medium

large

thumbnail

1536x1536

small

custom-size

Lítil Barnamenningarhátíð í Borgarnesi

Skallagrímur hélt lokahóf í körfunni

Vilja stækka Garðavöll um níu holur

Síðari umferð biskupskosningar hafin

2048x2048

Uppbyggingarsjóður SSV auglýsir eftir öndvegisverkefnum

Verkalýðsdagurinn haldinn hátíðlegur

core/paragraph

Fyrirtækið Qair á Íslandi boðaði til opins fundar á Hótel Laxárbakka í Leirársveit þriðjudaginn 9. apríl sl. Tilgangur fundarins var að kynna fyrirhuguð áform um svokallað Katanesverkefni; uppsetningu verksmiðju á Grundartanga sem framleiða á rafeldsneyti og umhverfismat henni tengt. Þetta er efnaverksmiðja sem framleiða á ammoníak, en mikil eftirspurn er í heiminum eftir vistvænu ammoníaki sem svo er nefnt.  Undirbúningur verkefnisins virðist nokkuð vel á veg kominn. Umhverfismatsskýrsla liggur fyrir og er aðgengileg á <a href="http://www.skipulagsgatt.is">Skipulagsgátt eins og áður hefur komið fram í Skessuhorni.</a> En athygli vakti á fundinum að ekki komu fram skýr svör við því hvernig afla skal nægilegrar orku fyrir starfsemina né heldur hvernig á að sjá henni fyrir nægu vatni.

core/image

<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2024/04/Hvalfjordur-–-efnaverksmidja-i-bigerd_1-1200x900.jpg" alt="" class="wp-image-76874" /><figcaption>Fjölmennt var á fundinum og margar spurningar á lofti. Ljósmyndir: gj</figcaption></figure>

Starfsemi á Íslandi og í Brasilíu

Á fundinum voru þrír einstaklingar í forsvari. Tryggvi Þór Herbertsson var þar fyrir hönd Qair á Íslandi ásamt Sturlu F. Birkissyni og Bryndísi Skúladóttur frá VSÓ ráðgjöf sem kynnti umhverfismatið. Tryggvi er stjórnarformaður fyrirtækisins. Hann kynnti Qair, en þar að auki Qair á Íslandi sem séríslenskt félag sem sérhæfir sig í vetnisverkefnum og rafeldsneytisverkefnum. Qair starfar í 20 löndum, er með 650 starfsmenn og sérhæfir sig í endurnýjanlegum orkugjöfum. Starfsemin er mest í Evrópu, Afríku og Suður Ameríku og stærstu einstöku löndin eru Brasilía, Pólland og Frakkland. Stærstu verkefnin eru í Brasilíu og á Íslandi og verkefnið á Grundartanga er hvað lengst komið. Qair á sér sterkt bakland, franska ríkið og stóra sjóði sem ávaxta lífeyrissjóðspeninga.

Útflutningur til Evrópu

Á fundinum á Laxárbakka var sýnt kynningarmyndband. Þar kom fram að sú framleiðsla sem ekki verður notuð til að knýja skip og ökutæki á Íslandi verður flutt út til Evrópu sem grænt vetni og ammoníak sem unnið verður á umhverfisvænan máta. Mun það auka útflutning og spara gjaldeyri sem nú er notaður til innflutnings á jarðefnaeldsneyti. Með því að sjá Íslendingum fyrir grænni orku til orkuskiptanna og um leið nýta möguleikana til útflutnings er hægt að nýta stærðarhagkvæmni og halda þar með verði til neytenda innanlands niðri.

<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2024/04/Hvalfjordur-–-efnaverksmidja-i-bigerd_2-1200x900.jpg" alt="" class="wp-image-76875" /><figcaption>Tryggvi Herbertsson, Sturla Fanndal og Bryndís Skúladóttir.</figcaption></figure>

Græni liturinn hentar ekki

Fram kom í kynningunni að land undir starfsemina hefur þegar verið tryggt og að þar verður byggð ný hafnaraðstaða til að skipa út vetni og ammoníaki. Áætlað er að ljúka verkfræðihönnun og rannsóknum og taka endanlega fjárfestingarákvörðun í byrjun árs árið 2025. Val á byggingarverktökum og upphaf framkvæmda hefst síðla sama ár og framleiðsla árið 2028. Fullbyggð mun verksmiðjan framleiða um 120 þúsund tonn af grænu vetni á ári og um 700 þúsund tonn af grænu ammoníaki. Þess má geta að í fyrirspurnum að lokinni framsögu kom fram gagnrýni á notkun orðsins „grænn“ í sambandi við slíka starfsemi.

<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2024/04/Hvalfjordur-–-efnaverksmidja-i-bigerd_3-1200x840.jpg" alt="" class="wp-image-76876" /><figcaption>Tryggvi sýndi útlitsmynd af verksmiðjubyggingunni.</figcaption></figure>

Mikil tækifæri fyrir Arctic Hydro

Þessu til viðbótar kom fram á fundinum að Qair er stærsti hluthafi félagsins Arctic Hydro, sem samkvæmt upplýsingum á heimasíðu sérhæfir sig í þróun virkjanakosta á Íslandi fyrir raforkuframleiðslu og starfar einungis á sviði endurnýtanlegra orkugjafa. Upphaflega var félagið stofnað í kringum tækifæri á sviði vatnsaflsvirkjana en undanfarið hefur það jafnframt unnið að virkjanakostum á sviði vindafls og leitar uppi og stendur að frekari útfærslu og framkvæmdum mögulegra virkjanakosta. Félagið stefnir á að verða leiðandi einkaaðili á sviði raforkuframleiðslu á Íslandi enda séu gífurleg tækifæri til staðar á Íslandi fyrir félag eins og Arctic Hydro með tilheyrandi tækifærum og möguleikum fyrir eigendur orkuauðlinda. Í grein í heimildinni í október árið 2022 kemur fram að Arctic Hydro sé skráð í eigu sex aðila. Qair Iceland á þar stærstan hlut og áformar fjöl­mörg vind­orku­ver vítt og breitt um land­ið. Spurt var á fundinum hvort það ætti aðild að hugmyndum um vindmylluver í Hvalfirði, en Tryggvi sagði það ekki vera.

<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2024/04/Hvalfjordur-–-efnaverksmidja-i-bigerd_4-1200x900.jpg" alt="" class="wp-image-76877" /><figcaption>Bryndís kynnti umhverfismatsskýrsluna.</figcaption></figure>

Mikið starf hefur þegar verið unnið við undirbúning verkefnisins. Umhverfismat hefur verið lagt fram og forhönnun byggingarinnar gerð. Hún verður við ströndina austan við athafnasvæði Norðuráls.

Um fjörutíu manns sóttu fundinn. Að lokinni framsögu voru allnokkrar fyrirspurnir og ljóst var að íbúum lá ýmislegt á hjarta. Meðal þess sem spurt var um var hvort fyrir lægi samningur um nægilega orku og sagði Tryggvi að ekki þyrfti að hafa áhyggjur af því, viðræður væru þegar í gangi við ýmsa söluaðila orku í landinu. Framleiðsla sem þessi er mjög orkufrek og verksmiðjan þarf sambærilega orku og öll Kárahnjúkavirkjun gefur og meira til. Efasemdir komu fram um að næg orka fengist og spurt var um hvernig ætti að koma henni á staðinn ef hún fengist. Einnig var spurt um vatnsöflun sem ekki væri einfalt mál að leysa.

Versnandi búsetuskilyrði í Hvalfjarðarsveit

Nokkrir ferðaþjónustuaðilar á fundinum lýstu yfir áhyggjum af nánd efnaverksmiðju við starfsemi sína. Einnig voru fundarmenn hugsi yfir því að fram kom í máli fundarboðenda að forsvarsmenn Qair á Íslandi hafi verið í viðræðum við aðila um byggingu áburðarverksmiðju sem nýtt gæti ammoníakframleiðsluna. Kom sú skoðun skýrt fram að ef af því yrði að efnaverksmiðja af þessari stærðargráðu yrði sett niður í Hvalfirði myndi það skerða búsetuskilyrði enn meira en þegar hefur verið gert með iðnaðarsvæðinu á Grundartanga eins og starfsemin er þar í dag. Nokkrir íbúar í Melahverfi og víðar lýstu hljóðmengun af starfseminni þar; á kyrrum kvöldum væri þaðan stanslaus niður sem væri afar óþægileg upplifun. Frummælendur sögðu að farið yrði í ýmsar mótvægisaðgerðir í því sambandi og að það ætti einnig við um ljósmengun.

Vandað til hönnunar

Spurt var um almenn áhrif á umhverfið og þá breytingu sem verður á ásýnd svæðisins, enda verður verksmiðjan gríðarlega stór og háir turnar hluti af henni. Áhersla hefur hins vegar verið lögð á að hún falli eins vel inn í umhverfið og mögulegt er. Í kynningunni kom fram að ekki verður brennisteins- eða flúormengun frá verksmiðjunni, enda er ekki stefnan að taka inn starfsemi á Grundartangasvæðinu sem bætir við þá mengunarþætti því það er fullmettað.

Fundurinn dróst nokkuð á langinn og umræður voru líflegar, enda er iðnaðarsvæðið tiltölulega nálægt byggð. En þó var ljóst þegar umræðum lauk að mörgum spurningum væri enn ósvarað.

Fréttaveita Vesturlands

Hvalfjörður – efnaverksmiðja í bígerð