medium

large

thumbnail

1536x1536

2048x2048

small

custom-size

„Tilfinningin er sú að þetta sé mjög jöfn deild“

Byrjaði á beitningu í landi en stundar nú sjóinn

Engin lognmolla hjá Siggu Lóu

Aðalsteinn settur í embætti ráðuneytisstjóra

Diskóeyjan sýnd í Bíóhöllinni um miðjan maí

„Við eigum klárlega heima í Lengjudeildinni“

core/heading

<h2>Rætt við Sigríði Dögg Auðunsdóttur, Borgnesing og formann Blaðamannafélags Íslands</h2>

core/paragraph

„Ég fer ekki á árshátíðir og helst ekki í afmæli, nema bara til að stoppa mjög stutt. Svona kurteisishjal í veislum, ég þoli það ekki, ég fæ illt af því. Það er það óþægilegasta sem ég veit.“ Mörgum kann að þykja það nokkuð öfugsnúið að þrautreyndur og öflugur blaðamaður, sem í ofanálag er formaður stéttarfélags, vilji helst ekki fara á mannamót. Það er engu að síður þannig sem Sigríður Dögg Auðunsdóttir, fréttamaður hjá Ríkisútvarpinu og formaður Blaðamannafélags Íslands, virkar. Það er ekki vegna þess að henni þyki fólk svona óskaplega leiðinlegt eða óáhugavert, þvert á móti. Ástæðan er sú að Sigríður Dögg þjáist af mjög miklum félagskvíða, sem er hluti af kvíða sem hún hefur glímt við frá því hún var ung kona. Kvíða sem hún glímir enn við en hefur lært að takast á við. Samt sem áður sækir hann enn á hana, þannig svaf hún ekki svo vikum skiptir af kvíða yfir heilsu barnanna sinna í Covid faraldrinum.

Sigríður Dögg hefur unnið mjög á kvíðanum eftir því sem árin hafa liðið en sýnir sjálfri sér þá mildi að gera ekki það sem er henni mjög kvíðvænlegt og veldur henni óþægindum, komist hún hjá því. Eins og að fara í veislur.

En hvernig gengur eiginlega upp að þjást af félagskvíða en vera samt formaður stéttarfélags, sem þarf eðli málsins samkvæmt iðulega að mæta á samkomur og vera á fundum? Eða að vinna sem blaðamaður og þurfa að ræða við alls konar fólk, sem sumt hvert er jafnvel ekkert sérstaklega hrifið af því að þurfa að ræða við blaðamenn? „Þá er ég með hlutverk. Með því get ég unnið mig fram hjá kvíðanum. Ef ég hef eitthvað skýrt hlutverk, eitthvað skýrt að tala um, þá er þetta ekkert mál,“ segir Sigríður Dögg.

core/image

<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2024/04/Sigridur-Dogg-Audunsdottir_2-1200x800.jpg" alt="" class="wp-image-76504"/><figcaption>Sigríður Dögg með eiginmanninum til bráðum 20 ára, Valdimar Breiðfjörð Birgissyni.</figcaption></figure>

Eignaðist auka fjölskyldu

Sigríður Dögg er Borgnesingur, þó ekki að ætt og uppruna. „Þetta er mun flóknara en svo. Mamma er frá Ísafirði og pabbi er undan Eyjafjöllunum. Ég fæddist í Reykjavík og bjó þar fyrstu tvö árin mín en þá fékk pabbi vinnu hjá Vegagerðinni í Borgarnesi, og þess vegna fluttum við þangað, árið 1974. Hann var umdæmishönnuður hjá Vegagerðinni í Vesturlandsumdæmi,“ segir Sigríður. Faðir hennar var Auðunn Hálfdánarson heitinn, en hann lést í hitteðfyrra. Auðunn vann út sína starfsævi hjá Vegagerðinni í Borgarnesi. Jafnvel eftir að hann og eiginkona hans og móðir Sigríðar Daggar, Berta Sveinbjarnardóttir, kennari í grunnskólanum í Borgarnesi til áratuga, fluttu úr Borgarnesi árið 2005 og í Mosfellsbæ keyrði Auðunn síðustu árin upp í Borgarnes í vinnuna.

„Pabbi ber ábyrgð á helstu vegum á Vesturlandi um áratugaskeið. Hann var þekktur fyrir að hanna fallega vegi, hann lagði mikið upp úr því að elta landslagið og fékk verðlaun fyrir sína hönnun á vegum,“ segir Sigríður Dögg.

Þó að Sigríður hafi ekki átt ættmenni, utan foreldra sína og systkini, í Borgarnesi má samt sem áður segja að fjölskyldan hafi mjög fljótt eignast „fjölskyldu“ þar. „Við urðum mjög fljótt hluti af sterkum vinahópi. Það var mest fólk sem var aðflutt í Borgarnes, starfsmenn Vegagerðarinnar, læknar og kennarar, fólk með börn á svipuðum aldri. Við ólumst eiginlega upp eins og ein stór fjölskylda og ég á yndislega skemmtilegar minningar úr samveru þessa hóps. Það var alls konar sem gert var, mikið borðað saman, mikið sungið saman, og við börnin vorum bara nánast eins og systkini. Við vorum mörg hver saman í bekk og það myndaðist mikill og kær vinskapur, ég á þarna hóp af uppeldissystkinum nánast. Sá vinskapur hefur haldist fram á þennan dag, og foreldrar okkar allra eru enn bestu vinir og hittast reglulega. Það eru mikil samskipti og mikill kærleikur, og þetta er það sem mér þykir vænst um frá Borgarnesi.“

<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2024/04/Sigridur-Dogg-Audunsdottir_3-1200x900.jpg" alt="" class="wp-image-76505"/><figcaption>Í vinnunni í fréttastúdíói RÚV, með Birtu Björnsdóttur fréttaþul og vinkonu.</figcaption></figure>

Hringdu á lögguna og lokuðu götunni

Þegar Sigríður var að alast upp á áttunda og níunda áratugnum voru börn í öllum húsum í Borgarnesi að hennar sögn. Frelsið var mikið, börnin bönkuðu upp á í öllum húsum og safnað var liði til að fara út í leiki, eina krónu, fallna spýtu eða fótbolta. Á veturna voru sleðar dregnir fram. „Mamma var rosa dugleg með okkur krakkana og pabbi raunar líka, einhvern tíma hringdu þau á lögguna og fengu bara heimild til að loka götunni heima til að búa þar til sleðabrekku. Því miður upplifa krakkar þetta líklega ekki í dag.“

Þá var íþróttahúsið í Borgarnesi einnig mikið hjarta í samfélaginu, segir Sigríður Dögg. Þangað komu krakkar og horfðu á æfingar hjá hverju öðru, héngu og spjölluðu. Vantaði eitthvert barnanna í kvöldmat heima hjá sér var vel reynandi að hringja niður í íþróttahús. „Ég tengi mín unglingsár mikið við að hanga í íþróttahúsinu, það er margt óheilbrigðara en það!“

<figure class="wp-block-image size-full is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2024/04/Sigridur-Dogg-Audunsdottir_4.jpg" alt="" class="wp-image-76506"/><figcaption>Fjölskyldan við fermingu yngsta sonarins, Birgis Marzilíusar. F.v. Þorbjörg Edda, Bríet Erla, Sigríður Dögg, Birgir Marzilíus, Valdimar, Diljá Björt og Aldís María. Á myndina vantar Matthías Má.</figcaption></figure>

Sundið kenndi vinnusemi, seiglu og aga

Sigríður Dögg var sjálf mikið í íþróttum sem barn, flestu sem í boði var, allt þar til hún hóf að æfa sund. Þá tók sundið við sem hennar aðal íþrótt, og raunar eitt helsta viðfangsefni dagana langa. Hún var verulega efnileg sundkona, var í unglingalandsliðinu í sundi og keppti erlendis, í skriðsundi, flugsundi og fjórsundi.

Sigríður Dögg var um ellefu ára aldurinn þegar sunddeild Skallagríms var endurreist segir hún. „Mamma er fyrrverandi sundkona og kom að því að endurreisa deildina. Þar var líka Ingimundur Ingimundarson og hann var fyrstu árin þjálfarinn okkar eldri krakkanna. Það varð sprenging og þetta var ofboðslega öflugur æfingahópur, þjálfarar og foreldrahópurinn í kringum þetta líka. Sundið varð því þarna um tíma stóra íþróttin í Borgarnesi, það var mikill metnaður, góður árangur og við fengum mikla athygli. En hugsaðu þér, við vorum að æfa í 12,5 metra innilaug, svo þegar við fórum að keppa í 25, að ég tali ekki um 50 metra laugarnar voru það mikil viðbrigði. Við vorum vön að þurfa að snúa þrisvar sinnum en þau sem æfðu í 50 metra laugum aldrei!

Svo þegar ég var svona 13-14 ára flutti Írís Grönfeldt, spjótkastari og ólympíufari heim frá Bandaríkjunum. Hún var þá búin að leggja spjótið á hilluna en tók við sem þrekþjálfari hjá okkur. Það var náttúrulega algjör klikkun að vera með fjórtán ára krakka í lyftingaæfingum en við tókum gríðarlegum framförum.

Þetta var mikið álag en mjög gaman. Ég hef oft hugsað að þeir sem hafi æft sund af þessu kaliberi geta held ég allt. Að selja sér að það sé góð hugmynd að vaða skafla á morgnana fyrir klukkan sex og dýfa sér ofan í ískalda sundlaugina, fara svo í skólann, skreppa aðeins heim og fara síðan á klukkutíma lyftingaæfingu og þaðan á eins og hálfs til tveggja tíma sundæfingu, og láta aldrei hvarfla að sér að mæta ekki, það gefur mikið. Þetta kenndi mér vinnusemi, seiglu, þrautseigju og markmiðasetningu. Að vita hvað þarf að leggja mikið á sig til að ná árangri. Ég hef tekið þetta með mér inn í allt í mínu fullorðinslífi.“

<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2024/04/Sigridur-Dogg-Audunsdottir_5-1200x683.jpg" alt="" class="wp-image-76507"/><figcaption>„Með pabba (Auðunn Hálfdánarson) og mömmu (Berta Sveinbjarnardóttir) í fyrstu utanlandsferð fjölskyldunnar, Danmörk 1977.“</figcaption></figure>

Hafði skapið í að ná langt

Sundið varð til þess að þegar Sigríður Dögg hafði náð framhaldsskólaaldri ákvað hún að fara í Menntaskólann á Ísafirði, vegna þess að það var einn besti sundþjálfari landsins við störf. Það auðveldaði vissulega ákvörðunina að móðir hennar var að vestan og bjó Sigríður Dögg hjá móðursystur sinni á Ísafirði.

Sautján ára gömul var Sigríður Dögg komin í B-landsliðshóp Íslands í sundi, en hætti hins vegar að synda stuttu eftir það. En af hverju? „Ég held það hafi verið svona eins og er dæmigert hjá mörgum unglingum, að finnast hlutirnir ekki nógu spennandi lengur. Það var ekki eins og ég færi í eitthvað rugl, eitthvað djamm, það var ekki það. En þetta var rosaleg vinna, ég var að æfa þetta fimmtán sinnum í viku. Það voru alla jafnan þrjár morgun æfingar í sundi, sex seinniparts æfinga og svo voru sex lyftingaæfingar ofan á það. Það var orðinn tími til að velja hvort ég ætlaði að gera þetta af fullri alvöru eða ekki, og ef ég hefði gert það hefði ég þurft að fórna töluvert miklu fyrir það.“

Spurð hvort hún telji að hefði hún haldið áfram hefði hún átt möguleika á að synda á stórmótum á borð við ólympíuleika segist Sigríður Dögg ekki vera viss. „Ég hafði alveg skapið í þetta. Maður skilur varla í dag hvernig ég nennti að synda svona ofboðslega mikið. Ég veit það ekki. Ég sé aldrei eftir neinu sem ég geri samt, því að á þessum tíma var þetta greinilega rétt ákvörðun fyrir mig. En samt hefði ég kannski viljað að ég hefði verið þroskaðri og hefði hugsað aðeins lengra. Margar vinkonur mínar úr sundinu fóru út til Bandaríkjanna á sundstyrk. Það hefði áreiðanlega verið mikið ævintýri en ég pældi bara ekki í því að það væru möguleikar í sundinu sem hefðu getað opnað fyrir mér dyr. En ég sé ekkert eftir því, það þýðir ekki neitt.“

Spurð hvort hún myndi mæla með sundinu sem íþrótt í þessu ljósi, hlær Sigríður Dögg. „Tvær af mínum bestu vinkonum enn í dag eru úr sundinu og við höfum stundum rætt það hvort við óskuðum börnunum okkar að fara í svona æfingaálag. Við erum ekki alveg vissar. Þetta tekur alveg yfir lífið, en það gera svo sem allar íþróttir í dag, þegar verið er að æfa af þessu afli. Við værum alla vega ekki bestu vinkonur ef við hefðum ekki kynnst í gegnum sundið, og við værum ekki þær manneskjur sem við erum í dag. Ég hef bara jákvæðar tilfinningar gegn sundinu, og ég hefði áreiðanlega ekki náð jafn langt og ég hef náð nema fyrir það.“

<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2024/04/Sigridur-Dogg-Audunsdottir_6-1200x796.jpg" alt="" class="wp-image-76508"/><figcaption>Á verðlaunapalli á sundmóti í Hafnarfirði 1988.</figcaption></figure>

Bjó ein með litla bróður

Þegar Sigríður Dögg hætti í sundinu var því ekki eins aðkallandi að vera áfram vestur á Ísafirði í framhaldsskóla og hún kom því heim í Borgarnes og fór í Fjölbrautaskólann á Akranesi. „Það sem gerðist líka var að foreldrar mínir fóru í námsleyfi til Bretlands og bróðir minn sem var að byrja í framhaldsskóla þá um haustið ákvað að fara á Akranes í skóla. Ég ákvað þá að flytja í Borgarnes til að geta verið með honum á meðan mamma og pabbi voru úti, á haustönninni. Það var nú kannski stóra ástæðan fyrir því að ég flutti heim og skipti um skóla.“

Tímarnir voru vissulega nokkuð aðrir um miðjan níunda áratuginn en það var þó ekki svo að það væru hvaða unglingar sem er skildir eftir heima til að bjarga sér meðan foreldrar færu erlendis um lengri tíma. Sigríður Dögg segir hins vegar að þau systkinin hafi verið mjög ábyrg og aldrei neitt vesen á þeim. „Þetta var mjög góður tími fyrir okkur, við vorum úti með foreldrum okkar um sumarið en komum svo heim um haustið. Það er enn í dag verið að rifja upp bréfin sem við skrifuðum mömmu og pabba til Englands á þessum tíma þar sem voru mjög litríkar og skrautlegar lýsingar á hversu blönk við værum. Við vorum að kvarta undan verðinu á kjötfarsi og við vorum búin að finna út úr því hvernig við gætum látið peningana endast sem lengst. Þau auðvitað létu okkur hafa pening en mamma skyldi ekki af hverju við værum alltaf svona blönk. Hún segir að þegar þau komu heim höfum við verið búin að safna okkur fyrir nýju sjónvarpi með þessu og keypt okkur það.“

<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2024/04/Sigridur-Dogg-Audunsdottir_7-1200x864.jpg" alt="" class="wp-image-76509"/><figcaption>5. A í Grunnskóla Borgarness veturinn 1983-84.</figcaption></figure>

Kvíðinn kom í veg fyrir læknanámið

Á Skaganum kláraði Sigríður Dögg sitt stúdentspróf. Hún hafði frá því hún var mjög ung stefnt að því að verða læknir og því hefði legið beint við að fara í háskólanám eftir stúdentspróf. Það fór þó ekki alveg þannig. „Eftir að ég hætti í sundinu þá einhvern veginn varð ég pínu ráðvillt. Það var kannski það sem var erfiðast við að hætta. Fram að því hafði liggur við hver einasta mínúta verið skipulögð, frá því ég var þetta 12, 13 ára. Ég held að árin eftir að ég hætti að æfa hafi verið þau erfiðustu í lífinu. Í fyrsta lagi hafði ég fengið stanslausa líkamlega útrás í sundinu, í öðru lagi var það góður félagsskapur og í þriðja lagi var ég með því stöðugt að vinna að einhverjum markmiðum, ná þeim og fá endurgjöf þess vegna. Ég þurfti eiginlega aldrei að taka ákvörðun um neitt í lífinu því það var alltaf skipulagt fyrir mig.

Þegar ég hætti í sundinu, og hvort sem það var bara það eða aldurinn eða hvað, þá byrjaði ég að glíma við kvíða. Ég fór kannski ekki að finna verulega fyrir því fyrr en ég var orðin stúdent og ætlaði að sækja um í læknisfræðinni og fara að takast á við klásusinn sem þar var. Þrátt fyrir að hafa alltaf haft topp einkunnir í skóla þá lagði ég ekki í að fara í námið því ég var svo hrædd við að mér myndi mistakast. Þannig að ég fór ekki í lækninn. Þarna tóku við erfið ár í mínu lífi.“

<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><img src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/2024/04/Sigridur-Dogg-Audunsdottir_8-1200x837.jpg" alt="" class="wp-image-76510"/><figcaption>Í ferð Lúðrasveitar Borgarfjarðar á Edinborgarhátíðina í Skotlandi 1986. „Ég spilaði á þverflautu (neðsta röð til hægri).“</figcaption></figure>

Þorði ekki heldur í leiklistina

Sigríður Dögg tók sér því frí frá námi veturinn eftir stúdentspróf. Hún bjó á meðan í Borgarnesi og vann á hótelinu þar. „Ég vissi ekkert hvað ég átti að gera. Ég var bara föst í einhverjum kvíða á þessum tíma. Allt í einu langaði mig að verða leikari en ég þorði auðvitað ekki í inntökuprófið þar. Ég hafði gaman af að lesa svo ég hugsaði: Æi, ég fer bara í bókmenntafræði og tek eitt ár þar, þá hef ég kannski kjark til að sækja um í leiklistarskólanum. Svo ég fór í bókmenntafræði og fann að þetta væri nám sem að skoraði mig á hólm, fann að það reyndi allt öðruvísi á mig en það sem ég hafði reynt áður. Ég hafði alltaf verið mjög sterk í raungreinum en þarna var ég komin í nám sem mér fannst ég vera að læra mikið í. Svo ég hugsaði að þar til ég myndi finna út hvað mig langaði að verða myndi ég bara halda áfram í því. Ég eignaðist góða vini í náminu sem var mjög skemmtilegt. Ég fór síðan í skiptinám til Kaupmannahafnar líka sem gerði mér mjög gott. En þetta voru samt erfið ár, meðan ég var að reyna að finna út úr þessum kvíða og vinna í honum.“

Spurð hvort kvíðinn hafi haft áhrif á daglegt líf hennar, ekki bara á stærri ákvarðanir eins og að þora ekki í læknisfræði eða leiklist, játar hún því. „Já, þetta voru þessi dæmigerðu einkenni, eins og einbeitingarskortur og vantrú á eigin getu. Það lagaðist eiginlega ekki fyrr en ég fór að læra blaðamennskuna, ég fann ekki hilluna mína fyrr en þá held ég.“

Kvíðinn hamlar ekki þegar hlutverkið er skýrt

Það að Sigríður Dögg skyldi enda í blaðamennsku segir hún að hafi í raun gerst fyrir hálfgerða tilviljun. „Mér fannst rosalega flott að vera blaðamaður, en ég hafði í raun aldrei pælt sérstaklega í því fyrir sjálfa mig. Ég kláraði bara bókmenntafræðina, eignaðist mitt fyrsta barn þarna á lokaárinu, og fór svo í Borgarnes að kenna í grunnskólanum, var að leysa af þar. Ég var þá að velta fyrir mér hvort ég ætti að sækja um og taka kennslufræðina, eða ætti ég kannski að taka hagnýta fjölmiðlun? Svo geri ég það, kynnist þar mjög skemmtilegum stelpum og það kviknar áhugi fyrir alvöru þegar ég átta mig á því hvað blaðamennska í raun er. Ég fór svo að vinna á Morgunblaðinu og fann bara hvað þetta lá vel fyrir mér. Mér fannst það ofsalega skemmtilegt og blaðamennskan uppfyllti svo margar þarfir hjá mér. Bæði hef ég alltaf verið mjög fróðleiksfús, er forvitin, finnst gaman að lesa og gaman að skrifa og er ófeimin og á auðvelt með að spyrja spurninga.“

Var kvíðinn þá ekkert að hamla þér í þessu, að tala við fólk til dæmis? „Ég var þarna byrjuð að taka á kvíðanum, ég var á öðru ári í háskólanum þegar ég áttaði mig á hvað mér leið í raun illa. Þá fór ég til geðlæknis og byrjaði á kvíðalyfjum. Eftir það og þegar ég var komin með einhver verkfæri í hendurnar þá hætti kvíðinn að vera svona mikið vandamál. Ég hef glímt við kvíða síðan en kvíðinn minn hefur aldrei beinst að verkefnunum sem ég er í. Þegar ég er búin að taka ákvörðun um að gera eitthvað þá veð ég bara í það.“

Lömuð af kvíða vegna heilsu barnanna

Sigríður Dögg nefnir dæmi um hvernig kvíðinn hefur haft áhrif á hana en líka hvernig hún hefur lært að takast á við hann. Hún sé með mjög mikinn kvíða sem tengist heilsu barnanna sinna. „Við fjölskyldan fluttum til Spánar árið 2020 og vorum þar í sjö mánuði. Við héldum að Covid væri búið en bara nokkrum vikum áður en við fluttum út blossaði það upp aftur eins og við þekkjum. Ég var þarna að fara með 12 og 14 ára börnin mín til Spánar í einhverja óvissu, ég talaði ekki tungumálið og Spánn var eitt versta land í Evrópu varðandi Covid. Ég svaf ekki í hálfan mánuð áður en við fórum út, og ekki heldur eftir að við komum út, vegna kvíða. En ég var samt ákveðin í að láta börnin mín ekki líða fyrir það, að ræna þau ekki tækifærum til að upplifa hluti í lífinu, út af mínum kvíða. Ég var alveg lömuð af kvíða, og auðvitað bitnaði það á fjölskyldunni, það er stuttur þráðurinn í manni og svona. En þau vita af þessu og við getum talað um þetta, ég get sagt þeim að ég ráði ekki við verkefni fyrir kvíða og þá finnum við bara leiðir framhjá því.“

Sem fyrr segir er eitt af því sem kvíðinn hefur haft í för með sér fyrir Sigríði Dögg að hún nýtur sín alls ekki á stórum samkomum. Hún segist því forðast að lenda í þeim aðstæðum. „Undanfarin áratug hef ég bara gefið mér þennan afslátt, ég áttaði mig á því að ég þyrfti ekki að fara á árshátíðir, frumsýningar eða annað. Ég hef útskýrt fyrir fólki að ég vilji ekki fara á árshátíð því ég sé með svo mikinn félagskvíða og fólk heldur kannski fyrst að ég sé að grínast, því það hefur ekki endilega þá mynd af mér. Þegar ég útskýri þetta hafa allir hins vegar umburðarlyndi fyrir því. Ég þoli ekki heldur fundi, af því ég þoli illa tímasóun. Oft tek ég stjórnina ef mér finnst fundum ekki nóg vel stjórnað því ég þoli ekki þegar fólk fer að tala um annað en fundarefni. Kannski get ég verið svolítið hranaleg í þannig aðstæðum. Ég veit samt að stjórn Blaðamannafélagsins mun ekki taka undir þetta því hér eru fundir alveg hreint ógnarlega langir. En ég lofa að það er ekki af því við dettum í eitthvað kjaftæði, það er bara svo margt sem þarf að fjalla um.“

Upplýsingaóreiðan risastórt samfélagslegt vandamál

Sigríður Dögg var kjörinn formaður Blaðamannafélags Íslands árið 2021. Fram undan eru stjórnarkosningar í félaginu og hyggst hún gefa kost á sér til áframhaldandi formennsku. Hún segist vilja bjarga blaðamennsku upp úr þeim ákveðnu ógöngum sem fagið sé komið í, með því að hafa jákvæð áhrif á viðhorf almennings til blaðamennsku. „Vandamálið sem við glímum við er minni áhugi á blaðamennsku, fjölmiðlum og fréttum hjá almenningi, skortur á skilningi á blaðamennsku hjá stjórnvöldum og samkeppni um athygli fólks. Það er skortur á þekkingu og skilningi á því hvað blaðamenn gera. Grunnurinn að því að fólk átti sig á mikilvægi blaðamennsku er að fólk átti sig á því hvað hún er. Við þurfum og ætlum að fræða fólk þar um. Hvernig getur fólk haldið því fram að það sé enginn munur á því hvað það les á samfélagsmiðlum annars vegar og á fréttamiðlum annars vegar, til dæmis? Ég hef dálítið gert af því að fara í framhaldsskóla og ræða við unglinga og það er sláandi að heyra hvað þau hafa lítinn skilning á muninum á þessu. Þau skilja ekki muninn á því að sækja sér upplýsingar á TikTok og mynda sér skoðun út frá þeim, eða að sækja þær í fréttamiðla, sem eru með ritstjórn sem sannreynir upplýsingar, setur þær í samhengi og vinnur eftir siðareglum. Svo minn draumur er að koma á námskeiði fyrir börn í skólum, í 10. bekk til að mynda. Þá það væri ekki nema einn tími í lífsleikni þar sem hægt væri að ræða um blaðamennsku, fjölmiðla, mikilvægi þess að vita hvaða upplýsingar eru réttar og hvernig hægt er að vita að þær séu réttar.

Við erum að glíma við upplýsingaóreiðu og falsfréttir og það er risastórt lýðræðismál. Eitt af því sem World Economical Forum hefur skilgreint sem eina mestu ógn fyrir samfélög í heiminum er upplýsingaóreiðan. Við erum ekki bara að tala um í lýðræðislegu tilliti heldur líka varðandi lýðheilsu. Fólk fær alls konar vitlausar upplýsingar héðan og þaðan og getur svo ekki sannreynt þær, það hefur ekki þekkinguna og tækin til þess. Þetta er gríðarlega stórt samfélagslegt vandamál sem við erum bara rétt að vakna upp við núna. Þetta er risa stórt verkefni sem þarf að vinna í á markvissan hátt áður en það verður of seint.“

Samfélagsleg skylda að gerast áskrifandi

Fjölmiðlar á Íslandi hafa veikst verulega á undangengnum árum, í samkeppni við samfélagsmiðla til að mynda. Bæði er verið að keppa um tíma fólks og athygli en ekki síður hafa auglýsingatekjur í miklum mæli færst frá fjölmiðlunum og yfir á erlenda samfélagsmiðla og streymisveitur. Þannig hefur staða margra landshlutabundinna fjölmiðla veikst verulega á síðustu árum. Sigríður Dögg segir að það sé gríðarleg þörf á að styðja við þá miðla sérstaklega, enda séu þeir gríðarlega mikilvægir varðandi það að miðla upplýsingum til nærsamfélagsins og að veita aðhald á sínu starfssvæði. „Ég held að stjórnvöld verði að stíga miklu fastar inn í þessa þróun. Síðustu tölur, sem eru samt gamlar, þriggja ára, segja okkur að helmingur af auglýsingatekjum fari úr landi og ég myndi giska á að hlutfallið núna sé orðið hærra, 70 til 75 prósent. Þetta kippir auðvitað rekstrargrundvellinum undan öllum fjölmiðlum, og ekki síst landshlutamiðlunum. Það er svo auðvelt fyrir lítil og meðalstór fyrirtæki, sem mörg hver eru úti á landi, að auglýsa á samfélagsmiðlum. Það er auðvelt fyrir þau, þægilegt, þau geta gert það sjálf og þeim finnst þau fá mikið fyrir peninginn. Þess vegna bitnar þetta ekki síst á landsbyggðarmiðlunum. Ég held að leiðin sem til að mynda Skessuhorn hefur farið, að færa sig alfarið í að vera áskriftarmiðill á vefnum, sé eina leiðin til að lifa þetta af. En þá verður fólk, heimamenn, að kveikja á því hvers vegna þau þurfi Skessuhorn, hvers vegna þarf fólk landshlutamiðla. Þar þurfum við hjá Blaðamannafélaginu að hjálpa til. Þeir sem átta sig á því hvað fjölmiðlar eru mikilvægir, bæði landshluta og aðrir, þeir eiga bara að gerast áskrifendur. Það er þeirra samfélagslega skylda,“ segir Sigríður Dögg að endingu.

Fréttaveita Vesturlands

Svaf ekki svo vikum skipti