medium

large

thumbnail

1536x1536

2048x2048

small

custom-size

Ætla að færa Gauragang á fjalirnar í vor

Drengir koma oftar við sögu

Brák og Búðingar munu byggja í Stykkishólmi

Ný borhola tekin í notkun í Bæjarsveit

Snæfell vann Skallagrím í spennuleik

Vinnuslys á Snæfellsnesi

core/paragraph

Viðtal úr safni Skessuhorns við Helga Kristjánsson frá Ólafsvík frá árinu 2013

Maðurinn sem við tölum við rekur litla fiskverkun í Hafnarfirði ásamt bróður sínum. Þeir eru í harkinu. Kaupa fisk á mörkuðum og verka fyrir svipula markaði erlendis. Síðan er hann mikill áhugamaður um knattspyrnu og heldur þá að sjálfsögðu með liði úr heimabænum. Það er Víkingur Ólafsvík. Helgi Kristjánsson fylgist með því af lífi og sál. Hann skráir söguna í fortíð og nútíð og birtir á vinsælli bloggsíðu sem hann heldur úti á netinu. Síðustu misserin hefur áhuginn á sögunni og varðveislu hennar komið fram á fleiri sviðum. Helgi heldur utan um safn gamalla ljósmynda frá Ólafsvík, Hellissandi og Rifi sem hann sýnir á fésbókarsíðu sinni á netinu. Fólk skrifar upplýsingar við þær og sendir honum gamlar myndir úr fórum sínum. Safnið stækkar ört.

Ólsari sem fór suður

Við hittum Helga Kristjánsson á heimili hans í Fossvogi í Reykjavík. „Ég er fæddur og uppalinn í Ólafsvík. Fæddist í kjallaranum á Hjarðartúni 3 þar í bæ. Í Ólafsvík átti ég heima fyrstu 32 árin í mínu lífi, fyrir utan þrjá vetur sem ég vann í Reykjavík í Búnaðarbankanum og var í Versló. Ég flutti þaðan 1990 og þá til Reykjavíkur. Eftir skólagöngu fór ég á sjóinn eins og flestir ungir menn í Ólafsvík á þeim tíma. Svo var ég að vinna hjá bænum á sumrin, spilaði knattspyrnu með Víking Ólafsvík, vann við smíðar, á bæjarskrifstofunni og Landsbankanum og fór á vertíðir. Þá var ég á Garðari II SH 164, sem í dag er Magnús SH frá Rifi sem brann uppá Skaga í haust. Þar var ég fimm vertíðir með Einari Kristjónssyni. Síðan fór ég eina vertíð með Óttari Guðlaugssyni á Auðbjörgu SH 197. Eftir það fór ég suður.“ Helgi býr í Reykjavík ásamt Oddnýju Björgu Halldórsdóttur konu sinni. „Við eigum eina dóttur saman sem heitir Helga Björg og fermist í vor. Konan mín átti fyrir dótturina Birgittu. Hún á tvo fimm ára tvíburadrengi, svo ég er orðinn afi.“

Á meðan Helgi bjó í Ólafsvík var hann um 16 ára skeið leikmaður með heimaliðinu í knattspyrnu. Reyndar hélt þátttakan í knattspyrnunni áfram eftir að hann kom suður. „Ég spilaði 16 leiktímabil með Víking Ólafsvík, frá 1975 til 1990. Þá um haustið lagði ég skóna á hilluna og leið mín lá til höfuðborgarsvæðisins. Tveimur árum eftir að ég kom suður réði ég mig sem framkvæmdastjóra hjá knattspyrnudeild Vals. Þar var ég í tæp sex ár. Sá tími var mjög skemmtilegur.“

Í sjávarútvegi síðustu 15 ár

Helgi hóf störf í sjávarútvegi eftir að hann lét af störfum sem framkvæmdastjóri hjá Val. Það var kannski rökrétt í ljósi þess að hann var fæddur og uppalinn í sjávarplássinu Ólafsvík. „Jóhannes bróðir minn er skipstjórnarmenntaður. Hann hafði verið stýrimaður á togara sem var seldur. Hann réði sig á tvo togara til viðbótar en báðir voru seldir jafnharðan. Að lokum stóð hann uppi og vissi ekki hvað hann ætti af sér að gera. Þá stakk einhver upp á því að það væri ráð að hefja saltfisksverkun. Ég var þá að vinna við bókhald hjá Glugga- og hurðasmiðju SB í Hafnarfirði. Ég sá strax að ef Jóhannes ætlaði að fara að verka saltfisk þá yrði hann að hafa mig með sér. Mín sérgrein var pappírsvinnan en hann var ekkert inni í slíku. Við störtuðum svo saltfiskverkuninni í febrúar 1998 og skírðum í höfuðið á móður okkar – fiskverkunin Björg.“

Fyrirtækið hefur síðan siglt gegnum stormi og stórsjói íslensks efnahagslífs og lifað bæði kreppu hér heima og miklar sviptingar á erlendum mörkuðum. „Það er nú búið að ganga á ýmsu gegnum tíðina. Við erum þó enn til og enn að verka saltfisk þó við höfum líka fært okkur yfir í ferska fiskinn upp á síðkastið. Í ferskfisksútflutningnum höfum við verið í svokölluðum gljáfiski. Þá er fiskurinn hausaður og slægður og settur í frauðplastskassa og sendur með roði, beinum og öllu saman beint í flug. Þetta er þó lítill markaður sem við höfum svona með hinu.“

Erfið staða á saltfisksmörkuðum

Síðustu misserin hafa erlendir markaðir fyrir íslenskan saltfisk verið mjög erfiðir. „Það má segja að saltfisksmarkaðurinn hafi gersamlega hrunið um áramótin 2011/2012. Ástandið á Spáni og Ítalíu sem eru mikilvægustu markaðslöndin er þó eitthvað að braggast núna. Það hefur líka orðið um 20% neysluaukning í Portúgal en verðin þar eru hins vegar lág. Þar dæla Norðmenn sínum fiski inn. Gæði norska fisksins eru ekki jafn mikil og á þeim íslenska en Portúgalarnir horfa á verðin. Það má sennilega líka segja það hreint út að við Íslendingar verðlögðum okkur út af þeim markaði. Okkar vara var of dýr. Það er mitt mat.“

Fiskverkunin Björg er ein af þeim fiskvinnslum hér á landi sem spjarar sig án þess að eiga aflaheimildir eða stunda útgerð. „Fyrirtækið er lítið. Við höfum mest verið sex manns sem höfum unnið þarna.“

Allt hráefni er keypt á uppboðsmörkuðunum. Helgi segir að ástandið þar sé oft æði ruglingslegt. Menn reikni ekki dæmin til enda heldur kaupa bara vegna þess að þeir þurfa að kaupa. Stundum megi sá skýr dæmi um hjarðhegðun. „Ég ætla að segja eina sögu sem gerðist hjá mér við uppboð fyrir nokkrum árum. Hún sýnir kannski hvað sumir menn geta verið taugatrekktir á fiskmarkaðinum. Það var þannig að ég sat við tölvuna með lyklaborðið fyrir framan mig og var að bjóða í stæður. Þá skyndilega hringdi GSM síminn minn. Ég greip í hann og missti hann upp í loftið. Síminn lenti á takkanum „enter“ á takkaborðinu og ég var um leið búinn að kaupa 4 tonn af þorski á uppsprengdu verði. Nú var úr vöndu að ráða og góð ráð dýr. Ég hafði borgað 60 kalli meira fyrir kílóið en ég réði við. &nbsp;Ég hringdi í Reiknistofu fiskmarkaðanna til að segja þeim hvað skeði og bað þá að bjóða stæðuna upp aftur. Þeir gerðu slíkt á þessum tíma þegar menn voru að gera mistök. Þeir trúðu mér rétt mátulega. Þó féllust þeir á að láta bjóða stæðuna upp aftur vegna þess að allir þorskkaupendurnir voru enn við tölvuna. Þarna slapp ég með skrekkinn. En viti menn! Næstu stæður á eftir seldust á verði í kringum það sem ég hafi keypt fiskinn á með farsímanum. Ég hafði sett verðviðmið þar sem hinir héldu að þetta væri gangverðið og þeir fylgdu þessu nánast blint. Það tók langan tíma að lækka verðið aftur niður.“

Heldur úti vinsælli bloggsíðu

Víkjum þá frá alvöru lifibrauðsins og tölum um tómstundaáhugamálin. Helgi Kristjánsson lagði vissulega knattspyrnuskóna á hilluna fyrir 18 árum. Eins og áður kom fram hætti hann þó hvergi afskiptum af íþróttinni. Í dag telst hann meðal dyggustu stuðningsmanna síns gamla heimaliðs, Víkings Ólafsvík. Helgi er einnig annar tveggja félagsmanna Víkings Ólafsvík sem hlotið hefur gullmerki félagsins. Hinn er Gylfi Scheving. „Þetta er skemmtilegt áhugamál .Ég fer á marga leiki liðsins. Þar á meðal alla hér á höfuðborgarsvæðinu og í nágrenni þess. Svo reyni ég að komast á um það bil annan hvern leik í Ólafsvík á sumrin. Þá er komið við í kaffi hjá mömmu og pabba.“

Helgi lætur sér þó ekki bara nægja að fara á völlinn og hvetja sitt lið. „Ég held úti bloggsíðunni helgik.bloggar.is. Þar skrifa ég ýmsa pistla varðandi knattspyrnuna og Víking Ólafsvík. Þetta eru mín persónulegu skrif og ekkert á vegum félagsins þannig séð. Ég reyni nú að vera uppbyggilegur og frekar í því að hrósa mönnum heldur en að skammast. Svo hef ég séð um alla tölfræði fyrir liðið. Skrái leikjafjölda, hverjir skora og allt svoleiðis. Síðan tek ég ljósmyndir. Ég reyni að varðveita söguna eins og hægt er. Þorgrímur Þráinsson rithöfundur og æskuvinur minn úr Ólafsvík sagði mér eitt sinn að við nútímafólkið bærum ábyrgð á því að varðveita söguna. Það var sennilega ekki síst fyrir þau orð að ég fór af stað með þessa vinnu.“

Hefur tekið saman mikinn sögulegan fróðleik

Með tímanum hafa skrifin á netið orðið að miklu safni sögulegra upplýsinga um knattspyrnuna undir Jökli. Blaðamanni leikur hugur á að vita hvort ekki sé komið að því að færa þetta á spjöld og gefa út sem bók? Helgi brosir af hógværð. Þegar hann talar er augljóst að hann veit mjög mikið um þessa sögu.

„Fyrir einu til tveimur árum síðan skrifaði ég reyndar á bloggsíðuna mína eins konar sögulegt yfirlit í rólegheitunum á kvöldin. Þar tók ég fyrir sögu hvers árs. Það má vera að þetta gæti nýst sem grunnur fyrir slíka sagnaritun. Saga félagsins er orðin löng og merkileg. Það var stofnað sem ungmennafélagið Víkingur í október 1928. Fyrstu áratugina var starfsemin mjög fjölbreytt. Það voru stundaðar frjálsar íþróttir í bland við leiklistarstarfsemi, kvæðakvöld og áfram má telja. Knattspyrnuiðkunin byrjaði svo um 1960 eftir að Gylfi Scheving flutti til Ólafsvíkur. Hann kom knattspyrnunni af stað ásamt Sigurði Rúnari Elíassyni og fleirum og skipað var í lið undir merkjum félagsins. Liðið spilaði fyrstu árin í héraðsmótum á Snæfellsnesi. Upp úr því varð svo til lið HSH þar sem félögin á nesinu sameinuðust um að fara í Íslandsmótið undir þessu sameiginlega merki. Árið 1968 komust þeir í næstefstu deild á Íslandi en duttu beint niður aftur. Sumarið 1970 hóf Víkingur Ólafsvík svo að keppa í knattspyrnu með eigið lið. Það lenti í riðli með Grundfirðingum og UMSB sem voru Borgfirðingarnir. Liðið tapaði báðum leikjum við þá á meðan Grundfirðingar gáfu báða sína leiki. Það var svo ekki meira spilað í þriðju deildinni þetta sumar og UMSB fór í úrslitakeppnina í 3. deild. Víkingur Ólafsvík spilaði svo ekki 1971. Árið 1972 fór liðið aftur í þriðju deild og komst í úrslit. Það gerðist aftur árið 1973. Síðan vann Víkingur Ólafsvík þriðju deildina í fyrsta sinn þjóðhátíðarárið 1974. Þar með var liðið komið í aðra deild, sem var næst efsta deildin á Íslandi á þeim árum, þar sem það spilaði sumarið 1975. Þá var ég með. Liðið féll síðan um haustið aftur niður í 3. deild. Síðan var liðið í tveimur neðstu deildunum næstu 30 ár eða þangað til það komst upp í 2. deild árið 2003 undir stjórn Ejub Purisevic. Strax árið eftir komst liðið aftur upp um deild og spilaði í næst efstu deildinni í fyrsta sinn í 30 ár. Liðið hefur síðan meira og minna verið í 1. deildinni síðan þá með tveimur undantekningum. Það var árið 2010 þegar liðið spilaði 2. deild og svo í sumar þegar liðið spilaði í fyrsta sinn í sögu sinni í efstu deild á Íslandi og stóð sig vel.“

Las söguna sem hljóðbók í rútunni í sumar

Helgi er því alls ekki fráhverfur að eitthvað verið tekið saman um sögu Víkings Ólafsvík.

„Þegar við spiluðum við Fram í fyrstu umferð Íslandsmeistaramótsins nú í sumar, ákvað ég að prenta söguna út og taka með mér í litla rútu sem við stuðningsmenn héðan af höfuðborgarsvæðinu fórum með vestur til að horfa á leikinn. Sagan reyndist vera 40 blaðsíður að lengd þegar ég var búinn að prenta allt út. Ég las hana svo upphátt í hljóðnemann fyrir menn í rútunni með smáhléum alla leið frá Reykjavík og vestur í Ólafsvík og síðan aftur til baka. Það stóðst nokkurn veginn á endum að lestrinum lauk þegar við komum aftur í bæinn. En mikið var ég orðinn þreyttur í kjálkanum! Þeim fannst svo gaman að rifja þetta upp og hlusta á sögu félagsins að þeir vildu helst ekki að ég hætti. Þetta gæti orðið grunnur í bók ef við gætum bætt við sögum frá mönnum eins og Gylfa Scheving, Atla Alexanderssyni, Kristjáni Guðmundssyni, Óla Rögnvalds, Birgi Gunnarssyni, Sigurði Rúnari Elíassyni og fleirum. Svo mætti skreyta þetta með ljósmyndum úr sögunni,“ segir Helgi. Hann bætir því við að bæði vinnan í fiskverkunarbransanum og knattspyrnunni hafi veitt honum mikla gleði í gegnum tíðina. „Maður kynnist mörgu góðu fólki í gegnum hvorutveggja.“

Safnar og birtir gamlar ljósmyndir

Helgi Kristjánsson á eitt áhugamál enn. Það tengist líka sögulegum fróðleik og hófst eiginlega fyrir hálfgerða tilviljun. Þetta áhugamál hefur þó undið hratt upp á sig því margir hafa komið stormandi til að taka þátt.

„Það hófst eiginlega þegar ég var fara yfir tölvuna hjá föður mínum og hjálpa til við að lagfæra einhverja bilun. Þá sá ég að hann átti þar gamlar ljósmyndir frá Ólafsvík. Forvitni mín kviknaði og ég fékk leyfi hjá honum að leggja þær út á fésbókarsíðunni minni. Ég fékk strax mikil viðbrögð frá vinum sem voru mjög ánægðir að sjá þessar gömlu myndir og lögðu til viðbótarupplýsingar um ýmislegt sem mátti sjá á þeim. Síðan fór fólk að senda mér gamlar ljósmyndir frá Ólafsvík, Hellissandi og Rifi. Ég hef svo flokkað þær í albúm og sett á netið. Nú eru komnar tæplega þrjú þúsund ljósmyndir af mannlífi, atvinnuháttum, skipum, byggingum og áfram má telja. Þetta er óskaplega skemmtilegt og gefur mikið. Fólk er duglegt að koma með upplýsingar og þarna verður til mjög lifandi söguskráning þar sem allir taka þátt. Ég hef öll albúmin opin þannig að hver sem er getur séð myndirnar og skrifað við þær athugasemdir. Þær eru þó enn sem komið er að minnsta kosti undir minni persónulegu fésbókarsíðu þar sem þetta byrjaði eiginlega fyrir rælni. Mér finnst mjög mikilvægt að bjarga svona gömlum ljósmyndum og leyfa þeim að koma fyrir almenningssjónir. Þær gagnast engum grafnar ofan í kassa úti í skúr eða uppi á háaloftum en þegar þær eru birtar svona á netinu þá getur fólk komið með athugasemdir og þá kemur ótrúlegasti fróðleikur fram nánast af sjálfu sér,“ útskýrir Helgi.

Hann sýnir blaðamanni nokkrar af þessum gömlu myndum. Það er augljóst að þarna er kominn á einn stað fjársjóður af ómetanlegum heimildum sem sýna hvernig mannlífið hefur þróast undir norðanverðum Jökli á síðustu öld. Helgi Kristjánsson mun hafa í nógu að snúast við að halda utan um allan þann fróðleik sem hann er að draga saman í tómstundum sínum um sögu átthaganna.

core/image

Það var lengi fagnað í Ólafsvík í september 2012. Hér er liðið og hluti stuðningsmanna. Ljósm. af.

Fréttaveita Vesturlands

Verkar og selur fisk, sinnir knattspyrnunni og safnar og birtir sögulegar ljósmyndir úr heimabyggð