Bjóða til sölu búrekstur á tveimur samliggjandi jörðum

Athygli vekur að undanfarið hefur fjölgað talsvert bújörðum á söluskrá. Ástæður geta verið margþættar. Meðal þeirra jarða sem nýverið komu á söluskrá hjá Magnúsi Leópoldssyni hjá Fasteignamiðstöðinni eru samliggjandi jarðirnar Erpsstaðir og Þórólfsstaðir í Dalasýslu. Þar er nú rekið myndarlegt kúabú, heimavinnsla á mjólk og móttaka ferðafólks. Framleiðsluréttur í mjólk um 380 þúsund lítrar, 210 nautgripir á ýmsum aldri og þar af um 70 mjólkandi kýr. Sameiginleg landsstærð er um 600 hektarar en þar af um 100 hektarar ræktað land og megnið af því nýlega ræktað og/eða endurræktað. Hjónin Helga Elínborg Guðmundsdóttir og Þorgrímur Einar Guðbjartsson keyptu Erpsstaði og Þórólfsstaði árið 1997, vel hýstar jarðir á þeim tíma en byggðu árið 2008 að auki stórt fjós. Blaðamaður Skessuhorns sló á þráðinn til Þorgríms og Helgu og spurði m.a. um ástæðu þess að rekstur og eignir eru nú komnar í sölu.

*Þorgrímur og Helga á Erpsstöðum tóku í lok mars síðastliðnum við Landbúnaðarverðlaununum 2023 úr hendi Svandísar Svavarsdóttur matvælaráðherra.*

Skyndiákvörðun

„Upphaflega var þetta algjör skyndiákvörðun hjá okkur að kaupa þessar jarðir. Við vorum á allt annarri leið. Vorið 1996 vorum við nýflutt til Danmerkur. Komum heim um jólin það ár í heimsókn til vina og ættingja og fréttum þá að Erpsstaðir væru til sölu. Okkur hafði þótt freistandi að búa í sveit, verða bændur og vera nálægt fólkinu okkar hér. Við gerum því tilboð í jarðirnar, en förum svo aftur út eftir jólin ´96. Eftir tvær vikur kom svar. Við héldum fyrirfram að við fengjum nei, þar sem við vorum ung, með tvö lítil börn og áttum ekkert lausafé til leggja fram. Því urðum við mjög hissa þegar tilkynning barst út um að kauptilboði okkar hefði verið tekið. Það var greinilegt að fyrri ábúendur höfðu trú á okkur og erum við þeim afar þakklát fyrir það og þar með gefa okkur tækifæri til að takast þetta verk á hendur. Það tók svo þrjá mánuði að ganga frá kaupunum.“ Helga flutti heim í byrjun júní 1997 og tók við búinu. Þorgrímur skrapp milli anna í skólanum og aðstoðaði við heyannir en hélt svo aftur út til að ljúka náminu, sem lauk í nóvember það ár. Síðan þá hefur mikið vatn runnið til sjávar og börnin urðu fimm og eru nú öll upp komin.

Ber tvær fjölskyldur

„Þarna vorum við orðnir bændur og jarðaeigendur. Tókum í upphafi þá ákvörðun að við ætluðuð okkur ekki að vera lengur í þessum búrekstri en 20-25 ár. Sá tími er því liðinn. Við höfum mikið verið spurð síðustu daga um ástæðu þess að við bjóðum til sölu, en stutta svarið er að það er tímabært að selja svona starfsemi í fullum rekstri og áður en við förum að eldast. Við erum nú að nálgast 55 ára aldurinn og erum bæði við ágæta heilsu, en aldurinn er farin að segja til sín.

Svona rekstur ber hæglega að tvær fjölskyldur geti staðið að honum. Það eru heilmikil sóknarfæri í heimavinnslunni og eru heilmikil tækifæri þar til áframhaldandi uppbyggingar og reksturs. Við höfum á síðastliðnum misserum endurnýjað mikið af framleiðslu búnaði sem hægt væri að nýta betur. Í ljósi þess að ekkert barnanna okkar vildi koma inn í reksturinn töldum við skynsamlegt að setja á söluskrá núna. Við getum vel hugsað okkur að verja restinni af okkar tíma á vinnumarkaði í eitthvað annað. Svo eigum við reyndar inni töluvert frí, ef því er að skipta.“

Mjólkurlíterinn allt að því tífaldast í verðgildi

„Þær byggingar sem hér voru þegar við kaupum höfðu verið byggðar á árunum 1980-85. Það var ágætt 30 kúa fjós og við sáum fyrir okkar að gera á því einhverjar breytingar, en svo breyttust hlutirnir uppúr árinu 2000. Á þeim tímapunkti sem við tökum þessa ákvörðun að byggja fjósið vorum við að velta því fyrir okkur að annað hvort hætta búrekstri og selja, eða byggja upp. Við völdum síðari kostinn. Við höfðum séð sóknarfæri í vinnslu á mjólk og móttöku ferðafólks og ákváðum að stíga það skref að byggja nýtt fjós 2008 sem rúmað gæti slíka starfsemi.“

Ástæðan fyrir því að þau tóku ákvörðun að byggja upp heimavinnslu og fara í ferðaþjónustu, má kannski rekja til þess að faðir Þorgríms var þá að keyra rútur. „Hann kom hann við á hverju sumri með hópa og fengu gestirnir að kíkja í gamla fjósið. Við gáfum gestum kökur, mjólk og osta og sögðum sögur. Við vorum að fá gríðarlega jákvæðar viðtökur frá þeim sem höfðu komið í heimsókn til okkar og fólki fannst gaman að eiga þess kost að upplifa ekta sveitabæ. Þessi viðbrögð gáfu okkur því þann kraft sem þurfti og svo hafði Þorgrímur menntun sem mjólkurfræðingur,“ segir Helga. „Við ákváðum því að byggja nýtt fjós og hafa í því aðstöðu til vinnslu á mjólk en taka sömuleiðis á móti ferðafólki. Þegar við fórum af stað í þetta verkefni vissum við ekkert fyrir um gestafjölda eða hvað við ætluðum að framleiða. Byrjuðum reyndar eingöngu á ís og reiknuðum með að fá kannski 1200 gesti fyrsta árið, en þeir urðu hátt í fimm þúsund. Síðan hefur vöruúrvalið aukist og gestunum fjölgað og eru nú hátt í 30 þúsund gestir sem koma yfir árið. Ætli Rjómabúið og móttaka ferðafólks geri það ekki að verkum að hver líter af mjólk sem fer þar í gegn upp undir tífaldar verðgildi sitt. En þetta gerir sig ekki sjálft og það hefur þurft mikið úthald til að standast allar þær áskoranir sem hafa verið á vegi okkar í uppbyggingu og rekstri Rjómabúsins. En okkur hefur líka fundist þetta gaman. Svo má geta þess hér til gamans að við erum að reka þriðju stærstu afurðastöð á landinu,“ segir Þorgrímur, en einungis MS og KS eru stærri, þar sem önnur mjólkurvinnslufyrirtæki eru ekki skilgreind sem afurðarstöðvar þar sem þau kaupa ekki mjólk beint af bændum. „Kannski dálítið fyndin skilgreining, en staðreynd engu að síður,“ bætir hann við.

Rjómabúið á Erpsstöðum er opið fyrir ferðafólk alla daga á sumrin, en á veturna er ekki fastur opnunartími en tekið á móti gestum eftir óskum.

Fullur rekstur áfram

Nú er um hálfur mánuður frá því jarðirnar voru settar á sölu. En hafa þau fengið viðbrögð? „Já, því er ekki að neita. Fyrirspurnir hafa verið að koma og einhverjir eru að velta þessu fyrir sér. Við vitum svo sem ekkert hvort það leiðir til sölu, allavega er ekkert í hendi enn sem komið er. Auðvitað er það heilmikill pakki að kaupa svona eignir og taka við búi í fullum rekstri, en það er heimavinnslan sem gerir þetta bú að þeirri stærðargráðu að það ber tvær fjölskyldur. Slíkt gæti liðkað fyrir sölu,“ segja þau.

Aðspurð um framtíðina, ef af sölu verður, svara þau að það velti algjörlega á því hvað kemur út úr sölunni. „Þangað til við seljum er hér allt á fullu í rekstri eins og verið hefur. Við erum ekkert að hætta, erum áfram í uppbyggingu og fjárfestingum og engin bilbugur á okkur hvað það varðar. Jólin eru framundan og við erum að fylla á hillurnar í Ljómalind, sem Rjómabúið hefur tekið þátt í að byggja upp ásamt nokkrum öðrum heimavinnsluaðilum á Vesturlandi. Við erum að reka fyrirtæki í fullum rekstri og ég held að við séum að bjóða til sölu búrekstur með tækifærum til enn meiri uppbyggingar. Nú þegar við horfum til baka þá getum við ekki annað en verið sátt við það starf sem við höfum unnið að hér á þessum tíma og þar eiga börnin okkar blessuð stóran þátt í að svona vel hafi til tekist,“ segir þau Þorgrímur og Helga að endingu.

*Vörur frá Erpsstöðum í kæli verslunarinnar á staðnum.*

Rjómabúið á Erpsstöðum komið á söluskrá

Bjóða til sölu búrekstur á tveimur samliggjandi jörðum

Bjóða til sölu búrekstur á tveimur samliggjandi jörðum