medium

large

thumbnail

1536x1536

2048x2048

small

custom-size

Frelsistilfinningin er rík í mér

Er sama um álit annarra

Alin upp við að láta á allt reyna

Kveðjur úr héraði – Jól með dönsku ívafi

Kveðjur úr héraði – Hugleiðing á aðventu og jólakveðja úr Staðarsveit

Kveðjur úr héraði – Jólahugvekja úr Skorradal

core/paragraph

Það er hreint ekki sjálfsagt að eiga gleðileg jól, en það hef ég átt í meira en hálfa öld. Þvílík gæfa. Það að vera alin upp í stórri fjölskyldu sem snemma lærði að litlu hlutirnir geta orðið þeir stærstu og hamingja kostar ekki peninga, það er ómetanlegur auður. Ég tileinka því ömmu minni, mömmu og hennar systkinum þessa litlu kveðju.

Amma varð ekkja 38 ára gömul með 12 börn og það elsta 18 ára. Hjá ömmu og hennar fólki voru jólin hátíð, gleði og kærleikur, það var nóg. Ergelsi, stress og streð fengu lítið rými en góðar hefðir, gleði og glaumur því meira. Að gleðjast yfir litlu; vera þakklátur og finnast það nóg er eitt það dýrmætasta veganesti sem hægt er að gefa.

Minningar mínar tengdar jólum eru margar og mismunandi. Mínar fyrstu jólaminningar tengjast gjarnan undirbúningnum innan húss. Hreingerningar, bakstur, skreytingar og gjafastúss. Einnig er minningin um lyktina frá reykkofanum og hversu lengi fólk gat verið að klára gegningar og mjaltir á aðfangadag ógleymanleg. Hefðin að byrja tilhleypingar í fjárhúsunum á Þorláksmessu var blessunarlega aflögð fljótlega eftir að ég fór að fylgjast með. Þó svo að ég sé mjög upptekin af því að halda í margar gamlar og góðar hefðir þá á sú hefð ekki upp á pallborðið hjá mér.

Sennilega hef ég beðið yfir mig einhver jólin.

Jólaundirbúningur hófst gjarnan um miðjan nóvember en þá voru hreingerningar efstar á blaði. Síðan tók jólabaksturinn við og var eitt af því mikilvægasta sem gert var fyrir jólin. Sannarlega var vandað mjög til verks. Húsmæðraskólagengnar konur létu gamminn geisa og greinilega nutu þess. Eldað, þrifið og bakað af metnaði og allir nutu svo sannarlega góðs af. Margar af þeim kökutegundum sem bakaðar voru á mínum fyrstu árum gegna enn lykilhlutverki í jólahaldi hér á bæ. Rúllutertur, konfektkakan og nokkrar tegundir af smákökum flokkast sem nauðsynjavara á jólunum.

Minningin um Jólaferðina, en það var ferðin sem farin var í Borgarnes til að versla nauðsynjar og gjafir fyrir jólin, er sterk. Færðin var ekki alltaf góð og því þurfti jafnvel að treysta á góða sveitunga sem áttu jeppa til að bjarga málunum. Guðmundur heitinn á Rauðamel og Sigvaldi í Ásbrún sem þá bjó í Skjálg eru eftirminnilegastir í því hlutverki. Ég hef oft hugsað um það hversu góðir skipulagshæfileikar hafa verið þarna í gangi og dugað til að gera allt sem þurfti í einni ferð. Versla fyrir margar vikur og auk þess stóra jólahátíð fyrir fjölda manns. Algengt var að 10-15 manns væru heima um jólin. Gjafir voru margar heimagerðar t.d. prjónaðar eða saumaðar. Fullorðnir fengu alltaf bók og börnin náttföt og bók. Kerti, spil og konfekt voru einnig vinsæl.

Þorláksmessa hefur alltaf verið einn af mínum uppáhaldsdögum, enda var það dagurinn sem byrjað var að skreyta á mínum uppvaxtarárum. Spenningurinn þegar kassarnir með jólaskrautinu komu upp úr kjallaranum og tilfinningin að opna þá og sjá allt góssið. Það var eins og að heilsa gömlum vinum sem maður hafði ekki séð lengi. Mjög mikilvægt var að sama skrautið væri á sínum sama stað á hverju ári. Margt af því skrauti sem til var á þessum árum er enn í notkun og færir okkur áfram í tíma þegar ungir jólaunnendur í fjölskyldunni festa það í sessi.

Mjög lítið var skreytt fyrr en á Þorláksmessu en þó var jóladregillinn með dagatalinu alltaf kominn upp á réttum tíma. Á hann voru festar karamellur fyrir hvern dag og síðan var pakki sem opnaður var á aðfangadagsmorgun. Þessi dregill fer upp á hverjum jólum en þó ekki með karamellum eða pakka.

Þorláksmessan var alltaf annasöm og margir sofnuðu seint það kvöld. Ilmur af heimagerðum hrossabjúgum var einstaklega góður þegar jólakveðjurnar í Ríkisútvarpinu hljómuðu undir og síðan var sofnað með ilmandi bónlykt í vitum. Ég hef svo bætt skötunni við í mínum jólasiðum og finnst hún alveg ómissandi. Sérvalin skata frá góðum vinum með hamsatólg og hnoðmör er málið.

Aðfangadagur er dagurinn þegar öll verkefni klárast, jafnvel þó það raungerist ekki. Grjónagrautur, köld hrossabjúgu og formkaka með bleikum matarlit er ómissandi. Síðan er það hátíðarmaturinn sem að ungdómnum finnst taka heila eilífð að borða. Það breytist ekki, sama hvort árið er 1970 eða 2024.

Pakkarnir eiga svo kvöldið þar sem allir gleðjast saman og njóta. Með aldrinum verður alltaf meira og meira gaman að fylgjast með þeim yngstu í hópnum. Það dýrmætasta er að fagna hverri gjöf, þakka af heilum hug, muna og kenna að það er ekki sjálfsagt að fá pakka.

Hjá okkur flestum eru jólin gleði og gæðastundir en því miður ekki hjá öllum. Jólin eru í mínum huga kærkominn tími til að njóta, þakka og gleðjast með þeim sem manni þykir vænt um. Borða góðan mat, fylgjast með börnum upplifa sín fyrstu jól og jafnvel eins og í mínu tilfelli að njóta með þeim sem upplifað hafa allskonar jól hátt í heila öld.

Héðan úr Hlíðinni sendi ég ykkur öllum mínar bestu jóla og nýjársóskir, með von um að þið eigið dásamlegar hátíðarstundir.

Sigrún Ólafsdóttir, Hallkelsstaðahlíð

core/image

<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2024/12/Kvedja-ur-heradi_Hallkelsstadahlid_2-1200x1132.jpg" alt="" class="wp-image-86455" /><figcaption>Við borðið sitja f.v. sú litla Sigrún Ólafsdóttir, amma Hrafnhildur Einarsdóttir, móðursystur mínar Halldís og Guðrún Hallsdætur, þá Sveinbjörn Hallsson móðurbróðir minn. Til gamans: hendurnar hinu megin eiga Ragnar Hallsson, Einar Hallsson og Anna Júlía Hallsdóttir, öll móðursystkini mín. Upp frá endanum hafa staðið til að trufla ekki myndatöku mamma Svandís Hallsdóttir og Elísabet Hildur Hallsdóttir móðursystir mín.</figcaption></figure>

Fréttaveita Vesturlands

Kveðjur úr héraði – Kveðja úr Hallkelsstaðahlíð