lausu lofti. Við erum bara í klemmu, í biðstöðu og það er ekki hægt að hafa þetta svoleiðis. Að marka stefnu og fylgja henni eftir,“ segir Hilmir.

Að lokum minnist Hilmir á þær stundir þegar hann var að viðhalda húsnæði sínu út í Brákarey. „Ég var hér flest allar helgar að gera upp húsið og það var stanslaus traffík hingað út í eyju. Fólk var að koma að skoða fornbílana, Raftarnir voru hér að keyra um, fólk var að kíkja á Nytjamarkaðinn en það er búið að drepa þetta niður. Fornbílasýningin var frábær þegar hún var en þessar byggingar eru hérna, fínar byggingar inn á milli en af hverju þarf stærðin á þessari hugmynd og framkvæmd að vera svona yfirgengilega stór? Væri ekki möguleiki að byrja á einhverju einu og sjá svo hvernig framhaldið verður. Það er ekkert athugavert við það. Ef að einhverjir fara í framkvæmdir þá fylgja aðrir eigendur með og þá er hægt að gera ýmislegt hér í eyjunni,“ segir Hilmir að lokum.

Hættur við að selja

Blaðamaður bankar næst hjá Sæmundi Sigmundssyni. „Ég held að það verði ekkert gert hér meðan við lifum,“ segir hin níræði Sæmundur. „Það þarf að kaupa af okkur hérna og svo þarf bærinn að rífa húsin. Þetta er ekkert smámál að rífa þessi steinhús og hreinsa allt, til dæmis steyputeina út. Þakið á húsinu mínu er ónýtt og það vita það allir en það kostar einhverjar milljónir að gera við það. Ég var búinn að vera með húsnæðið mitt á sölu í einhvern tíma en ég er hættur við að selja. Við sjáum bara hvað gerist í því,“ segir Sæmundur.

Erum á einhverju herðatré

Þorsteinn Arilíusson, eða Steini Sterki, var úti á akstri þegar blaðamaður gekk á milli eigna á Brákarbraut 20 en náði að heyra í honum hljóðið. „Óvissan er óþægileg en við erum bara á einhverju herðatré þarna. Við erum bara í heljargreipum þarna og við vitum ekkert hvað er um að vera. Ég hef ekkert heyrt frá því við vorum kallaðir, hver um sig, árið 2023 á fund sveitarstjórnar. Þá var kynnt fyrir okkur hvað væri framundan, okkur sagt að við ættum að fara að horfa í kringum okkur og finna okkur nýja staðsetningu. Þau gátu ekki sagt okkur hvernig eða hvenær það yrði byrjað á einhverjum framkvæmdum né sagt hvað yrði um okkur,“ nefnir Steini. „Það versta er að við getum ekki gert neitt. Við getum ekki selt, við vitum ekki hvort við eigum að viðhalda eignum okkar og því geri ég ekkert, því ég veit ekki hvað framtíðin ber í skauti sér,“ segir Steini að lokum.

Leyndarhjúpur yfir öllu

Því næst var ferðinni heitið í húsnæði Stefáns Inga Ólafssonar rafvirkja. „Það hefur væntanlega lekið úr rennum á hausinn á þér þegar þú komst inn,“ spyr Stefán. „Þetta var einmitt eitt af verkefnunum frá því í fyrra, ásamt því að við ætluðum allir að mála framhliðina á húsunum en svo hugsuðum við hvort að við værum hér ennþá á morgun eða eftir eitt ár; hvort að við ættum þá nokkuð að vera að standa í því, maður veit ekki neitt og virðist vera einhver leyndarhjúpur yfir öllu,“ segir Stefán.

Stefán nefnir enn fremur að honum hafi fundist gruggugt að Borgarbyggð hafi ekki verið búið að kaupa eina fasteign í Brákarey. „Sæmundur er með á sölu og hefur ekkert komið úr því. Björgunarsveitarhúsið var til sölu þegar þessi umræða var vel komin af stað og myndi ég halda að ef ég gæti keypt á opnum markaði á markaðsvirði, þá væri ég búinn að kaupa. En það virðist engin hugur vera í því að kaupa þessar eignir og hvað segir það okkur hinum,“ spyr Stefán og bætir við: „Ég er búinn að skipta um þakið, framhliðina og pípararnir eru búnir að taka allt í gegn hjá sér. Nú erum við komnir á bremsuna. Mér finnst það skrýtið að ekki sé samið við okkur, að það sé keypt fyrir ákveðna upphæð og við höfum ákveðinn tíma til að tæma eignirnar. Ég botna ekkert í hvað er í gangi,“ segir Stefán.

Er að trufla þau í vinnunni

Stefán er á því að upplýsingaflæðið gæti verið betra. „Eina sem við fengum frá sveitarstjórn var þessi kynningarfundur en einnig fengum við tölvupóst um að við gætum fengið lóð upp á Vallarási með 50% afslætti en það fá það held ég allir,“ nefnir Stefán og spyr svo: „Hvað vill sveitarstjórn að við gerum? Flytjum með reksturinn út á Akranes? Er það ekki hagur sveitarstjórnar að það séu hér einhver fyrirtæki sem veita þjónustu og borgi skatta í samfélagið? Mín upplifun þegar ég hef samband við Borgarbyggð er sú að ég er að trufla þau i vinnunni. Þetta er fólk sem er að vinna fyrir okkur, upplýsingaflæðið er ekkert og lítil þjónusta því miður, en það er mín skoðun,“ segir Stefán.

Upplifun Stefáns er sú að verið sé að bola rekstraraðilum úr eyjunni. „Við getum ekki selt og við sjáum ekki tilganginn í því að viðhalda húsunum. Ef við hefðum einhverja tímalínu og ef við myndum semja um sölu, þá værum við að huga að framtíðinni. En eins og staða er í dag erum við i spennitreyju. Þetta lyktar eins og það sé verið að þreyta okkur, að verið sé að bíða eftir einhverju en annars þekki ég það ekki. Ég hélt að sveitarfélagið vildi bjóða upp á fjölbreytta þjónustu í sínu sveitarfélagi en eins og staðan er í dag er frekar verið að henda okkur út,“ segir Stefán.

Semja og setja tímalínu

Stefán nefnir strax hvað hann vill sjá gert. „Að taka samtalið, semja og setja tímalínu. Í öllum rekstri þarf að hafa einhverja framtíðarsýn. Er þetta 15 ára áætlun eða er þetta á næstu fimm árum? Sveitarfélagið getur rift lóðaleigusamningum og keypt eignina. Þetta eru eignir og það ætti að vera löngu búið að eiga sér stað samtal við okkur eigendur. Það var byrjað á öfugum enda að mínu mati. En fyrst og fremst er það sveitarfélagið sem vill breyta einhverju hér í Brákarey en ekki við og þá er tíminn kominn að við setjumst niður og tökum samtalið,“ segir Stefán að lokum.

*Stefán Broddi Guðjónsson sveitarstjóri.*

Skipulagið þarf að vera aðlaðandi

Stefán Broddi Guðjónsson sveitarstjóri Borgarbyggðar segist fúslega viðurkenna að hann hefði viljað að uppbygging Brákareyjar væri komin lengra á veg. „Vinnan er í farvegi. Ég vona að niðurrif sláturhússins hefjist í sumar og nýtt deiliskipulag og uppfært aðalskipulag fyrir Brákarey verði tilbúið síðar á árinu,“ segir Stefán. Hann segir að í þeirri skipulagsvinnu verði rammaskipulagið sem kynnt var á íbúafundi í fyrrasumar þróað enn frekar m.a. í samráðsferli með íbúum og síðan lagt fyrir sveitarstjórn sem hefur síðasta orðið „Það er gríðarlega mikilvægt fyrir þróun Borgarness að vel takist til. Skipulagið þarf að vera aðlaðandi fyrir núverandi og nýja íbúa og fyrir atvinnulíf. Það þarf líka að ganga upp gagnvart innviðum og stuðla að fjárfestingu í sveitarfélaginu. Ef við horfum áratugi fram í tímann þá er stóra spurningin ekki hvort munar ári til eða frá í að klára skipulagið, heldur hvernig tekst til með þetta stóra verkefni,“ segir Stefán Broddi.

Getum gert betur að halda samtalinu lifandi

Stefán Broddi segist skilja vel eigendur fasteigna og rekstraraðila í Brákarey sem rætt er við hér að framan. „Auðvitað vilja þeir sjá fram í tímann í sínum rekstri og verja þau verðmæti sem bundin eru í eignum í Brákarey. Þess vegna voru áformin kynnt eigendum fasteigna og rekstraraðilum í Brákarey strax og mynd var komin á rammaskipulagið sumarið 2023. Það er hins vegar rétt að við getum gert betur í að halda samtalinu lifandi,“ nefnir Stefán Broddi en bætir því við að óvissan sé ekki ný af nálinni heldur hafi verið viðvarandi óvissa ríkt um framtíð eyjarinnar í hartnær fjóra áratugi. „Ég held reyndar að óvissan um stefnu sveitarfélagsins varðandi þróun Brákareyjar sé minni núna en hún hefur um langt skeið,“ bætir sveitarstjóri við.

Stefán Broddi vonar að atvinnurekendur sjái tækifæri í að flytja eða hefja rekstur í nýju iðnaðarhverfi við Vallarás. Þar er nú gatnagerð í fullum gangi og á heimasíðu Borgarbyggðar eru auglýstar lausar lóðir til úthlutunar. „Ég sé fyrir mér að nýtt skipulag fyrir Brákarey og uppbygging Vallaráss geti haldist þétt í hendur. Stóra myndin fyrir atvinnulíf í sveitarfélaginu er að framundan er vonandi mikil uppbygging og að það eru tilbúnar lóðir fyrir fyrirtæki sem vilja stækka, færa sig um set eða festa hér rætur,“ segir Stefán Broddi Guðjónsson sveitarstjóri í Borgarbyggð.

Vilja að mörkuð verði stefna og samtalið tekið

Rætt við rekstraraðila og eigendur húsnæðis við Brákarbraut 20 í Borgarnesi

Rætt við rekstraraðila og eigendur húsnæðis við Brákarbraut 20 í Borgarnesi