Snæfellsnes og Akranes koma vel út en Dalir reka lestina

Ný könnun landshlutasamtaka sveitarfélaga hefur nú verið birt. Könnunin var gerð meðal íbúa landsins og spurt út í búsetuskilyrði, hamingju og viðhorfi til síns sveitarfélags. Að könnuninni stóðu landshlutasamtök sveitarfélaga ásamt Byggðastofnun og var hún gerð á íslensku, ensku og pólsku og framkvæmd í september og október síðastliðnum. Niðurstöðurnar byggja á svörum frá 10.253 þátttakendum, þar af 1.635 á Vesturlandi. Þetta er í fyrsta sinn sem svo víðtæk könnun um þessi efni nær til allra svæða landsins og er markmiðið að hún verði eftirleiðis gerð á 2-3 ára fresti og geti verið sveitarfélögum og stjórnvöldum mikilvægt tæki í búsetu- og byggðaþróun. Höfundar skýrslunnar eru hagfræðingarnir Vífill Karlsson hjá SSV og Helga María Pétursdóttir hjá SSNE. Könnunin byggir á hliðstæðri íbúakönnun sem gerð var árið 2017 en nú er hún mun viðameiri, auk þess sem fyrri könnun náði ekki til allra svæða landsins. Á þeim svæðum sem báðar kannanirnar náðu til má í sumum tilfellum sjá viðhorfsbreytingar hjá íbúum á þessu tímabili. Vesturland býr svo vel að hliðstæð könnun hefur áður verið unnin af SSV fyrir svæðið.

Spurt var um 40 atriði sem snerta búsetuskilyrði. Sem dæmi um fjölbreytileika í efnisatriðum má nefna friðsæld, loftgæði, skólamál, atvinnuöryggi, launatekjur, húsnæðismál, nettengingar, vegakerfi, vöruverð, þjónustu við fatlaða og aldraða, rafmagn, ásýnd bæja og sveita, almenningssamgöngur og margt fleira. Efnisatriðin snúa því að samfélagsinnviðum sem og þjónustuþáttum á forræði ríkis og/eða sveitarfélaga. Vestmannaeyjar, Akureyri og Eyjafjörður eru þau svæði sem best koma út í heildarstigagjöf. Heildareinkunn var hins vegar lægst í Dölum og á sunnanverðum Vestfjörðum. Í samanburði við önnur búsetusvæði landsins fá íþróttir (tækifæri til íþrótta/tómstundaiðkunar), umferðaröryggi og vöruverð lægsta einkunn í Dölum. Þessi tvö svæði gefa einnig almenningssamgöngum lága einkunn í samanburði við önnur svæði, sem og farsímasambandi, þjónustu við fatlaða og vegakerfinu. Dalamenn reyndust einnig óánæðastir þeirra sem könnunin náði til með vöruverð, umferðaröryggi, mannlíf og laun. Þó íbúar í Vestmannaeyjum, á Akureyri og við Eyjafjörð mælist með hæsta heildarstigagjöf í könnuninni þá er mismunandi hvaða þætti þeir eru ánægðir með. Í samanburði við önnur svæði gefa Vestmannaeyingar mannlífi, skipulagsmálum, umferð, umferðaröryggi, íbúðaframboði, framfærslu og viðhorfi til sveitarfélags góða umsögn. Akureyringar eru jákvæðastir gagnvart háskóla, framhaldsskóla, almenningssamgöngum, íbúðaframboði, vegakerfi, menningu, umhverfismálum og sorpmálum.

Samantekt fyrir Vesturland

Íbúasvæði Vesturlands eru fjögur í könnuninni, þ.e. Dalir, Snæfellsnes, Borgarfjarðarsvæði, Akranes og Hvalfjörður (saman). Heildarfjöldi svara á Vesturlandi var 1.635. Íbúar á þessum svæðum voru einnig spurðir í hliðstæðri könnun árið 2017. Í heildarstigagjöf fyrir landsvæðin 24 og þau 40 búsetuskilyrði sem spurt var um var Snæfellsnes í 5. sæti, Akranes og Hvalfjörður í 6. sæti, Borgarfjarðarsvæði í 21. sæti og Dalir í 23. sæti.

Jákvæðastir íbúa Vesturlands í afstöðu til síns sveitarfélags voru íbúar á Snæfellsnesi. Neikvæðastir í afstöðu til síns sveitarfélags voru íbúar í Dölum. Íbúar Akraness og við Hvalfjörð voru meðal þeirra jákvæðustu í könnuninni á landinu hvað varðar almenningssamgöngur, þjónustu dvalarheimila, farsímakerfi, þjónustu við fatlaða, aðstoð við fólk í fjárhagsvanda, þjónustu framhaldsskóla, grunnskóla og tónlistarskóla, heilsugæslu, framboð íbúða, íþróttir, unglingastarf, nettengingar og rafmagn. Þeir voru jákvæðastir allra á landinu hvað leikskólaþjónustu og vöruverð snertir. Íbúar Akraness og við Hvalfjörð voru einna helst óánægðir með skipulagsmál, náttúru, menningu, mannlíf og friðsæld.

Íbúar Borgarfjarðarsvæðis gáfu í samanburði við aðra dvalarheimilaþjónustu háa einkunn, sem og þjónustu framhaldsskóla, háskóla og leikskóla, auk þess að vera meðal þeirra ánægðustu með vöruverð. Borgfirðingar reyndust hins vegar óánægðastir allra í könnuninni með skipulagsmál. Dalamenn komu verst af öllum þátttakendum á landinu út úr þáttum á borð við afþreyingu, almenningssamgöngur, farsímaþjónustu, framhaldsskóla, framfærslu sína almennt, háskóla, íþróttir, laun, mannlíf, umferðaröryggi, þjónustu við útlendinga og vöruverð. Þeir voru hins vegar ánægðastir allra með loftgæði og gáfu heilbrigðisþjónustu og friðsæld einnig háa einkunn í samanburði við aðra. Íbúar á Snæfellsnesi gáfu ásýnd hæsta einkunn allra og voru einnig ánægðir með loftgæði, sorpmál, umferðaröryggi og umhverfismál. Snæfellingar voru meðal þeirra sem verst komu út hvað nettengingar varðar.

Breytingar frá könnun árið 2017

Þegar svör úr könnuninni nú voru borin saman við hliðstæða könnun árið 2017 sjást breytingar á viðhorfi íbúa á Vesturlandi í ýmsum málaflokkum. Íbúar á Akranesi og við Hvalfjörð telja að framboð á íbúðum til sölu, þjónusta við aldraða og fatlaða og framboð leiguíbúða hafi batnað mest frá árinu 2017 en staða atvinnumála og atvinnuöryggi hafi versnað mest á sama tíma. Íbúar töldu nú möguleika til framhaldsskólanáms mikilvægara málefni en áður en áhersla á almenningssamgöngur er ekki eins mikil og áður. Flestir þættir jukust þó að mikilvægi frá 2017. Borgfirðingar telja heilsugæslu og skipulagsmál hafa versnað mest frá 2017 en að nettenging hafi batnað mest. Möguleika til háskóla- og framhaldsskólanáms telja þeir mikilvægari en áður en áhersla á atvinnuúrval og almenningssamgöngur dróst mest saman. Í Dölum hefur nettenging batnað mest að gæðum frá 2017, að mati íbúa. Þeir töldu mannlíf hafa versnað. Áhersla þeirra á vöruverð jókst mest að mikilvægi frá fyrri könnun en áhersla á almenningssamgöngur minnkaði mest á tímabilinu. Snæfellingar telja framboð leiguíbúa vera þann þátt sem hafi batnað mest frá 2017 en almenningssamgöngur og nettengingar hafi á sama tíma versnað mest. Mesta aukning mikilvægis var að þeirra mati á þjónustu við útlendinga en íbúar á Snæfellsnesi leggja nú minni áherslu á almenningssamgöngur og laun.

Í skýrslunni er landinu skipt upp í 24 svæði eins og hér má sjá.

Mæla búsetuskilyrði og hamingju í nýrri íbúakönnun á landsvísu