Rætt við Uglu Stefaníu oddvita Pírata í Norðvesturkjördæmi

Oddviti Pírata í Norðvesturkjördæmi fyrir komandi þingkosningar er Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir. Hún kveðst aðspurð hafa valið að bjóða fram krafta sína þar sem hún er alin upp í kjördæminu og þekki því vel til. Hún er fyrst spurð um bakgrunninn, helstu störf, áhugamál og slíkt. „Ég er fædd og uppalin á sveitabænum Stóra-Búrfelli í Svínavatnshreppi sem hann hét þá, en heitir núna Húnabyggð. Þar eru foreldrar mínir ennþá með kýr og líka kindur og hesta og ég lít ennþá á það sem mitt heimili, þó ég hafi verið á ferð og flugi til að stunda nám og vinna að bættum heimi hér og þar. Þannig að ég er sveitastelpa í húð og hár og tek enn virkan þátt í bústörfunum heima í sveit, sérstaklega í kringum sauðburð á vorin og svo réttir og sláturtíð á haustin.“

Ugla Stefanía segir það mikil forréttindi að hafa alist upp í sveit úti á landi. „Ég er mikið náttúrubarn og dýravinur og finnst fátt skemmtilegra en að tína ber, jurtir og sveppi á haustin og búa til allskonar. Ég og pabbi minn erum mikið áhugafólk um fugla og blóm líka, og eyddum oft miklum tíma sérstaklega þegar ég var yngri að finna hreiður og fylgjast með varpi og greina blóm og jurtir úti í móa eða upp á fellinu heima. En svona þess utan á ég mér allskyns áhugamál. Ég les mikið af skáldsögum og á uppáhalds sögur sem tengjast á einhvern hátt grískri goðafræði eða ásatrú. Svo er ég reyndar líka rosa mikið nörd – ég elska hluti eins og Star Trek, tölvuleiki, borðspil og annað því tengt.“

Stefni á þing

En eru þetta fyrstu skrefin á pólitíska sviðinu? „Ég hef verið virk í Pírötum núna um skeið, en fyrir það hef ég aðallega tekið þátt í félagsstarfi og jafnréttisbaráttu, en ég hef starfað til dæmis fyrir Trans Ísland, félag trans fólks á Íslandi, og svo Samtökin ‘78. Þar hef ég tekið virkan þátt í fræðslustarfi og unnið að allskyns verkefnum og öðru tengt hinsegin menningu. Ég sat einnig í grasrótarhóp sem skrifaði og kom til leiðar lögum um kynrænt sjálfræði, sem voru upprunalega samþykkt 2019, og hef því verið viðriðin pólítískt starf í nokkurn tíma – en er nú fyrst að leiða lista fyrir Pírata og stefni inn á þing.“

Boða raunverulegan stuðning

Píratar hafa einu sinni komið að þingmanni í NV kjördæmi. Ertu vongóð um gengið í kosningunum 30. nóvember? „Ég er mjög bjartsýn og held við eigum mjög mikið inni í kjördæminu og stefni því á að komast inn á þing eins og ég sagði áðan. Ég held að það sé mikilvægt að rödd okkar á landsbyggðinni fái að heyrast inni á Alþingi og í íslenskum stjórnmálum, enda er ótrúlega margt sem þarf að gera til að styðja betur okkar málefni. Ég veit að ég yrði góður málsvari kjördæmisins og veit að fólk er orðið þreytt á því að ekkert gerist og allt hjakki endalaust í sama farinu. Ég er því spennt að boða öðruvísi nálgun, raunverulegan stuðning við fólk í kjördæminu og alvöru umbætur fyrir okkur á landsbyggðinni til að fólk sjái kosti þess að búa út á landi.“

Byggðastefna fyrir allt landið

En hver verða helstu stefnumál þín í kosningabaráttunni? Hvað er mikilvægast að ná fram fyrir íbúa í kjördæminu? „Það sem skiptir fólk máli á landsbyggðinni eru hlutir eins og að hafa aðgang að góðri heilbrigðisþjónustu, almennilegar samgöngur og að atvinnuöryggi sé tryggt. Ég vil fyrst og fremst að stutt sé af krafti við nýsköpun í landbúnaði, ylrækt og garðyrkju, og að fólk fái betri tækifæri til að stunda strandveiðar og smábátastarfsemi í stað þess að allt fari til stórfyrirtækja og stóriðju. Okkur hjá Pírötum langar líka að það sé unnin byggðastefna fyrir allt landið, til að tryggða aðkomu fólks að stefnumótun og framtíð sinnar byggðar. Það er nefnilega enginn sem skilur betur áskoranir samfélags eins og íbúarnir sjálfir. Ég vil líka sjá atvinnulíf sem er fyrir fólkið sjálft og hagsmuni þess og þeirra sveitarfélags, en ekki bara að litið sé á fólk á landsbyggðinni sem vinnuafl fyrir hagsmuni fjármagnseiganda.“

Góð heilsa grundvöllur alls

Ugla Stefanía segir að heilbrigðisþjónusta sé svo mikið grundvallaratriði, en stundum eins og litið sé á hana sem lúxus. „Aðgangur að heilbrigðisþjónustu þarf að vera óháður búsetu. Það getur verið beinlínis lífshættulegt, að fólk þurfi alltaf að leita suður til þess að fá aðgengi að sjálfsagðri þjónustu – þar með talið geðheilbrigðisþjónustu, og það á ekki bara við um bráðatilfelli. Góð heilsa er grundvallaratriði og nauðsyn heilbrigðisþjónustu á landsbyggðinni má ekki bara snúast um neyðarþjónustu. Við eigum einfaldlega öll að hafa ákveðin grunnréttindi, sem snúa að hafa til staðar þjónustu sem grípur fólk, og að fólk hafi gott aðgengi að velferðarkerfi sem virkar. Sem dæmi má nefna að konur þurfa að ferðast suður til að undirgangast keisaraskurð, sem felur oft í sér að þær þurfa að redda sé fæði og húsnæði á höfuðborgarsvæðinu í margar vikur á undan fæðingu, sem er einfaldlega ekki á höndum allra. Svona þjónusta á einfaldlega að vera til staðar óháð búsetu, og svo mörg önnur grunnþjónusta.“

Styrkja verður fæðuöryggið

Ugla Stefanía segir að nýsköpun í landbúnaði og garðyrkju sé undirstöðuatriði þess að halda landbúnaði gangandi í landinu. „Það þarf sérstaklega að huga að stuðningi við unga bændur, koma á grunnframfærslu fyrir bændur almennt og búa til hvata í formi styrkja svo að bændur geti farið út í t.d. kornrækt, grænmetisrækt, blómarækt og annað, þá með styrkjum til að borga niður rafmagnskostnað og annað. En svo er það líka landlægt vandamál að jarðir þar sem stundaður hefur verið sauðfjár- og kúabúskapur eru að fara í eyði þar sem að enginn fæst til að taka við gömlum búum, þar sem kostnaður við að endurbyggja fjós og fjárhús er of mikill. Slíkar framkvæmdir standa einfaldlega ekki undir sér og ungum bændum fer því fækkandi. Þetta allt er mjög slæmt fyrir fæðuöryggi í landinu. Það þarf því að styðja mun betur við landbúnað en hefur verið gert. Ég þekki af eigin raun þær áskoranir sem bændur standa frammi fyrir í dag.“

Þá segir Ugla Stefanía að það sé ótrúlega mikilvægt að landbúnaðarmál, umhverfismál og dýravernd haldist hönd í hönd. „Bændur hafa lengi verið virkastir í að styðja við umhverfismál, t.d. með skógrækt og öðrum leiðum sem stuðla að umhverfisvernd. Mér var líka alltaf kennt að það skipti miklu máli að koma vel fram við dýrin, mynda tengsl við þau og sjá til þess að þeim liði vel – og hef ég alltaf verið mikill dýravinur og ólst upp með sterk tengsl við dýrin sem voru mér nánir vinir. Þegar ég var barn var það ekki óalgeng sjón að sjá mig á vappi með hund, kött, lamb og jafnvel kálf á eftir mér í leik eins og ég væri einhver Disney prinsessa.“

Auka eftirlit með sjókvíaeldi

Varðandi sjávarútveginn, okkar gömlu grunnstoð í atvinnulífinu, segir Ugla Stefanía að grunnhugsun Pírata sé styðja betur við strandveiði og smábátaútgerð og skapa meira rými svo að fólk geti róið út á eigin forsendum og sótt fisk. „Það er það sem skiptir máli að atvinna sé á forsendum heimamanna, en ekki að einu tækifærin liggi t.d. í stóriðju eða stórútgerðum. Sjókvíeldi hefur verið umdeilt í kjördæminu, enda hefur starfsemin haft víðtæk neikvæð áhrif á firðina, umhverfið og fiskistofnana þar. Það hefur heldur betur aukist verulega í mörgum fjörðum landsins, og hefur fólk miklar áhyggjur af verndun þeirra, enda hefur sjókvíaeldi óneitanlega áhrif á umhverfið, vistkerfið og firðina sjálfa. Fyrir mér er þetta því stórt umhverfismál og dýraverndunarmál, enda held ég að við getum öll verið sammála um það að við eigum að koma vel fram við náttúruna og dýrin. Hún er ekki sjálfsögð og þurfum við að stuðla að því að hún sé vernduð og hugsað vel um firðina okkar sem geyma svo ótrúlega mikil verðmæti og fegurð. Það hefur ekki verið nægilegt eftirlit og undirbúningur fyrir sjóeldið, sem hefur þegar haft alvarlegar og í sumum tilfellum óafturkræfar afleiðingar, sem hefði verið hægt að koma í veg fyrir með fullnægjandi utanumhaldi. En þessu var leyft að byggjast upp án áætlana eða eftilits, með slæmum afleiðingum fyrir fólkið á svæðinu. Þetta er auðvitað áhyggjuefni sem þarf að taka alvarlega. Ég tel þetta lýsandi fyrir það þegar atvinnustarfsemi er byggð upp af hálfu utanaðkomandi aðila sem eiga engra annarra hagsmuna að gæta í sveitarfélaginu, líta á svæðið og fólkið þar sem efni og vinnuafl án þess að hagsmunir þeirra sjálfra séu teknir inn í myndina.“

Vegir verði greiðfærir allt árið

„Fyrir fólk úti á landi skiptir það ótrúlega miklu máli að samgöngur séu í lagi,“ segir Ugla Stefanía með festu. „Fólk verður að hafa greiða leið á höfuðborgarsvæðið þegar kemur að vinnu eða til að leita sér þjónustu. Það þarf að styrkja við innviði, byggingu og viðhald á vegum og að vegir séu malbikaðir og greiðfærir allt árið um kring. Ég var sjálf oft á veturna föst heima í sveit og komst ekki í skóla sökum veðurs eða færðar, og er það ótrúlega mikilvægt að snjómokstur og viðhald vega sé tryggt um allt land svo fólk komist í skóla og vinnu. Það felur líka í sér að bæta þarf aðgengi að almenningssamgöngum, sem hafa alls ekki verið aðgengilegar fyrir fólk allsstaðar á landsbyggðinni hingað til.

Velferð óháð búsetu

Að endingu er rætt um velferðarmálin. „Sjálf brenn ég fyrir því að velferðarkerfið okkar sé styrkt, og að fólk hafi aðgengi að góðri og gjaldfrjálsri þjónustu í sínu sveitafélagi. Þetta þýðir að við búum til réttlátara skattkerfi sem fer í að byggja upp innviði og þjónustu sem við höfum greiðan aðgang að, og vitum að okkar skattpeningur er að fara í þessa þjónustu sem við nýtum okkur öll. Svo þarf líka að tryggja grundvallarmannréttindi okkar allra, útrýma mismunun gegn minnihlutahópum, stuðla að jafnrétti og sjá til þess að við höfum öll nægilega framfærslu, óháð búsetu, aldri eða öðru sem greinir okkur að. Ég vil líka fjölga sjálfstæðum tekjustofnum sveitarfélagana svo fjármögnun þeirra mikilvægu verkefna sem lögð eru á hendur þeirra sé ekki eins háð duttlungum ríkisins, og þau hafi meira frelsi til að ráðstafa tekjum.“

„Ekki má líta á fólk á landsbyggðinni sem vinnuafl fyrir fjármagnseigendur“

Rætt við Uglu Stefaníu oddvita Pírata í Norðvesturkjördæmi

Rætt við Uglu Stefaníu oddvita Pírata í Norðvesturkjördæmi