medium

large

thumbnail

1536x1536

2048x2048

small

custom-size

„Við eigum klárlega heima í Lengjudeildinni“

Til hamingju með daginn!

Birna Ágústsdóttir sett sýslumaður á Vesturlandi

Drífa með gull og silfur á Íslandsmótinu

Sveitarfélagið Stykkishólmur gert upp með 40 milljóna króna tapi 2023

Ráðningarráð tekur til starfa hjá Akraneskaupstað

core/paragraph

Sex heilbrigðisstofnanir og 22 sveitarfélög taka þátt í þróunarverkefnum sem ganga út á að samþætta félags- og heilbrigðisþjónustu fyrir eldra fólk. Þar á meðal eru Heilbrigðisstofnun Vesturlands (HVE) og Samtök sveitarfélaga á Vesturlandi (SSV). Blaðamaður Skessuhorns hitti að máli þær Ingu Dóru Halldórsdóttur framkvæmdastjóra Brákarhlíðar í Borgarnesi, Höllu Magnúsdóttur forstöðumanns þjónustusviðs og Jóhönnu M. Björnsdóttur forstöðumanns hjúkrunarsviðs að máli til að fá upplýsingar um þetta verkefni, en einnig rekstur Brákarhlíðar og þjónustu heimilisins við skjólstæðinga sína.

core/image

<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2024/04/Ekki-byrdi-heldur-virdi-–-virkara-og-hraustara-eldra-folk_1-1200x928.jpg" alt="" class="wp-image-77021" /><figcaption>Jóhanna Marín, Inga Dóra og Halla í garðinum við Brákarhlíð. Ljósm. Sigríður Skúladóttir.</figcaption></figure>

Eldra fólk hefur ótvírætt virði

Inga Dóra segir verkefnið afar mikilvægt til framtíðar, enda er þjóðin að eldast, eldra fólk lifir lengur en áður og er virkara og hraustara. Í ljósi þessa vilja stjórnvöld taka utan um þjónustu við eldra fólk með nýjum hætti. Markmiðið er að finna góðar lausnir á samþættingu félags- og heilbrigðisþjónustu fyrir hópinn og flétta betur saman þá þætti sem ríkið sér annars vegar um og hins vegar sveitarfélögin. Sú grunnhugsun er höfð að leiðarljósi að eldra fólk sé ekki byrði á samfélaginu heldur hafi ótvírætt virði.

Heimaþjónusta og heimahjúkrun styrkt

Undanfarið hefur vakið athygli hversu mikill áhugi er meðal eldra fólks á að taka þátt í Janusar verkefninu; nokkurs konar læknisfræðilegri endurhæfingu sem snýst um betri heilsu sextugs fólks og eldra. Segja má að sú öfluga þátttaka falli vel saman við Það er gott að eldast. „Það er heilmikil gerjun í öldrunarmálunum,“ segir Inga Dóra. „SSV hefur umsjón með verkefninu fyrir hönd sveitarfélaganna á Vesturlandi. Þetta snýst um að samþætta þjónustu fyrir eldra fólk og stefna stjórnvalda er að fólk búi eins lengi heima og það getur og vill. Það þýðir til að mynda að það þarf að bæta í og styrkja hvort tveggja, heimaþjónustu og heimahjúkrun.“

Vegferðin rétt að hefjast

Inga Dóra á sæti í verkefnastjórn fyrir Vesturland og Björn Bjarki Þorsteinsson forveri hennar í starfi er formaður. „Eitt verkefnið er að skoða hvort hægt sé að koma þessari þjónustu allri undir sama hatt undir umsjón eins ákveðins aðila innan sveitarfélags eða ákveðins þjónustusvæðis,“ segir hún. „Annar verkþáttur er að koma á fót einni samráðsgátt svo að aðstandandi eða einstaklingur þurfi ekki að hringa á marga staði til að fá upplýsingar.“ Hún segir að málið sé vissulega flókið þar sem aðstæður séu mjög misjafnar eftir sveitarfélögum. „En vonandi verður allt leysanlegt, bara spurning hvernig er staðið að því. Þetta er nýfarið af stað, enda um verkefni til fjögurra ára að ræða. Við erum að skoða hvernig má teikna vörðurnar á leiðinni. Á þessu frumstigi stendur yfir greiningarvinna og upplýsingaöflun. Verkefnastjórar á Vesturlandi eru Rósa Marinósdóttir og Líf Lárusdóttir. Við erum að hefja þessa vegferð, kynna okkur málin og hvernig best er að standa að úrbótum. Þetta er rétt að byrja, við tökum bara eitt skref í einu.“

<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2024/04/Ekki-byrdi-heldur-virdi-–-virkara-og-hraustara-eldra-folk_2-1200x800.jpg" alt="" class="wp-image-77022" /><figcaption>Brákarhlíð í Borgarnesi. Ljósm. mm</figcaption></figure>

Fimm ára verkáætlun

Gott að eldast verkefnið felur í sér aðgerðir sem hverfast um heilbrigða öldrun með alhliða heilsueflingu. Enn fremur sveigjanlega þjónustu og stórbættan aðgang að ráðgjöf og upplýsingum um þjónustu fyrir eldra fólk. Í kynningu ráðuneytisins er kveðið á um að allar aðgerðir miði að því að tryggja virkara og heilsuhraustara eldra fólki þjónustu sem stuðlar að því að sem flest þeirra séu þátttakendur í samfélaginu – sem allra lengst. Þetta er fimm þrepa þjónustukeðja með tímalínu allt til ársins 2027:

core/list

<ul><li>Þjónusta sveitarfélaga til að hámarka virkni, félagsstarf, heimsendur matur og akstursþjónusta.</li><li>Heimaþjónusta, félags- og heilbrigðisþjónusta, heilsugæsla.</li><li>Dagþjónusta fyrir þau sem búa heima.</li><li>Sérhæfðari heimaþjónusta og endurhæfing.</li><li>Hjúkrunarheimili.</li></ul>

Eitt skref hefur þegar verið stigið, þ.e. að upplýsingar um hvað eina sem tengist þjónustu fyrir eldra fólk, réttindum þess og heilsueflingu má nú í fyrsta sinn nálgast á einum stað á vefnum island.is undir heitinu Að eldast.

Brákarhlíð í Borgarnesi

Við víkjum talinu að málefnum Brákarhlíðar. Þær Halla og Inga Dóra segja að þar sé enginn dagur eins; alltaf sé verið að vinna að nýjum þróunarverkefnum. Þær hafa t.d. áhuga á að auka samstarf og flæði er varðar þjónustu við eldri borgara á svæðinu svo nokkuð sé nefnt. Inga Dóra segir að það hafi breytt miklu rekstrarlega fyrir Brákarhlíð að síðasta haust náðist í gegn að bæta þar við tveimur varanlegum hjúkrunarrýmum. „Það var búið að berjast lengi fyrir þessu,“ segir hún. „Við óskuðum líka eftir að breyta fimm dvalarrýmum í varanleg hjúkrunarrými en það náðist ekki í gegn að þessu sinni. Breytingin felst í því að breyta fimm dvalarrýmum í biðhjúkrunarrými fyrir Landspítalann. Okkur hefur ekki tekist að fullnýta biðhjúkrunarrýmin, en það reynist erfitt að fá einstaklinga frá Landspítalanum í þessi rými eins skringilega og það nú hljómar. Stærsta breytan er mögulega sú að aðstandendum finnst þetta of langt og kjósa í raun frekar að viðkomandi einstaklingar séu á sjúkrahúsi heldur en að koma í heimilislegra umhverfi.“

Vistunarmat þarf að liggja fyrir

Brákarhlíð hafði hins vegar samið um það að geta nýtt rýmin sem Landspítalinn átti rétt á til hvíldarinnlagna ef einstaklingar kæmu ekki frá Landspítalanum „Það hefur nýst okkur mjög vel,“ segir Halla. „Yfirleitt eru um 40 manns á biðlista um að komast í hvíldarrými, þ.e. sem búið er að samþykkja. Við getum ekki tekið neinn skjólstæðing inn fyrr en vistunarmat liggur fyrir. Það koma samt ekki alltaf allir inn þegar við köllum, en það hefur ekki reynst erfitt að fylla í þessi pláss. En við gerum ekki lítið úr því að þetta er gríðarlega mikil umsýsla. Fólk sem kemur hingað frá Landspítala er að bíða eftir varanlegu úrræði og dvelur mislengi, allt frá nokkrum dögum og jafnvel á annað ár. Svona breytingar skapar mikla umsýslu.“ Jóhanna bætir við: „Eins er algengt að fólk sem kemur í biðrými frá Landspítala sækir síðan um varanlega dvöl í Brákarhlíð á meðan það er í biðrýminu.“

Flestir koma úr héraðinu

Halla og Inga Dóra staðfesta það að fólk er orðið lélegra til heilsu þegar það fer inn á hjúkrunarheimili en áður var. Því sé mikilvægt að fá fleiri hjúkrunarrými í stað dvalarrýma enda er þjónustustigið skilgreint ólíkt í kerfinu. „Hér fá allir samt þá þjónustu sem hentar þeim best eftir heilsufari,“ segir Inga Dóra. „En heimilið fær helmingi minna rekstrarfé vegna dvalarrýma en hjúkrunarrýma.“ Halla bætir við að fólk geti valið hvaða heimili sem er komi sú staða upp að þjónustuþörfin aukist í þeim mæli. „Flestir skjólstæðingar okkar koma samt héðan úr nágrenninu,“ segir hún.

Á Brákarhlíð hefur lengi verið unnið eftir svokallaðri Eden stefnu, sem grundvallast á hugmyndafræði alþjóðlegra samtaka. Markmiðið er að breyta viðhorfi og menningu í tengslum við umönnun aldraðra; hverfa frá stofnanavæddri menningu til eflandi og hvetjandi menningar sem er hlýlegri og mannúðlegri. „Brákarhlíð hefur verið formlega unnið eftir Eden stefnunni síðan 2020,“ segir Halla. „En hér hefur samt alla tíð verið lagt upp úr heimilisbrag og því að bera virðingu fyrir heimilisfólki. En bara það að starfsfólk hætti að vera í vinnufatnaði með tilkomu Eden stefnunnar hafði mjög mikil áhrif. Það var skref sem ekki hentaði öllum þá en er talið sjálfsagt í dag.“ Jóhanna tekur undir þetta og segir að mikil áhersla sé lögð á hlýlegt umhverfi og að mæta hverjum einstaklingi þar sem hann er staddur og að fólk geti lifað sín síðustu æviár með reisn. „Á Brákarhlíð tölum við um heimilisfólk en ekki sjúklinga; heimili en ekki deildir og fleiri slík atriði sem skipta miklu máli í stóra samhenginu. Virðing fyrir einstaklingnum er megin málið, hvort sem um ræðir heimilisfólk, aðstandendur eða samstarfsfólk.“

Heimilið nýtur velvilja

Mikið starf er unnið á hverjum degi í Brákarhlíð. „Það er enginn dagur eins og þjónustan skipar stórt hlutverk,“ segir Halla. „Við erum með iðjuþjálfa, iðjuþjálfanema og sjúkraþjálfara auk Iðjunnar þar sem unnið er gríðarlega mikið og gott starf. Svo koma sjálfboðaliðar hingað reglulega og lesa eða flytja tónlist fyrir heimilisfólkið. Ýmsir hafa svo samband við okkur um að koma, bæði kórar, kvenfélög og fleiri, sem er ómetanlegt. Svo er hér öðru hvoru haft opið kaffihús sem er opið öllum og þá myndast oft mjög góð stemning. Það er gott að finna hversu mikils velvilja heimilið nýtur í samfélaginu.“

Öldrunar- og fjölskylduhjúkrun

Talið berst að hjúkruninni sem slíkri. „Brákarhlíð er auðugt af góðu starfsfólki sem hefur áhuga og metnað fyrir sínu starfi,“ segir Jóhanna. „Manni finnst maður stundum þurfa að tala öldrunarhjúkrun upp og það gerum við svo sannarlega í Brákarhlíð. Í öllum störfum þurfa einstaklingar að sýna sjálfstæði, ábyrgð og metnað og við erum svo sannarlega stolt af okkar fólki sem þarf oftar en ekki að takast á við krefjandi aðstæður. Þekking og virðist fyrir öllum störfum er mikilvæg enda erum við ein keðja og getum við ekki án hvors annars verið. Fjölskylduhjúkrun er ekki síður mikilvæg. Hver einstaklingur sem kemur inn á hjúkrunarheimili á sína sögu og við reynum að kynnast honum til að efla meðferðarsamband og auðvelda flutninginn. Það eru gríðarleg viðbrigði að flytja úr heimahúsi á hjúkrunarheimili og því þurfum við að gera þessar breytingar eins þægilegar fyrir einstaklinginn og ekki síður fjölskylduna eins og hægt er. Eins hafa sumir einstaklingar verið lengi inn á sjúkrahúsi og þá þurfa einstaklingar og fjölskyldur einnig tíma til þess að kynnast okkur og nýjum aðstæðum.“

Partur af fjölskyldunni

Jóhanna nefnir eftirminnilegt dæmi um ofangreint þegar aðstandendur sögðu eitt sinn við starfsmann á Brákarhlíð: „Nú eruð þið partur af okkar fjölskyldu.“ Hún segir þetta vera eina af þeim línum sem maður gleymir ekki og sýnir hversu mikilvægt starfið er. Svona lagað heldur okkur líka við efnið; hve mikilvægt það er að vanda til verka og sýna öllum einstaklingum skilning og virðingu. Við erum nefnilega ekki aðeins að taka á móti einstaklingi, heldur oft á tíðum fjölskyldum sem hafa mögulega verið í krefjandi aðstæðum. Brákarhlíð er hlýr, góður, krefjandi og skemmtilegur vinnustaður. Við mætum nýjum áskorunum á hverjum degi og það er undir okkur komið hvort við lítum á það sem hindrun eða skemmtilega áskorun.

Að lokum spyr blaðamaður hvort staðan sé sú að þær Inga Dóra, Halla og Jóhanna þurfi í raun í sífellu að laga sig að nýjum aðstæðum í starfi. „Já, hér er engin lognmolla,“ segja þær. „Hér er frábært starfsfólk og við tökumst saman á við nýja tíma og breyttar aðstæður hverju sinni. Enda er nauðsynlegt að hafa áskoranir og fara út fyrir þægindarammann. Annað væri bara leiðinlegt!“

Fréttaveita Vesturlands

Ekki byrði heldur virði – virkara og hraustara eldra fólk