medium

large

thumbnail

1536x1536

2048x2048

small

custom-size

Úthlutað úr Íþróttasjóði ríkisins

Bókasafninu lokað tímabundið

80´s kvöld í Bíóhöllinni á föstudaginn

Félagsmenn Visku sjá tækifæri til hagræðingar hjá hinu opinbera

Óvissa ríkir um rekstraraðila Baldurs

Straumlaust var í öllu Borgarnesi í morgun

core/paragraph

Rætt við Guðrúnu Jónsdóttir í Borgarnesi árið 2012

Guðrún Jónsdóttir er mörgum kunn á Vesturlandi en hún hefur búið í Borgarnesi undanfarin 25 ár og á þeim tíma látið mikið að sér kveða í samfélaginu á ýmsum sviðum. Hún hefur til dæmis starfað við markaðs- og kynningarmál, fjölmiðlun, menningarmál og einnig ferðaþjónustu. Störf hennar hafa gefið henni verðmæta reynslu í þessum málaflokkum og segir hún að ríkuleg menningarhefð og saga héraðsins geti nýst svæðinu vel í kynningu sinni. Þá sat hún í sveitarstjórn Borgarbyggðar kjörtímabilið 1998-2002. Nú gegnir Guðrún stöðu forstöðumanns Safnahúss Borgarfjarðar í Borgarnesi, einnar helstu miðstöðvar menningarlífsins í Borgarfirði. Skessuhorn fékk Guðrúnu í spjall þar sem hún segir frá veru sinni í Borgarnesi, reynslu sinni og skoðunum á markaðs- og kynningarmálum héraðsins og starfinu í Safnahúsinu. Að auki ræðir hún um gagnrýni sína á skáldsöguna Konan við 1000 gráður eftir Hallgrím Helgason sem byggð er á ævi móður hennar þar sem hún kallar eftir meiri umræðu um hvar siðferðismörk skuli liggja í heimi skáldskaparins.

Ólst upp á Suðurnesjum

Guðrún fæddist í Reykjavík og bjó þar til sex ára aldurs þegar hún fluttist ásamt móður sinni og stjúpa á sveitabæ skammt frá Hvalsneskirkju sunnan við Sandgerði. „Húsið sem ég ólst upp í brann á áttunda áratugnum, en það var bárujárnsklætt timburhús á einni hæð. Maður náði svolítið í gamla tímann þá, það var t.d. enginn sími hjá okkur og ég man eftir því þegar ljósastaur kom við húsið. Næsti bær hét Nýlenda, þar bjó gott fólk og sú fjölskylda hefur verið miklir vinir mínir alltaf síðan. Móðir mín Brynhildur Georgía Björnsson ólst mikið til upp í Danmörku og Þýskalandi en faðir minn Jón Magnússon var héðan úr Borgarnesi, nánar tiltekið alinn upp í Gamla sparisjóðnum við Skúlagötu. Þau skildu þegar ég var þriggja ára og ég á engin alsystkini en eignaðist sjö hálfsystkini,“ segir Guðrún.

Sterk tengsl við Borgarfjörðinn

Ung tengdist Guðrún Borgarfirði sterkum böndum. „Ég átti líka góða fóstru sem tók mikinn þátt í uppeldi mínu, hún hét Guðrún Brynjúlfsdóttir og var fædd í Andakílnum í byrjun 20. aldar. Hún var mikill sagnaþulur og hjá henni fékk ég verðmæta innsýn í gamla tímann, sérlega hér í Borgarfirði. Ég fluttist svo í Borgarnes fyrir um 30 árum ásamt afa mínum Birni Sv. Björnssyni, en hjá honum og seinni konu hans Nönnu Egils Björnsson var ég frá því ég var unglingur. Nanna heitin lést í umferðarslysi árið 1979 og það var okkur þungt áfall. Fimm árum síðar fluttum við svo hingað því mig langaði alltaf í Borgarnes. Ég var hér mikið sem krakki hjá föðurafa mínum og ömmu og fór þess utan líka mikið um sveitirnar með fóstru minni, var t.d. á Ferjubakka og á Litlu brekku. Svo var ég eitt sumar í sveit á Gilsbakka og hluta úr sumri í Ferjukoti, en Kristján Fjeldsted bóndi þar var æskuvinur og frændi pabba. Eftir að ég flutti í Borgarnes kynntist ég svo manninum mínum Einari G. Pálssyni og hans góðu fjölskyldu. Við giftum okkur 1988 og eigum orðið fjögur börn, það elsta 25 ára og það yngsta 16 ára. Þau heita Nanna, Gréta Sigríður, Elín Elísabet og Páll. Okkur hefur fundist frábært að búa í Borgarnesi. Hér er fólkið gott og það er notalegt að búa í samfélagi sem maður þekkir vel. Svo er bæjarstæðið líka svo fallegt og alls staðar stutt í fallega náttúru fjarðarins og þess njótum við mikið.“

Fór úr tónlist í markaðsmál

Guðrún lauk stúdentsprófi árið 1977 frá Menntaskólanum við Tjörnina. Tónlist var henni hugleikin að menntaskóla loknum. „Eftir menntaskóla fór ég í tónlistarnám og lærði á hörpu, bæði hérlendis hjá góðri vinkonu minni Moniku Abendroth en síðan við Tónlistarháskólann í Vín í tvö ár og Mozarteum í Salzburg í eitt ár. Ég spilaði þó nokkuð á námsárunum, t.d. með Sinfóníuhljómsveit Íslands þegar það vantaði aðra hörpu, en eftir að Nanna heitin lést hafði ég ekki eirð í mér til að halda tónlistarnáminu áfram. Ég hafði á sumrin unnið sem flugfreyja, en líka í gestamóttökunni á Hótel Borg og fór þar í fullt starf þegar ég hætti námi. Svo tók ég leiðsögumannspróf og hef síðan alltaf af og til leiðsagt þýskum ferðamönnum um landið og ýmsum hópum um Borgarnes og Borgarfjörð,“ segir hún og kveðst eftir á að hyggja sátt með þá breytingu. „Ég sé í dag ekki eftir því að hafa hætt í tónlistinni. Ég hef gert svo margt annað skemmtilegt og haft meiri tíma með fjölskyldunni. Síðari ár hef ég svo mikið unnið að kynningarmálum, fyrst hjá Vírneti hf, svo Markaðsráði Borgfirðinga, síðan hjá Landbúnaðarháskólanum. Með þessu vann ég svo í nokkur ár sem dagskrárgerðarmaður hjá RÚV fyrir Vesturland og sat í sveitarstjórn. Árið 2006 byrjaði ég svo að vinna sem menningarfulltrúi Borgarbyggðar sem þá varð jafnframt forstöðumaður Safnahúss Borgarfjarðar. Menningarfulltrúastarfið var svo lagt niður fyrir þremur árum og starf forstöðumannsins gert að 100 prósent starfi. Í Safnahúsi kann ég afskaplega vel við mig og hef mikinn áhuga á því sem þar er að gerast,“ bætir hún við.

Fjölskyldan mikilvæg

Guðrún hefur verið þátttakandi ásamt eiginmanni sínum í danshópnum Sporinu undanfarin ár og er það með helstu félagsstörfum hennar. Fjölskyldan er þar að auki afar dýrmætur félagsskapur sem hún segir mikilvægt fyrir hvern og einn að rækta. „Við Einar höfum verið í Sporinu í allmörg ár og það hefur gefið okkur margar ógleymanlega stundir með góðum félögum. Hópurinn sýnir þjóðdansa 15- 20 sinnum á ári, bæði hérlendis og erlendis. Einnig hef ég tekið þátt í starfi Neðri-Bæjarsamtakanna í bænum. Ég hef hins vegar ekki gefið mér mikinn tíma í félagsstörf fyrir utan þetta tvennt en látið börnin ganga fyrir með tíma minn á meðan þau þurftu á honum að halda. Það var líka skoðun okkar að á meðan þau væru heima myndum við láta þau ganga fyrir. Börnin okkar eru það dýrmætasta sem maður á og það er ómetanlegt að hafa fengið að vera mikið með þeim. Svo lifa þau sínu eigin lífi en eru vinir okkar og það er ekki síður verðmætt,“ segir Guðrún. Hún fæst einnig við ljósmyndun sem áhugamál auk þess sem hún á til að setja saman vísur og bragi handa vinum og vandamönnum. Fyrir fáeinum árum gafst tími hjá Guðrúnu að fara í frekara nám og þar hitti hún fyrir þekkta nöfnu sína. „Fyrir nokkrum árum tók ég mig til og hóf nám í íslensku og bókmenntum við HÍ. Ég lauk BA prófi þar árið 2010, þá 53 ára svo betra er seint en aldrei. Ég skrifaði stóra lokaritgerð um Indriða G. Þorsteinsson og Guðrúnu frá Lundi og var svo lánsöm að vera í framhaldinu beinn þátttakandi í að móta nýja umræðu um Guðrúnu sem höfund. Það var stórkostlegt. Ég hef síðan oft verið fengin til að flytja erindi um hana við ýmis bókmenntaleg tækifæri og það er ákaflega skemmtilegt. Guðrún var svo merkileg kona. Það eru ekki allir sem vita að hún á afkomendur sem búa hér í Borgarnesi. Ég nefni ekki nöfnin, þetta getur verið jólagetraunin í ár.“

Þýðingarmikið starf í Safnahúsinu

Samtalinu víkur að starfi Safnahúss Borgarfjarðar sem er til húsa í gamla miðbænum í Borgarnesi. Hvaða þýðingu telur hún að Safnahúsið og starfsemi þess hafi fyrir íbúa á svæðinu? „Það er hluti af búsetuvænleika héraðs að hafa góð söfn þar sem fólk getur sótt sér fræðslu og afþreyingu að vild og við finnum fyrir miklum velvilja fólks. Ég vil meina að við héraðsbúar þurfum að vera meðvituð um þá sem gengu á undan okkur, að þekkja sögu héraðsins er mikilvæg forsenda þess að vera samstæð heild í nútímanum. Safnahús hefur þróast í að verða mikilvæg menningarmiðstöð í héraði samkvæmt menningarstefnu sveitarfélagsins en það þjónar svæðinu allt frá Hvalfjarðarbotni og vestur að Snæfellsnesi. Þar er sagan varðveitt en um leið kynnt fyrir nútímanum á lifandi hátt. Þar eru fimm söfn sem öll vinna náið saman, það þykir til fyrirmyndar í safnaheiminum og það fylgja ótrúlega mikil samlegðaráhrif&nbsp; því að hafa öll söfnin á einum stað,“ svarar hún og greinir jafnframt frá að margt sé þar á döfinni á næsta ári. „Meðal helstu verkefna á næsta ári er opnun fuglasýningar, sýning um elstu byggð í Borgarnesi, minningarsýning um Hallstein og Ásmund Sveinssyni, Tolli mun sýna hjá okkur myndir innblásnar af borgfirsku landslagi og svo verða margar smærri uppákomur og sýningar.“

Gömlu örnefnin á að nota

Reynsla Guðrúnar af markaðs- og kynningarmálum í störfum sínum í Borgarfirði á liðnum árum hefur kennt henni ýmislegt um hvað laði fólk á svæðið og raunar Vesturland í heild sinni, bæði ferðamenn og nýja íbúa. Aðspurð um hvar sóknartækifærin liggi í þessum málum segir hún aðalsmerki svæðisins felist í sögu, menntun og menningu þess. Þessa þætti þurfi að nýta vel í markaðssetningu. „Þeir eru aðalsmerki Borgarfjarðarsvæðisins fyrir utan fallega náttúru. Orðspor okkar er líka mjög tengt þessu. Hér bjó Snorri Sturluson og skrifaði sín stórvirki og hér bjuggu Egill Skallagrímsson og Gunnlaugur Ormstunga. Svo má ekki gleyma öllum rithöfundunum sem Borgarfjörður hefur alið. Ritmenning hefur alla tíð verið á háu stigi hér. Í dag erum við svo með þrjár háskólastofnanir, þ.e. fagháskólana á Bifröst og á Hvanneyri ásamt Snorrastofu, fræðastofnun á sviði miðaldafræða. Svo var það mikið happ að fá okkar eigin menntaskóla þar sem gott starf er unnið. Og ekki má gleyma Safnahúsi en það hefur þróast í að verða öflug menningarstofnun í héraði eftir að unnin var stefnumótun þess efnis fyrir nokkrum árum. Við getum verið mjög stolt af því sem við höfum og vantar kannski bara að gera okkur almennt grein fyrir því. Svo er stefnumótun mjög mikilvæg og hún má ekki verða skúffuplagg. Ég þreytist seint á að minna á að við eigum ekki að nota heitið Borgarbyggð í markaðssetningu, það er stjórnsýsluheiti og á við um sveitarfélagið sem slíkt. Við eigum hins vegar að halda okkur við gömlu örnefnin okkar sem eru landfræðiheiti eins og Borgarfjörður, Mýrar og Borgarnes. Það eru líka heiti sem ferðamaðurinn þekkir,“ segir Guðrún en geta má þess að hún hefur starfað sem leiðsögumaður í hjágripum í mörg ár.

Bók Hallgríms hefur ýft upp sárin

Samtalinu víkur þá að máli sem hefur mætt á Guðrúnu og fjölskyldu hennar undanfarin misseri. Fyrir síðustu jól kom út skáldsagan „Konan við 1000 gráður, Herborg María Björnsson segir frá,“ eftir rithöfundinn Hallgrím Helgason. Að grunninum til er sagan byggð á lífshlaupi móður Guðrúnar, Brynhildi Georgíu, sem Hallgrímur nýtir sem einn helsta efnivið sögunnar. Bókin hefur fengið mikla athygli og nú verið tilnefnd ásamt bókinni Valeyrarvalsinum eftir Guðmund Andra Thorsson til bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs. Guðrún hefur gagnrýnt opinberlega meðferð Hallgríms á ævi móður sinnar og í blaðagrein sinni í Fréttablaðinu í janúar leit hún svo á að þó að verkið væri skáldsaga hljóti það að vera atlaga að minningu móður sinnar sem sé dýrmæt fjölskyldu og vinum. „Bókin reyndist vera af þeim toga að ég hef talið mig knúna til að gagnrýna aðferðafræði skáldsins fyrir okkar hönd,“ segir Guðrún spurð um málið. „Hann tengir bókina í ræðu og riti við nafn móður minnar og nýtir sér marga þætti úr ævisögu hennar en skáldar svo ríflega til viðbótar. Hann nafngreinir fjölskyldu mína oftsinnis og ég bendi á það siðleysi sem í því er fólgið að lesendur bókarinnar eigi ekki möguleika á að gera sér grein fyrir hvað er satt og hvað er logið. Ég dæmi ekki um þessa nýju tilnefningu og hafði ekki gert mér grein fyrir því að bókin hefði þótt svona góð. En þetta ýfir vissulega upp sárin. Ég legg ekki mat á bókmenntalegt gildi verksins og hef ekki áhuga á því. En þetta hefur verið mér og mínum nánustu erfitt, enda trúi ég ekki að neinn vilji lenda í slíku. Þetta var klárlega ekki hugsað til enda þegar af stað var farið og það var okkar ólán,“ bætir Guðrún við.

Frelsi rithöfunda fylgir ábyrgð

Í framhaldi af blaðagrein Guðrúnar tók rithöfundurinn Páll Valsson til varnar í blaðagrein fyrir Hallgrím. Í greininni sagði Páll að „jafnvel í bókum sem liggja á heldur óskýrum mörkum skáldskapar og veruleika grípa höfundar til þess að víkja frá „sannleikanum“ þegar bókmenntaleg nauðsyn krefur,“ en flestir eru sammála um að bók Hallgríms falli undir þann flokk óskýrleika. Guðrún er algjörlega ósammála þessu og segir rithöfunda ekki hafna yfir að gæta siðferðis. „Það sem gerir þessa bók öðruvísi en önnur slík dæmi er að texti hennar er afar grófur og groddalegur. Ég fékk ekki að sjá handrit að bókinni fyrr en hún var komin í prentun erlendis og að fara í prentun hér og varð þá fyrir miklu áfalli. Hallgrímur setti nokkur formálsorð við íslensku útgáfuna fyrir beiðni mína því ég var að reyna að hafa einhver áhrif til bóta. Annars ætlaði hann ekki að hafa neitt slíkt. Nei, ég er svo sannarlega ekki sammála Páli Valssyni. Ég tel að rithöfundar þurfi að gæta siðferðis í gerðum sínum alveg eins og við hin og það er hægt að fara margar leiðir að því markmiði að skrifa sögu, höfundurinn á val.“

Þörf á frekari umræðu

Guðrún segist ekki vera ein um þá skoðun að saga Hallgríms hafi farið yfir strikið. Hún vill að fram fari meiri umræða um hvort ekkert sé heilagt í skáldskap. „Ég hef fundið mikinn stuðning við skoðun mína sem gefur mér kraft til að halda áfram og það mun ég gera í ræðu og riti. Þessi umræða verður að fara fram,“ segir hún. „Með því er ég ekki að segja að það eigi að vera hömlur á tjáningarfrelsi, en frekar að koma því á framfæri að öllu frelsi fylgi ábyrgð. Tjáningarfrelsi rithöfundar má ekki ganga yfir rétt annarra til að hafa fjölskyldu sína og mannorð í friði.“

core/image

Guðrún hefur starfað sem leiðsögumaður. Hér er hún í leiðsögn á ferð um landið með hóp Þjóðverja.

Fréttaveita Vesturlands

Úr sarpi: Notalegt að búa í samfélagi sem maður þekkir vel