Viðtal við Grundfirðinginn Áslaugu Karen Jóhannsdóttur sem birtist í Skessuhorni árið 2014

Grundfirðingurinn Áslaug Karen Jóhannsdóttir hefur vakið athygli fyrir störf sín á DV. Hún steig fyrstu skrefin í blaðamennskunni á Skessuhorni, en lærði fjölmiðlafræði við Háskólann á Akureyri. Nýverið lauk hún námi í alþjóðasamskiptum, þar sem hún skrifaði um jafnréttismál.

„Ég er fædd og uppalin í Grundarfirði og fór í framhaldsskóla þar. Ég var í fyrsta árganginum og var reyndar fyrsti nemandinn sem hóf nám og útskrifaðist úr skólanum, þar sem ég tók hann á þremur árum. Það var fínt að vera í skólanum, en okkur leið reyndar eins og tilraunadýrum þar sem skólinn var ekki einu sinni fullbyggður. Það skiptir máli að hafa framhaldsnám í heimabyggð, þó ég hafi reyndar ekki ætlað mér í skólann. Ég var náttúrulega bara unglingur og gat ekki beðið eftir því að lifa lífinu og fara suður, ætlaði í MR eða eitthvað. Mamma og pabbi tóku það hins vegar ekki í mál og lofuðu að gefa mér fartölvu ef ég yrði áfram heima. Ég samþykkti það og þau keyptu mig því fyrir fartölvu.“

Leiðin lá í fjölmiðlana og fyrst á Skessuhorn

Að stúdentsnámi loknu lá leiðin norður á Akureyri í fjölmiðlafræði. Áslaug segist tæplega vita hvernig það kom til. Á þeim tíma hafi hún ekki verið tilbúin til að flytja suður til Reykjavíkur og hafi litist best á fjölmiðlafræðina af því sem var í boði fyrir norðan. Hún er ánægð með námið, þar fékk hún bæði færi á að fræðilegum umræðum um eðli fjölmiðla og hlutverk, sem og að skrifa fréttir fyrir vefinn, blöð og sjónvarp. Nýútskrifuð fékk hún símtal frá leiðbeinanda sínum, Birgi Guðmundssyni, sem spurði hvort Magnús Magnússon ritstjóri Skessuhorns, mætti fá númerið hennar. Hann væri að leita að blaðamanni og Birgir hefði mælt með Áslaugu.

„Ég var ekki nema 22 ára og ég veit að Magga fannst ég alveg skelfilega ung, eins og hann orðaði það sjálfur. En hann gaf mér samt tækifæri og gott betur en það. Það var ótrúlega góð reynsla að byrja á Skessuhorni og ég á Magga allt að þakka. Maður fékk að prófa allt og mjög fljótlega að setjast í hans stól og prófa að ritstýra.“

Vorum gott teymi

En hvernig var að koma inn á ritstjórn héraðsfréttablaðs svo ung?

„Ég var algjörlega blaut á bak við eyrun. Það voru tveir svolítið mikið eldri karlar að vinna þarna á ritstjórninni þegar ég kom þar inn, ung kona. Magnús sagði einmitt við mig í símann: „Mér finnst rosalega gott að þú sért kona og rosalega gott að þú sért ung. Það er akkúrat það sem okkur vantar hingað inn.“ Það sem ég frétti úr heimabyggð voru fréttir sem þeir fréttu ekki, því þeir voru ekki með alveg sama tengslanet og ég. Ég held því að við höfum verið rosalega gott teymi. Ég ákvað að fara alla leið og flutti á Akranes, ætlaði að meika það á Skaganum. Þangað mætti ég einsömul, 22 ára gömul og hafði leigt íbúð í gegnum símann frá Akureyri. Ég hafði aldrei séð hana, en það reyndist ekki vera sturta í henni. Þetta var risíbúð og ég átti að nota sameiginlega sturtu sem var í þvottahúsi nágrannanna. Mér leist illa á það og fór því í sund á hverjum degi eftir vinnu. Ég gafst þó fljótlega upp á því fyrirkomulagi og leigði mér kjallaraíbúð, en leist síðan lítið betur á hana þar sem hún var ókláruð. Þá leigði ég þriðju íbúðina á þremur mánuðum, en ekki vildi betur til en hún var seld ofan af mér. Blessaður leigumarkaðurinn. Þá gafst ég upp. Akranes vildi mig greinilega ekki þannig að ég flutti til Reykjavíkur og keyrði á milli.“

Áslaug segir að héraðsfréttablöð eins og Skessuhorn skipti fólk miklu máli. Þau hafi áhuga á öllu því sem viðkemur samfélaginu og allir taki þeim vel. „Ég held að Skessuhorni hafi tekist ótrúlega vel upp með það að samfélagið finnur hvað þetta er nauðsynlegt og vill að þetta gangi vel og haldi áfram.“

Frá Vesturlandi um veröld víða

Áslaug útskrifaðist í vor með MA-gáðu í alþjóðasamskiptum frá Háskóla Íslands. Samhliða náminu starfaði hún á Skessuhorni, þar til í vor þegar hún réðst til DV. „Ég ákvað að fara í námið og opna einhverjar dyr, þar sem ég var ekki endilega ákveðin í því að hafa blaðamennskuna að ævistarfi. Ég hafði áhuga á einhverju aðeins stærra en Vesturlandi, þannig að ég tók allan heiminn í staðinn og fór í alþjóðasamskipti. Það er svo sem ekki miklir möguleikar í því fagi í dag og flestir sem voru með mér í náminu fóru aftur í sömu vinnu og þeir voru í. Það er náttúrulega búið að draga saman í utanríkisþjónustunni, en einhverjir komust að í starfsnámi. En þetta er harður heimur.“

Hvað var það sem dró þig í alþjóðasamskipti? Varla vonin um gott starf, miðað við það sem þú segir, voru það hugsjónir?

„Ég ætlaði náttúrulega að bjarga heiminum og hef reyndar lengi ætlað að gera það,“ segir Áslaug og hlær. „Fyrst ætlaði ég að gera það með BA-ritgerðinni minni og síðan meistararitgerðinni. Ég skrifaði um stöðu Íslands á alþjóðavettvangi í jafnréttismálum. Ísland stendur mjög framarlega í þessum málaflokki og ég held að við gerum okkur kannski ekki alltaf alveg grein fyrir því hve framarlega við stöndum.“

Ísland hefur lengið skipað efsta sætið á lista World Economic Forum sem mælir kynjahalla, það er að segja verið með minnstan kynjahalla. Áslaug segir það veita Íslendingum tækifæri til að tala á alþjóðavettvangi. „Það er hlustað á Ísland þegar við tölum um jafnréttismál, þó við séum smáþjóð. Margir halda að við séum svo lítil og höfum ekkert vægi. Viðkvæðið er gjarnan: „Við erum ekki einu sinni með her, hver hlustar á okkur?“ En það er hlustað á okkur þegar við tölum um jafnréttismál.“

Í grunninn alltaf verið að tala um fólk

Áslaug eignaðist son í ágúst í fyrra og lífið er komið í nokkuð fastar skorður hjá henni, þó það fylgi því vissulega álag að vera með ungabarn og í fastri vinnu sem blaðamaður. Áslaug er þó vön álagi, en í fyrra starfaði hún á Skessuhorni í fullri vinnu samhliða því að hún tók 20 einingar í mastersnáminu, á meðan hún var ólétt. „Það var reyndar ekkert miðað við álagið sem kom eftir að ég átti og þurfti að hugsa um ungabarn og skrifa meistararitgerð.“

Líkt og áður segir starfar Áslaug nú á DV. Hún segir sér hafa verið tekið vel á nýja vinnustaðnum, þó það hafi verið dálítið ógnvekjandi að mæta á fyrstu fréttafundina. „Maður beið eftir að röðin kæmi að sér og hafði áhyggjur af því hvort maður væri ekki örugglega með eitthvað á listanum og hvað maður ætti að segja. En mér var tekið ótrúlega vel. Ég byrjaði á afleysingum í neytendamálum og fór því strax í ákveðið hlutverk, að sjá um neytendasíðurnar, en var samhliða að sinna fréttum. Ég hef fengið að prófa ótrúlega margt á stuttum tíma á DV; hef verið í neytendamálum, fréttum, á innblaðinu, tekið stór viðtöl og er nú komin í fréttadeildina aftur. Í grunninn snýst blaðamennska alltaf um að tala við fólk, sama á hvaða miðli þú starfar.“

Óöruggt starfsumhverfi

Miklar hræringar hafa verið á fjölmiðlamarkaði undanfarin ár, svo sem ekki í fyrsta skiptið. Þú sagðir áðan að þú hefðir ekki endilega verið viss um að gera blaðamennskuna að ævistarfi, en hvað heldur þér að starfinu?

„Blaðamennskan varð mikil hugsjón hjá mér á meðan ég var í náminu og eftir að ég fór að vinna í faginu og mér finnst það sem ég er að gera skipta miklu máli. Ég fann það líka á Skessuhorni, en sérstaklega núna á DV þar sem við erum að fjalla um mál eins og lekamálið og byssumálið. Við erum að vekja athygli á málum sem annars væru ekki til umfjöllunar. Ég held að það séu mjög fáir sem gera það að ævistarfi á Íslandi að vera í blaðamennsku. Starfsumhverfið er óöruggt og launin ekki upp á það besta. Það er leiðinlegt að staðan sé ekki betri og stundum dregur það aðeins úr manni.“

Allt kemur aftur líkt og plötuspilararnir

Áslaug segir að fjölmiðlun sé líka að breytast og leiti í sífelldum mæli á netið. Hún telur þó allsendis ótímabært að lýsa yfir dauða prentmiðlanna.

„Fólk vill ekki lengur borga fyrir fréttir. Fjölmiðlarnir eru svolítið í því að gefa fréttirnar og stóra vandamálið er að fólk vill ekki lengur greiða fyrir fjölmiðla. Þá er erfitt að halda úti prentmiðlum, þar sem það er dreifing og prentun eru mjög dýr. Ég held samt að prentuð blöð muni ekki deyja eins hratt og menn áttu von á. Fólk vill enn fá blöð. Það er allt öðruvísi að fletta blöðum en að skrolla í símanum sínum. Auglýsendur eru líka seinir að taka við sér. Þó þeir viti að netið fái miklu meiri lestur en blaðið þá eru þeir enn að kaupa mikið dýrari auglýsingar í blaðinu heldur en á vefnum. Þessi þróun á Íslandi er langt á eftir viðmiðunarríkjunum. Svo má ekki gleyma því að allt kemur aftur. Við héldum að plötuspilarar væru dauðir, en það kemur allt aftur. Ég held að bækur og blöð verði retró og töff eins og plötuspilarar.“

Við erum bara Íslendingar

Þó Áslaug lifi og starfi í Reykjavík hefur hún tengsl við Vesturland, á enda sterkar rætur í Grundarfirði og talar enn um að fara heim þegar hún vísar til Grundarfjarðar.

„Grundarfjörður er alltaf „heima“ og maður reynir að fara eins oft heim og maður getur. Ég á reyndar enn eigið herbergi hjá mömmu og pabba og get alltaf dottið þangað inn í hlýjuna. Ég verð alltaf landsbyggðarbarn. Þessi ímyndaða gjá á milli landsbyggðarinnar og höfuðborgarsvæðisins, sem sumir vilja alltaf dýpka með einhverri hatursumræðu, fer reyndar óstjórnlega mikið í taugarnar á mér. Ég þoli það ekki. Auðvitað erum við öll bara Íslendingar með tengingu um allt land.“

Úr sarpi: Vildi breyta heiminum