medium

large

thumbnail

1536x1536

2048x2048

small

custom-size

Fagnar 50 ára starfsafmæli

„Tilfinningin er sú að þetta sé mjög jöfn deild“

Byrjaði á beitningu í landi en stundar nú sjóinn

Engin lognmolla hjá Siggu Lóu

Aðalsteinn settur í embætti ráðuneytisstjóra

Diskóeyjan sýnd í Bíóhöllinni um miðjan maí

core/paragraph

Fyrir nokkru sendi Bjarni Jónsson þingmaður Vinstri grænna í Norðvesturkjördæmi inn fyrirspurn til háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra um uppbyggingu aðstöðu til jarðræktarrannsókna á Hvanneyri. Málið hefur legið í dvala þrátt fyrir fyrirliggjandi fjármögnunarkosti en Bjarni hefur lagt sig eftir því að fylgja málinu eftir. Með svari ráðherra hafa nú öll tvímæli verið tekin af um framkvæmdina og er stefnt að því að aðstaðan verði tilbúin árið 2027.&nbsp;

Þrjár spurningar

Bjarni birti færslu um málið á Facebooksíðu sinni og segir þar að í ljósi þess að fjármunir hefðu þegar verið tryggðir til slíkrar uppbyggingar fyrir margt löngu, án þess að grænt ljós hafi verið gefið á framkvæmdir, hafi hann veitt því eftirfylgni. Liður í því var ofangreind fyrirspurn í formi þriggja spurninga: „Hefur fjármagn verið tryggt til uppbyggingar á aðstöðu til jarðræktarrannsókna á Hvanneyri fyrir Landbúnaðarháskóla Íslands (LbhÍ) og hvenær verður hafist handa við verkefnið? Verður LbhÍ gert kleift að nota söluandvirði Korpu eins og var kynnt til að reisa jarðræktarmiðstöð? Hvenær hyggst ráðherra heimila byggingu húss á Hvanneyri til jarðræktarrannsókna og kennslu sem byggja á fyrir þær 200 millj. kr. sem Magnús Óskarsson ánafnaði skólanum m.a. til þessa og hvenær eru verklok áætluð?“

Í greinargóðu svari Áslaugar Örnu Sigurbjörnsdóttir ráðherra er tilgreind sú forsaga að Landbúnaðarháskóli Íslands hafði til langs tíma aðstöðu til jarðræktartilrauna að Korpu við Úlfarsá og rannsóknar- og kennsluaðstöðu að Reykjum í Ölfusi. Þær breytingar hafa hins vegar orðið að Korpulandi hefur verið ráðstafað til verkefnisins Betri samgöngur (borgarlína) og við flutning starfsmenntanáms í garðyrkju og skyldum greinum til Fjölbrautaskóla Suðurlands missti Landbúnaðarháskólinn aðgang að gróðurhúsum, kennslustofum og aðstöðu fyrir útiræktun að Reykjum. Tekið er fram að sveitarfélagið Borgarbyggð hafi þegar samþykkt nýtt deiliskipulag fyrir Hvanneyri þar sem gert er ráð fyrir uppbyggingu jarðræktarmiðstöðvar og að frumathugun Framkvæmdasýslunnar liggur einnig fyrir. Þar er gert ráð fyrir að reist verði jarðræktarhús og gróðurhús; framkvæmdatíma til þriggja ára og kostnaði um 600 milljónum króna vegna jarðræktarmiðstöðvar auk kostnaðar vegna gróðurhúss sem er háð stærð þess.&nbsp;

core/image

<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2024/04/Uppbygging-a-adstodu-til-jardraektarrannsokna-ad-hefjast-a-Hvanneyri_2-1200x800.jpg" alt="" class="wp-image-77069" /><figcaption>Reitasláttuvélin Iðunn sem sér um að útvega sýni við rannsóknir á Hvanneyri. Ljósm. Skessuhorn/glh</figcaption></figure>

Bygging gróðurhúss

Þarfagreining og framkvæmdaáætlun vegna byggingar rannsóknagróðurhúss hefur einnig verið unnin á vegum Landbúnaðarháskólans. Þar er gert ráð fyrir gróðurhúsi sem yrði um 1.000 fermetrar. Til greina kemur að Landbúnaðarháskólinn komi með beinum hætti að fjármögnun þess. Í svari ráðherra er tilgreint að vaxandi þörf sé fyrir aðstöðu til ýmissa rannsókna, m.a. til þróunar á kornyrki fyrir íslenskar aðstæður, plöntukynbætur og plöntuerfðafræði. Talið er að aðstaða til jarðræktarrannsókna og kennslu sé afar mikilvæg til að auka gæði og uppskeru á byggi, höfrum og hveiti.&nbsp;

Skuldbindingar Landbúnaðarháskólans

Uppbygging aðstöðu til jarðræktarrannsókna að Hvanneyri styður við skuldbindingar Landbúnaðarháskólans á sviði rannsókna í jarðrækt, ylrækt og umhverfisvísindum. Í uppfærðri framkvæmdaáætlun sem unnin var á vegum Landbúnaðarháskólans í samvinnu við háskólaráðuneytið sl. haust er gert ráð fyrir að 612 millj. kr. framkvæmdakostnaður vegna jarðræktarmiðstöðvar skiptist niður á þrjú ár: 343 millj. kr. árið 2024, 82 millj. kr. 2025 og 187 millj. kr. árið 2026.&nbsp; Gert er ráð fyrir 250 millj. kr. til gróðurhússins. Arfshluti úr dánarbúi Magnúsar Óskarssonar velgjörðarmanns skólans er um 230 millj. kr. og er gert ráð fyrir að verja 100 millj. kr. til stofnkostnaðar og eftirstöðvum að fjárhæð 130 millj. kr. til tækjakaupa, búnaðar og innréttinga. Frekari ákvarðanir um framkvæmdir og fjármögnun verða teknar samhliða útgáfu fjármálaáætlunar fyrir árin 2025– 2029 og undirbúningi fjárlaga fyrir árið 2025. Gangi framangreind áform eftir má gera ráð fyrir að aðstaða fyrir jarðræktarrannsóknir á Hvanneyri verði tilbúin árið 2026 og teljast þetta vera mikil og góð tíðindi fyrir skólann, staðinn og héraðið allt.

<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2024/04/Uppbygging-a-adstodu-til-jardraektarrannsokna-ad-hefjast-a-Hvanneyri_3-1200x900.jpg" alt="" class="wp-image-77070" /><figcaption>Myndarlegur kornakur í Ásgarði í Reykholtsdal. Ljósm. gj</figcaption></figure>

Gildi Jarðræktarmiðstöðvar

Ragnheiður I. Þórarinsdóttir, rektor Landbúnaðarháskóla Íslands segir það mikil gleðitíðindi að nú skuli loks vera komin ákvörðun um byggingu jarðræktarmiðstöðvar og rannsóknagróðurhúss á Hvanneyri. Háskólaráð Landbúnaðarháskólans hafi átt góðan fund með ráðherra 3. apríl sl. þar sem ráðherra hafi lýst því yfir að málið væri í höfn eftir að hafa verið í biðstöðu um langt skeið þótt fjármögnun hafi legið fyrir við sölu á Korpu. Á því tímabili hafi sérfræðingar Landbúnaðarháskólans unnið að því að koma upp samstarfsverkefnum, sótt hafi verið í alþjóðlega samkeppnissjóði og samningar gerðir við matvælaráðuneytið og fleiri aðila. Hér séu miklir hagsmunir í húfi og brýnt að aðstaðan rísi sem fyrst svo unnt sé að standa við þær skuldbindingar sem liggja fyrir og grípa þau tækifæri sem felast í auknum rannsóknum og alþjóðlegu samstarfi.

<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2024/04/Uppbygging-a-adstodu-til-jardraektarrannsokna-ad-hefjast-a-Hvanneyri_4-1200x900.jpg" alt="" class="wp-image-77071" /><figcaption>Ragnheiður I. Þórarinsdóttir rektor Landbúnaðarháskólans ásamt Bjarna Guðmundssyni prófessor. Ljósm. gj.</figcaption></figure>

Brýnt að koma upp grundvallaraðstöðu

Ragnheiður tekur einnig fram að Landbúnaðarháskóli Íslands hafi byggt upp sterk alþjóðleg tengsl við bestu háskóla í heiminum og brýnt sé koma upp grundvallaraðstöðu og styðja við íslenskan landbúnað og sjálfbæra matvælaframleiðslu. Bætt aðstaða dregur að færustu sérfræðinga á sviðinu og nemendur í framhaldsnám ásamt því að gera háskólanum kleift að taka þátt í erlendum rannsóknaverkefnum á sviðinu og bjóða fram aðstöðu sem stenst samanburð við það besta sem gerist.

Ísland matvælaland framtíðar

Að sögn Ragnheiðar er uppbygging aðstöðu á þessum sviðum nauðsynleg til þess að ná markmiðum stjórnvalda um Ísland sem matvælaland framtíðar, sem m.a. koma fram í matvælastefnu og landbúnaðarstefnu sem samþykktar voru á síðasta ári. Hægt er að auka framleiðslu í jarðrækt og ylrækt og fjölga afurðum. Með aukinni framleiðslu skapast grundvöllur fyrir fullvinnslu afurða m.a. með nýtingu hreinnar orku, og þróa vörur með meira virði, aukið geymsluþol og þar með nýjum tækifærum til útflutnings. Til þess að ná þeim árangri sem að er stefnt þarf að tryggja grundvallarstoðir og styðja við menntun, tækniframfarir, rannsóknir og nýsköpun.

Nýir möguleikar á samstarfi

Aðstaðan skapar jafnframt nýja möguleika á samstarfi háskóla um námsframboð innanlands og með erlendum samstarfsaðilum, með fjölgun nemenda í framhaldsnámi og auknum tengslum milli búvísinda og annarra raunvísindagreina. Þessi aðstaða er að sögn Ragnheiðar mikilvæg og nauðsynleg fyrir uppbyggingu þessara greina. Í dag er engin rannsókna- og kennsluaðstaða til á Íslandi sem stutt getur við framþróun á þessu sviði.

Samkeppnishæfni Íslands liggur fyrst og fremst í hreinni orku, hreinu vatni og hreinu landi. Launakostnaður hér er hár og því nauðsynlegt að innleiða aukna sjálfvirkni og bætta framleiðsluferla. Auk þess liggja ný tækifæri í samstarfsverkefnum á sviði lífvísinda, og með því að sameina þessar greinar með tæknigreinum og frumframleiðendum landbúnaðar í þverfaglegum verkefnum verða til ný verðmæt tækifæri.

Brýnt að taka höndum saman

Ragnheiður tekur að lokum fram að vegna þess að nú sé komið vel fram í apríl sé afar brýnt að aðilar taki höndum saman og tryggi skjóta afgreiðslu Framkvæmdasýslunnar - Ríkiseigna á málinu svo unnt sé að nýta sumarið fram undan til framkvæmda og verkefnið dragist ekki enn á langinn. Landbúnaðarháskóli Íslands hefur reynt að flýta málum eins og frekast er unnt m.a. með því að láta hanna byggingarnar og fá samþykkt deiliskipulag hjá Borgarbyggð.

Magnús Óskarsson

Skessuhorn leitaði í smiðju Bjarna Guðmundssonar hollvinar blaðsins og bað hann að taka saman nokkur orð um Magnús Óskarsson sem ánafnaði Landbúnaðarháskólanum þá gjöf sem greint er frá í umfjölluninni. Bjarni sendi til baka eftirfarandi pistil og eru honum færðar bestu þakkir fyrir:

Magnús Óskarsson (1927-2020) var kennari og tilraunastjóri á Hvanneyri á árunum 1955-1996. Að loknu grunnnámi í búfræði sótti hann framhaldsmenntun á Norðurlöndum, einkum á sviði jarðræktar. Þá sótti hann sér endurmenntun reglulega. Á starfstíma Magnúsar voru gerðar umfangsmiklar tilraunir og rannsóknir á túnrækt á Hvanneyri en einnig ræktun matjurta og korns. Má segja að Tilraunastöðin á Hvanneyri hafi þá verið leiðandi í ýmsum greinum þess rannsóknastarfs. Magnús var ötull og afar hugmyndaríkur rannsóknamaður en jafnframt hógvær og lagði mikið upp úr samstarfi við aðra fræðimenn. Magnús var ásamt félögum sínum mjög iðinn við að koma tilrauna- og rannsóknaniðurstöðum á framfæri við bændur og þá ekki síður í kennslu á Hvanneyri. Hann var afburða kennari og öllum eftirminnilegur er kennslu hans nutu. Umhverfismál urðu Magnúsi snemma hugleikin og umhverfishyggju óf hann æ fastar inn í jarðræktarkennslu sína eftir því sem árin liðu. Á starfstíma sínum á Hvanneyri var Magnús burðarás í starfi Bændaskólans þar þótt ekki færi alltaf mikið fyrir hlut hans. Byggðarlaginu lagði hann lið með ýmsum hætti; sat m.a. í hreppsnefnd Andakílshrepps um árabil.

Fréttaveita Vesturlands

Uppbygging á aðstöðu til jarðræktarrannsókna að hefjast á Hvanneyri