Verkefnastjórn sem heilbrigðisráðherra skipaði til að greina rekstrarkostnað hjúkrunarheimila í landinu hefur skilað ráðherra skýrslu sinni. Greiningin byggist einkum á svörum rekstraraðila um reksturinn, kostnaðar- og tekjuliði, þjónustuna sem veitt er, notendur þjónustunnar, auk ýmissa fleiri breyta sem áhrif hafa á reksturinn.

Greiningin nær yfir gögn frá árinu 2017 og fram á mitt ár 2020. Upphaflega stóð til að hún tæki til reksturs allra hjúkrunarheimila en verkefnisstjórnin hvarf frá því og var ákveðið að horfa einkum til hjúkrunarheimila sem rekin eru fyrir daggjöld. Svör bárust frá 40 slíkum, þar af 19 sem rekin eru af sveitarfélögum og 21 hjúkrunarheimili sem rekið er á félagaformi, þ.e. af sjálfseignarstofnunum, einkahlutafélögum eða félagasamtökum. Greiningin nær því ekki til hjúkrunarheimila sem rekin eru sem hluti af heilbrigðisstofnunum á föstum fjárlögum.

Nokkur munur er á hjúkrunarheimilum og íbúum þeirra eftir landshlutum. Heimilin eru flest stærri á höfuðborgarsvæðinu en á landsbyggðinni og þar er elsti hópurinn hlutfallslega fjölmennastur og hjúkrunarþyngd meiri en annars staðar. Stærri heimilin á höfuðborgarsvæðinu ráða betur við mikla hjúkrunarþyngd en þau sem eru lítil og á stóru heimilinum er jafnframt best aðgengi að sérhæfðri læknisþjónustu segir í skýrslunni. Fram kemur að nokkur munur er á rekstrarkostnað fyrir hvert hjúkrunarrými eftir stærð heimila og er hann mestur hjá stærstu heimilunum. Að mati skýrsluhöfunda skýrist það af meiri hjúkrunarþyngd íbúa á þessum heimilum en hjá litlum heimilum.

Tekjur

Langstærstur hluti tekna heimilanna er vegna daggjalda frá ríkinu eða 84% árin 2017 til 2019. Að auki námu greiðslur húsnæðisgjalds frá ríki 6%. Þriðji stærsti liðurinn var kostnaðarþátttaka íbúa, 4%, og sá fjórði framlög sveitarfélaga, 3%. Tekjur á hvert rými eru nokkuð misjafnar en það skýrist fyrst og fremst af hjúkrunarþyngd. Að meðaltali voru tekjur á hvert rými 13,9 milljónir króna á ári.

Gjöld

Rekstrargjöld heimila sem fá daggjaldagreiðslur voru samtals 31,1 milljarðar króna árið 2019. Langstærsti útgjaldaliðurinn var launagreiðslur og voru laun og launatengd gjöld 24 milljarðar króna eða 77% af heildarrekstrarkostnaði heimilanna. Önnur rekstrargjöld skiptust á fjölmarga liði og var húsnæðiskostnaður stærstur þeirra, 2.830 milljónir króna, og stoðþjónusta næststærsti liðurinn, 2.488 milljónir króna.

Rekstur

Skýrsluhöfundar segja að rekstur heimilanna hefur gengið misvel þau ár sem voru til skoðunar en flest þeirra hafa þó verið rekin með halla. Samtals voru heimilin rekin með halla sem var frá 200 og upp í 700 milljónir króna á ári, minnstur árið 2018 en svipaður árin 2017 og 2019.

Mikilvæg gögn til að ákveða næstu skref

Svandís Svavarsdóttir heilbrigðisráðherra sagði í tilefni birtingar skýrslunnar að hún feli í sér mikilvæg gögn til að byggja á næstu skref. „Það gengur ekki að hjúkrunarheimilin séu vel flest rekin með halla og ljóst að það verður að taka á því með einhverjum hætti. Nú þarf að leggjast yfir gögnin með það í huga en á þessu ári erum við auðvitað bundin af fjárlögum.“

Velflest hjúkrunarheimili landsins rekin með halla