Fiskeldi hefur átt mikinn þátt í þeirri endurreisn sem íbúar Vestfjarða eru að upplifa. Fiskveiðar hafa verið helsta atvinnugrein á svæðinu en þegar aflaheimildir fluttust í stórum stíl til annarra landshluta fækkaði störfum með tilheyrandi áhrifum á byggðaþróun. Frá upphafi 9. áratugarins fækkaði íbúum Vestfjarða mikið eða þangað til að viðsnúningur varð árið 2017. Óumdeilt er að fiskeldið spilar hér lykilhlutverk. Fiskeldi hefur verið mikilvægt fyrir atvinnuuppbyggingu á landsbyggðinni og er líklega ein mikilvægasta byggðaaðgerð síðustu ára.
Fiskeldi var mikið í umræðunni í kosningabaráttunni fyrir alþingiskosningarnar sl. haust, sérstaklega í landsbyggðarkjördæmunum. Andstæðingar fiskeldis í sjó töluðu mikið gegn því og héldu fundi víða um land, t.d. í Norðvesturkjördæmi, í tengslum við sýningar á myndinni Árnar þagna. Fiskeldi í sjó hefur verið mjög umdeilt og sætt mikilli andstöðu umhverfissinna og þeirra sem segja að það stefni villta laxastofninum í hættu með slysasleppingum og sjúkdómum. Án efa var þetta eitt umdeildasta mál kosningabaráttunnar.
Í kosningabaráttunni talaði ég máli fiskeldis og mikilvægi þess fyrir atvinnulíf og verðmætasköpun á landsbyggðinni og ekki síst á Vestfjörðum, sem hafa, með uppbyggingu fiskeldis, verið að koma upp úr áratuga öldudal. Ég lagði áherslu á að fiskeldi væri gríðarlega mikilvægt fyrir brothættar byggðir á Vestfjörðum og skapi þar örugg og vel launuð störf sem skipti sköpum fyrir þær. Þetta voru helstu rökin fyrir fiskeldi í sjó og réttlætti atvinnuuppbyggingu á þessari umdeildu atvinnugrein og að leggja fallega firði Vestfjarða undir hana. Ég tel að fiskeldi hafi snúið við áratuga gamalli neikvæðri byggðaþróun í byggðum sem hafa átt undir högg að sækja.
Þingeyri við Dýrafjörð er dæmi um þennan viðsnúning, en fyrirtækið Arctic Fish hefur verið með fiskeldi þar og mestan hluta starfsemi sinnar. Arctic Fish hefur starfsleyfi til að ala allt að 10.000 tonn af laxfiski í sjókvíum í Dýrafirði. Þetta leyfi er hluti af sjálfbæru fiskeldi sem fyrirtækið leggur áherslu á. Þetta gerir framleiðsluverðmæti í Dýrafirði um 10 milljarða króna virði miðað við að kílóverð á eldisfiski sé um 1.000 kr.
Þingeyri hefur verið brothætt byggð og Byggðastofnun hefur lagt kvóta og fjármagn í verkefni til að reyna að efla byggðina. Fiskeldið í firðinum var farið að hafa jákvæð áhrif á atvinnulíf, húsnæði var farið að seljast og yngra fólk farið að koma sér fyrir með fjölskyldum sínum. Framtíðin var björt enda góð störf í boði á Þingeyri við þá gríðarlegu verðmætasköpun sem varð til í firðinum.
Þá koma fréttir af því Arctic Fish hafi ákveðið að flytja fóðurstöð sína, sem sinnir fiskeldinu í Dýrafirði, frá Þingeyri við Dýrafjörð til Ísafjarðar. Níu manns sem starfa við stöðina á Þingeyri og búa í bænum og hafa kosið að búa þar og vilja sinna mikilvægum störfum sínum þar við verðmætasköpun í firðinum sínum. Þetta er fjölskyldufólk sem hefur komið sér upp húsnæði og er með börn í leikskóla en því verður nú gert að aka 100 kílómetra leið til og frá vinnu allan ársins hring. Þessi ákvörðun mun skerða lífsgæði þeirra íbúa Þingeyrar sem starfa fyrir Arctic Fish. Flutningur á níu störfum eru mikið högg fyrir atvinnulíf tæplega 300 manna byggðarlags, sem var að rétta úr kútnum. Hér er um að ræða gríðarlega mikilvægt mál fyrir Þingeyri og íbúa Dýrafjarðar á svo margan hátt.
Það hefur verið litið á fiskeldi sem mikilvæga byggðaaðgerð og þá ekki síst gagnvart brothættum byggðum. Með ákvörðun sinni er Arctic Fish að gera þær röksemdir að nánast engu að fiskeldi á Íslandi, sem verið hefur umdeilt, feli í sér mikinn stuðning við brothættar byggðir. Þessi ákvörðun fyrirtækisins grefur jafnframt undan þeim rökum að fiskeldi sé mikilvæg byggðaaðgerð í þeim fjörðum þar sem það er stundað. Þegar mikilvæg störf við fóðrun fiska í eldisfirði eru flutt þaðan er fiskeldi þar ekki mikilvæg byggðaaðgerð.
Samfélagsleg ábyrgð fyrirtækja (e. Corporate Social Responsibility, CSR) vísar til þeirrar skyldu og ábyrgðar sem fyrirtæki taka á sig til að hafa jákvæð áhrif á samfélagið, umhverfið og hagkerfið. Þetta felur í sér að fyrirtæki leitist við að starfa á siðferðilega réttan hátt og taka tillit til hagsmuna allra hagsmunaaðila, eins og starfsmanna, viðskiptavina, samfélagsins og umhverfisins. Samfélagsleg ábyrgð fyrirtækja er ekki bara að borga skattana sína, heldur leið til að sýna fram á að fyrirtæki starfar ekki einungis í hagnaðarskyni heldur einnig með samfélagslega velferð að leiðarljósi. Markmið samfélagslegrar ábyrgðar fyrirtækja er að skapa jákvæð áhrif á samfélagið.
Augljóst er að ákvörðun Arctic Fish um flutning starfa frá Þingeyri hefur ekki verið tekin með samfélagslega ábyrgð að leiðarljósi. Hún er engin, hvorki gagnvart Þingeyri né starfsmönnum fyrirtækisins sem þar búa og er nú gert að aka 100 km daglega til og frá vinnu. Flutningur starfa frá Þingeyri mun ekki hafa jákvæð áhrif á samfélagið í Dýrafirði, heldur þvert á móti. Í Dýrafirði er langstærstur hluti framleiðslu Arctic Fish og þaðan kemur stærstur hluti tekna fyrirtækisins. Dýrfirðingar og Þingeyringar þurfa nú að horfa upp á að góð störf við verðmætasköpun í firðinum sínum séu flutt til Ísafjarðar.
Rökin um að fiskeldi endurreisi og efli atvinnulíf í brothættum sjávarbyggðum, byggðum sem urðu illa úti í samþjöppunum kvótakerfisins, halda varla vatni lengur. Eingöngu allra nauðsynlegustu störfin verða eftir í fjörðunum þar sem verðmætasköpunin og eldiskvíarnar eru.
Ekki er hægt annað en að skora á Arctic Fish að sýna samfélagslega ábyrgð og endurskoða ákvörðun sína um flutning þessara mikilvægu starfa frá Þingeyri og stuðla þannig að sátt um atvinnugreinina í samfélaginu, og sýna jafnframt fram á það að þau veigamiklu rök sem haldið hefur verið á lofti til stuðnings henni séu ekki orðin innantóm.
&nbsp;
Eyjólfur Ármannsson
Höf. er innviðaráðherra, og fer með byggðamál, og er 2. þingmaður Norðvesturkjördæmis fyrir Flokk fólksins.
&nbsp;
&nbsp;

medium

thumbnail

small

custom-size

Fiskeldi og samfélagsábyrgð

Varla verður lengur um það deilt að Ísraelsmenn, undir forystu Benjamín Netanjahú, forsætisráðherra Ísraels, vinna að því að útrýma Palestínumönnum á Gasa. Tugþúsundir Palestínumanna, þeirra á meðal börn og konur, hafa verið drepin. Sjúkrahús, skólar og íbúðarhúsnæði sprengt og ekkert hirt um það hvor þar séu fyrir almennir borgarar. Og nú er verið að svelta þá sem eftir eru, með því að koma í veg fyrir flutninga og dreifingu matvæla inná svæðið. Mannvonskan og mannhatur Ísraelsmanna á sér lítil eða engin takmörk.
Flestir vestrænir þjóðarleiðtogar horfa aðgerðalausir á, tala en gera ekkert, helst að þeir segi eins og kanslari Þyskalands að Ísraelsmenn eigi rétt á að „verja“ sig. Og ekki má gleyma því að Bandaríkjamenn undir dyggri forystu Trumps styðja við fjöldamorðin og þjóðernishreinsarnar með því að leggja til nauðsynlegar sprengjur og önnur vopn.
Íslenskir ráðmenn eru þar dæmigerðir. Þorgerður Katrín utanríksráðherra talar og fordæmir en gerir ekkert sem tekið er eftir. Íslenska ríkið semur við Rapyd um færsluhirðingu, fyrirtækis í eigu Ísraelsmanns sem sagður er styðja útrýmingu Palestínumanna. Með þessum samningum þá styðja Íslendingar líklega þennan hernað á Gasa fjárhagslega, þó með óbeinum hætti sé.
Er ekki komin tími til þess að utanríksráðherra og forsætisráðherra rífi sig upp af afturendanum og geri eitthvað sem tekið yrði eftir, setja viðskiptabann á Ísraels, slíti stjórnmálasamband við Ísrael og lesi yfir sendiherra Bandaríkjanna vegna þeirra þáttar í þessum þjóðernishreinsunum og fjöldamorðum á Palestínumönnum?
Aðgerðaleysið er Íslendingum og öðrum Evrópubúum til skammar!
&nbsp;
Borgarnesi, 26. júní 2025
Guðsteinn Einarsson
&nbsp;
&nbsp;

Fjöldamorð Ísraela á Gasa!

Síðan ég tók sæti á Alþingi hefur mér þótt þreytandi að hlusta á þingmenn ákveðinna flokka tala landsbyggðina niður, tala alltaf um okkur landsbyggðarfólk eins og þurfalinga sem eigum endalaust bágt og að það sé alltaf verið að ráðast á okkur. Það hlýtur að vera þreytandi að líða alltaf eins og maður sé í vörn og aldrei í sókn.
Nú var verið að ræða frumvarp til laga um fjölmiðla. Í haust á reyndar að fara í heildarendurskoðun á lögunum en breytingarnar sem nú voru gerðar snéru fyrst og fremst að því að styðja við fjölmiðla á landsbyggðinni.
Þingmaður Sjálfstæðisflokksins ákvað að ræða frumvarpið en kom um leið upp um þekkingarleysi sitt þegar kemur að fjölmiðlaumhverfi á landsbyggðinni. Í fyrsta lagi talaði hann um héraðsmiðla sem flyttu nærfréttir um nýja baggavél í Tungu eða þrílembda á. Hann dró reyndar fljótt í land og sagði gera sér grein fyrir að þeir flytji einnig alls konar fréttir og að fáir vildu missa þá. Í öðru lagi var hann viss um að þeir gætu haldið sér á floti án ríkisstyrkja, hann gaf til kynna að þeir yrðu þá ef til vill betur reknir.
Varðandi fyrsta punktinn þá var hann samhliða þessum lýsingum á héraðsmiðlum að tala um hversu sterka nærveru Árvakur og Sýn hefðu á landsbygðinni. Þar væru fréttaritarar sem flyttu fréttir og svo kæmu fréttamenn á svæðið þegar eitthvað stórt væri í gangi. Nú eru þessi mál mér mjög skyld, enda er ég upplýsingafulltrúi sveitarfélags og hef verið í rúm þrjú ár. Fréttaritarar þessara miðla hafa ekki einu sinni haft samband við mig. Ég reyndar vissi ekki af tilurð þeirra fyrr en snemma á þessu ári þegar mér var bent á þá. Sólgnari virðast þeir ekki í fréttir af svæðinu. Af stóru miðlunum er RÚV duglegast en betur má ef duga skal. Við upplýsingafulltrúarnir fáum gjarnan þau svör að fréttirnar þyki ekki nógu krassandi á skrifstofunni fyrir sunnan, kannski sé þó hægt að koma þeim fyrir í Landanum. Þar virðist nefnilega helst eiga að koma okkur fyrir, brosandi í lopapeysu.
Reynsla mín er sú að ef fréttirnar eiga að ná eyrum annarra miðla þá þarf helst að koma þeim fyrst í hérðasmiðlana þar sem Sýn og Árvakur geta svo pikkað þær upp. Miklu frekar en að þær komi beint frá upplýsingafulltrúanum. Þar af leiðandi skil ég vel að núverandi frumvarp eigi að styðja við landsbyggðarfjölmiðla umfram aðra enda greinilega mikilvægt að viðhalda þeim svo hægt sé að fá frekari dreifingu á landsbyggðarfréttum.
Fréttamenn stærri fjölmiðla sjást varla í fjórðungnum nema það séu náttúruhamfarir eða stórslys. Það er þó ýmislegt annað fréttnæmt sem gerist á landsbyggðinni sem skiptir máli og hefur jafnvel ekkert að gera með sveitina, baggavélar eða sauðfé. Maður sér gjarnan fréttir rata í miðlana ef þær gerast á suðvesturhorninu þó þær hafi einnig gerst úti á landi og þá jafnvel fyrr. Tengingarnar eru bara fáar þar og fjarlægðin mikil, að því er virðist. Þar eru því fjölmiðlar á landsbyggðinni gríðarlega mikilvægir.
Í öðru lagi segir það sig svo sjálft að á svæði þar sem búa um það bil 10 þúsund manns næst aldrei nógu góð sala á blaðinu eða auglýsingum til að reka fjölmiðil svo vel megi vera. Það er bara, því miður, dæmi sem ekki gengur upp.
Miðlarnir hafa stórt hlutverk í að miðla sögum af svæðinu, flytja fréttir þegar vá ber að, veita stjórnvöldum aðhald og ýta undir staðarstolt, svo eitthvað sé nefnt.
Ég fagna því þar af leiðandi að ríkisstjórnin hafi ákveðið að styðja við landsbyggðarmiðla og vona að í heildarendurskoðun á lögunum verði mikilvægi þeirra haft í huga. Mögulega ætti stjórnmálafólk landsins að nýta sumarið fram að haustþingi í að skima landsbyggðarmiðlana, sem og stærri miðlana, með gagnrýnum huga og setja sig í spor þeirra sem ekki búa á suðvesturhorninu.
&nbsp;
Heiða Ingimarsdóttir
Höf. er starfandi varaþingmaður Viðreisnar í NA kjördæmi

Fréttir af baggavélum og lömbum

Vorönnin leið heldur betur hratt í Fjölbrautaskólaskóla Vesturlands. Þegar þrír fimmtudagar á vorönn eru frídagar þarf aldeilis að halda vel á spöðunum.
Í Annál vorannar, sem birtur er á vef skólans, kemur m.a. fram að stefnumótun er alltaf í gangi í FVA og verður sífellt inngrónari í námi og kennslu. Allar aðgerðir miða með einum eða öðrum hætti að því að efla nemendur og búa þeim og starfsfólki gott náms- og starfsumhverfi. Meðal annars er unnið að því að auka námskraft, seiglu, færni og vellíðan. Áhersla er meðal annars á að auka virkni nemenda og þátttöku og þar með talið að halda þeim frá símanum í kennslustundum.
Margt hefur breyst á sl. áratugum í skólastarfi; athyglisspönn styttist sífellt, heimanám er ódrjúgt og námið er ekki alltaf í forgangi hjá nemendum því langflestir vinna með náminu, æfa íþróttir eða verja tíma við skjáinn. Ljóst er að síminn og samfélagsmiðlar verða sífellt kröfuharðari á áhuga og athygli fólks um veröld víða og það er ekki bara vandi í skólanum, heldur líka á heimili og vinnustað. Ekki er á dagskrá enn sem komið er, að FVA leggi á símabann. En auðvitað er bannað skv. skólareglum að hangsa í símanum í kennslustundum og skylt er að fylgja fyrirmælum kennara þar um. Að takmarka símanotkun ungmenna í framhaldsskóla með formlegum hætti er möguleiki sem mætti alveg skoða, en eins og staðan er orðin þyrfti það að gerast í takt við nemendur, foreldrasamfélag, nærumhverfi o.fl. Slíkt skref yrðum við að taka öll saman og byrja þá á okkur sjálfum. Feta mætti í fótspor forsetans sem sagði í ræðu sinni á þjóðhátíðardaginn að hún hygðist hvíla sig á samfélagsmiðlum í sumarfríinu.
Gervigreind er farin að láta til sín taka í verkefnavinnu og ritgerðasmíð hjá nemendum um heim allan. Lögð er áhersla í kennslu á að nýta möguleika gervigreindar og taka hana í sína þjónustu eins og hentar og hægt er, en varast að gleypa allt hrátt sem frá henni kemur eða láta hana vinna verkefnin sem sett eru fyrir í skólanum. Gervigreindin er frábært tól með ótal möguleikum og við í FVA notum hana til að spara tíma, fá hugmyndir, skoða og skapa. En gætum þess að það sé ekki á kostnað menntunar og þeirrar hæfni og færni sem við erum að byggja upp með náminu.
Stór hópur útskrifaðist frá FVA í vor, eða 85 nemendur, og meðal þeirra eru 23 sem ljúka meistaranámi í sinni iðngrein. Það er sérlega gleðilegt og vonir standa til að hinir nýju meistarar verði duglegir að taka nema á samning, því sem kunnugt er sárvantar nemapláss. Mikill skortur erá iðnaðarmönnum á Íslandi og um heim allan og við í FVA gerum allt sem í okkar valdi stendur til að bæta þar úr. Nú þegar er orðið fullt á öllum verknámsbrautum fyrir haustið. Fyrirhugað er að innrita á ný í meistaraskólann í janúar 2026, fáist til þess fjölgun nemendaígilda og þar með fjárveiting.
Þau gleðitíðindi urðu að samningar náðust á vorönn milli Kennarasambands Íslands og ríkis eftir verkföll og vesen og fékk félagsfólk KÍ langþráðar, verðskuldaðar og umtalsverðar kjarabætur. En nú bregður svo við að í fjárlögum er boðað til niðurskurðar í framhaldsskólum landsins. Verkefnum skólans hefur þó ekki fækkað svo það verður að forgangsraða og finna milliveg í hagræðingu án þess að slá af gæðum og kröfum.
Áfram höldum við okkar striki; FVA er alltaf á uppleið. Nemendur eru ríflega 500 og starfsmenn 70 talsins.  Aðsókn að fjölbreyttum námsleiðum skólans er glimrandi góð og vinnustaðurinn eftirsóttur.
Nemendur halda okkur á tánum og gleðja okkur daglega með uppátækjum sínum. Þau gera allt umstangið svo sannarlega þess virði.
Gleðilegt sumar!
&nbsp;
Steinunn Inga Óttarsdóttir skólameistari FVA
&nbsp;
<img loading="lazy" width="600" height="400" class="alignnone size-medium wp-image-92590" src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Steinunn-Inga-Ottarsdottir-600x400.jpg" alt="" srcset="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Steinunn-Inga-Ottarsdottir-600x400.jpg 600w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Steinunn-Inga-Ottarsdottir-1200x800.jpg 1200w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Steinunn-Inga-Ottarsdottir-1536x1024.jpg 1536w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Steinunn-Inga-Ottarsdottir-300x200.jpg 300w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Steinunn-Inga-Ottarsdottir.jpg 2047w" sizes="(max-width: 600px) 100vw, 600px" />

large

1536x1536

Síminn, gervigreindin og skólastarfið í FVA

Það er ekki alltaf einfalt mál, jafnvel í litlu landi, að jafna tækifæri íbúa um allt land til uppbyggingar, hvort sem það varðar atvinnu, samgöngur, aðgengi að þjónustu eða tækifæri ungs fólks. Eitt af stóru viðfangsefnum stjórnvalda hverju sinni er að leysa þetta viðfangsefni með markvissum hætti og þar koma Sóknaráætlanir landshlutanna til sögunnar.
&nbsp;
Hvað eru Sóknaráætlanir?
Sóknaráætlanir eru stefnumótandi áætlanir sem unnar eru í átta skilgreindum landshlutum; allt frá Vestfjörðum og hringinn í kringum landið til Vesturlands. Þær eru unnar í samstarfi heimamanna, atvinnulífs, sveitarfélaga og annarra hagaðila. Markmið þeirra er að greina og stuðla að jákvæðri og sjálfbærri samfélags- og byggðaþróun og auka samráð, skilgreina tækifæri og setja fram raunhæfar aðgerðir til að efla byggð, atvinnu og lífsgæði.
Þetta er lifandi ferli sem mótast af þörfum íbúanna sjálfra. Og það skiptir máli, því hver landshluti hefur sín sérkenni og þarf sínar eigin lausnir, eins og kemur skýrt fram í nýjum sóknaráætlunum sem unnar voru á síðasta ári. Þar má þó líka glöggt sjá að landshlutarnir deila mörgum helstu markmiðunum, einkum er varðar atvinnu og nýsköpun, menningu og skapandi greinar, umhverfis- og loftlagsmál, mannauð og samfélag.
Hvers vegna skipta þær máli?
Sóknaráætlanir skapa sameiginlega sýn fyrir hvern landshluta, sem einfaldar forgangsröðun verkefna og leiðir til skynsamlegri nýtingu fjármagns. Þær eru einnig mikilvægur vettvangur til að eiga samtal við ríkið — um stuðning, verkefni og fjármagn, því þær skapa góðan og greiðan farveg fyrir stuðning stjórnvalda við ýmiskonar uppbyggingu um land allt. Farveg sem er þegar til staðar og mótaður af íbúum sjálfum.
Samvinna – ekki stjórn ofan frá
Flestöll viljum við taka þátt í mótun samfélags okkar og Sóknaráætlanir eru dæmi um þegar stjórnvöld treysta heimafólki til að leggja línurnar. Það skiptir máli. Þegar ákvarðanir eru teknar nær fólki sem þekkir aðstæður best, eru meiri líkur á að úrræðin virki og styðji raunverulega við uppbyggingu.
Landshlutasamtök sveitarfélaganna sjá um umsýslu og framkvæmd Sóknaráætlana í hverjum landshluta en fjárveitingar koma frá innviðaráðuneyti, menningar-, nýsköpunar- og háskólaráðuneyti og umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneyti sem og sveitarfélögunum. Þá hafa verið gerðir samningar á grunni Sóknaráætlana við mennta- og barnamálaráðuneytið um svæðisbundin farsældarráð.
Við hvetjum stjórnvöld, einkum önnur ráðuneyti, til að nýta þetta frábæra tæki enn betur til að vinna að framgangi málaflokka sinna um land allt. Sóknaráætlanir eru í raun samstarfsvettvangur sveitarfélaga, ríkisstofnana, atvinnulífs, menningarlífs, fræðasamfélags auk annarra haghafa í hverjum landshluta og það væri glapræði að nýta hann ekki.
Niðurstaðan: Sóknaráætlanir eru tækifæri
Sóknaráætlunum er ætlað að skapa farveg fyrir fjármagn og tækifæri til uppbyggingar um allt land, þar sem heimafólki er treyst til þess að vinna faglega og úthluta fjármunum til þeirra verkefna sem það hefur trú á til uppbyggingar í landshlutanum. Til að hrinda sóknaráætlunum í framkvæmd eru fyrst og fremst tvær leiðir. Annars vegar eru mótuð áhersluverkefni út frá helstu markmiðum þeirra og hins vegar eru uppbyggingarsjóðir. Raunin hefur orðið sú að með Sóknaráætlunum landshlutanna hefur traust vaxið – innan landshluta sem utan, á milli sveitarfélaga og ríkis.
Sóknaráætlanir eru fyrirtaks grunnur að ákvörðunum stjórnvalda um hvað skuli gera og hvar, og eru kjörinn vettvangur til að taka við verkefnum og fjármagni frá ríkinu — til að tryggja að þau skili raunverulegum árangri í uppbyggingu um land allt.
Það er einfaldlega skynsamlegt og góð leið til að tryggja sterka og sjálfbæra framtíð fyrir allt Ísland.
&nbsp;
Höfundar:
Páll Snævar Brynjarsson, framkvæmdastjóri Samtaka sveitarfélaga á Vesturlandi
Sigríður Ó. Kristjánsdóttir, framkvæmdastjóri Vestfjarðastofu
Sveinbjörg Rut Pétursdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka sveitarfélaga á Norðurlandi vestra
Albertína Friðbjörg Elíasdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka sveitarfélagi á Norðurlandi eystra
Bryndís Fiona Ford, framkvæmdastjóri Austurbrúar
Ingunn Jónsdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka sveitarfélaga á Suðurlandi
Berglind Kristinsdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka sveitarfélaga á Suðurnesjum
Páll Björgvin Guðmundsson, framkvæmdastjóri Samtaka sveitarfélaga á Höfuðborgarsvæðinu
<img loading="lazy" width="600" height="300" class="alignnone size-medium wp-image-92472" src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Landshlutasamtok-600x300.jpg" alt="" srcset="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Landshlutasamtok-600x300.jpg 600w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Landshlutasamtok-300x150.jpg 300w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Landshlutasamtok.jpg 1200w" sizes="(max-width: 600px) 100vw, 600px" />
&nbsp;
&nbsp;

Sóknaráætlanir landshlutanna – lykillinn að sterkara Íslandi

Ný ríkisstjórn tók við stjórnartaumunum með skýrt leiðarstef; að rjúfa kyrrstöðu og hefja sókn við uppbyggingu innviða. Við stöndum frammi fyrir mikilli áskorun, enda blasir við vegakerfi sem hefur setið á hakanum um árabil.
Vegakerfið er ein stærsta eign íslenska ríkisins og nauðsynlegt að halda því við. Nýleg dæmi eru um að slitlag hafi hreinlega gefið sig og Vegagerðin neyðst til að grípa til þess örþrifaráðs að fræsa upp klæðningu sem orðin var hættuleg ökumönnum.
Viðbótarframlag — strax
Ríkisstjórnin hefur samþykkt að veita þriggja milljarða króna viðbótarframlag til viðhalds á vegakerfinu á þessu ári. Þannig bregðumst við strax við brýnustu þörfinni. Það jafngildir um 25% aukningu miðað við meðalframlög síðustu ára. Þetta er yfirlýsing um breytta forgangsröðun stjórnvalda.
Þessi fjárveiting skiptist í tvo meginflokka; annars vegar í styrkingu burðarlaga vega og hins vegar í endurnýjun slitlaga. Auk þess verður sérstaklega farið í malbikun á þekktum blæðingarköflum. Öll verkefni sem Vegagerðin ræðst í strax í sumar voru tilbúin til útboðs en hefðu ekki farið af stað á þessu ári nema með ákvörðun um aukafjárveitingu.
Hvert fer viðbótarframlagið?
Verkefnin dreifast um allt land. Á Vesturlandi og Vestfjörðum munum við ráðast í fjölmörg verkefni. Þar má nefna viðgerðir á Vestfjarðarvegi, Barðastrandarvegi, Útnesvegi og Bíldudalsvegi, þar sem íbúar hafa lengi kallað eftir úrbótum. Á Suðurlandi verður farið í endurbætur á Laugarvatnsvegi og á Norðurlandi verða teknir fyrir kaflar á Hringveginum, til dæmis í Ljósavatnsskarði, auk þess sem ráðist verður í endurbætur á Hólavegi í Hjaltadal. Þar er umferðarþungi mikill og slysatíðni há. Landsmót hestamanna verður haldið á Hólum í Hjaltadal sumarið 2026 og því mikilvægt að vegurinn sé vel undirbúinn. Á Austurlandi verður einnig ráðist í mikilvægar endurbætur á Hringveginum. Loks verður farið í malbikun á nokkrum þekktum blæðingarköflum, svo sem í Bakkaselsbrekku í Öxnadal.
Sókn til framtíðar
Vegfarendur munu strax taka eftir sýnilegum umbótum á vegakerfinu. Miðað við gildandi fjármálaáætlun fyrir árin 2026-2030 er gert ráð fyrir enn frekari sóknarleik. Aukið fjármagn er meðal annars tilkomið vegna breytinga á útreikningi veiðigjalda sem nú eru til umræðu á Alþingi. Áætlað er að árleg hækkun framlaga eingöngu til viðhalds muni nema allt að 5,5 milljörðum króna. Þetta jafngildir um 45% aukningu frá því sem verið hefur. Ég vonast til þess að landsmenn upplifi þegar í stað jákvæða breytingu og finni að nú er sleginn nýr tónn í málefnum innviða á Íslandi. Við ætlum okkur að gera betur. Við eigum að gera betur.
&nbsp;
Eyjólfur Ármannsson
Höf. er innviðaráðherra
&nbsp;
&nbsp;

Komið að skuldadögum

Fjölmörg dæmi eru um það í sögu Íslands síðustu hundrað árin hvernig fullveldið, frelsið til þess að ráða eigin málum, hefur skipt sköpum fyrir hagsmuni þjóðarinnar. Bæði stór og smá. Landhelgisdeilurnar á síðari hluta 20. aldarinnar eru þar eðlilega áberandi. Efnahagslögsagan hefði ekki ítrekað verið færð út þar til hún náði að lokum 200 mílum ef valdið til þess hefði ekki verið innanlands. Án frumkvæðis íslenzkra ráðamanna hefði efnahagslögsagan seint verið færð út.
Við hefðum að sama skapi ekki haft sigur í Icesave-deilunni við stjórnvöld í Bretlandi og Hollandi ef ekki fyrir fullveldið. Hefði Ísland verið í Evrópusambandinu má ljóst vera að okkur hefði verið gert að ábyrgjast Icesave-skuldir Landsbanka Íslands líkt og írskum og grískum skattgreiðendum var gert að axla ábyrgð á skuldum þarlendra lánastofnana. Þá studdi sambandið brezk og hollenzk stjórnvöld í deilunni og tók þátt í málarekstrinum gegn Íslandi fyrir EFTA-dómstólnum.
Makríldeilan, sem hófst í kjölfar þess að makríll hóf að leita í stórauknum mæli inn í íslenzku efnahagslögsöguna í leit að æti, var ekki síður lýsandi fyrir mikilvægi fullveldisins. Innan Evrópusambandsins er ljóst miðað við áherzlur þess að sambandið hefði ekki úthlutað Íslandi neinum makrílkvóta. Með inngöngu í Evrópusambandið framselja ríki vald sitt til þess að fara með yfirstjórn sjávarútvegsmála sinna til stofnana sambandsins í samræmi við Lissabon-sáttmála þess.
Fjölmörg dæmi má finna um það hvernig ríki innan Evrópusambandsins, einkum þau sem fámennari eru, hafa orðið undir í atkvæðagreiðslum á vettvangi þess. Þar á meðal um ýmis mál sem varðað hafa ríka þjóðarhagsmuni þeirra. Innan sambandsins fer vægi ríkja enda fyrst og fremst eftir íbúafjölda þeirra. Því fámennari sem þau eru því minni möguleika eiga þau á því að hafa áhrif í þeim efnum. Vægi Íslands í ráðherraráði þess yrði til dæmis á við 5% hlutdeild í alþingismanni.
Fullveldið er þannig algert grundvallarfrelsi fyrir hverja þjóð. Forsenda þess að taka megi ákvarðanir um málefni Íslands er að valdið til þess sé innanlands í höndum íslenzkra kjósenda í gegnum kjörna fulltrúa þeirra eða bindandi þjóðaratkvæði. Þeir sem vilja Ísland undir yfirstjórn Evrópusambandsins hafa fyrir vikið eðlilega haft horn í síðu fullveldisins, litið á það sem hindrun sem komast þurfi framhjá og lagt sig fram við það að kasta sem allra mestri rýrð á mikilvægi þess.
&nbsp;
Hjörtur J. Guðmundsson
Höf. er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur
&nbsp;
&nbsp;

Frelsið til þess að ráða eigin málum

Hvenær kemur að okkur? Það er spurning.
Fátækt er vaxandi vandamál á Íslandi, bilið lengist á milli þeirra ríku og þeirra sem fátækir eru. Fátækt er til í allskonar myndum. Það eru þeir sem eru láglaunaðir og borga himinháa leigu. Það eru líka einstæðir foreldrar, því Ísland er ekki barnvænt land. Það eru innflytjendur, því Ísland er með fjölþættan aðlögunarvanda. Það eru þau sem eru í neyslu. Það eru þau sem glíma við geðræn veikindi. Og svo er það hópurinn sem er einn af þeim stærstu, fólkið í miklu skuldafangelsi. Ég er partur af þessum hópi. Allt mitt líf hef ég lifað við „semí“ fátækt og lífið lagaðist ekki þegar ég fór að búa sjálf. Lífið mitt varð erfiðara. Ég ákvað að taka skyndilán til að ná endum saman og svo seinna meir til að láta mér líða vel, með kaup á nýjum hlutum.
Hvað eru smálán?
Smálán er skyndilán sem auðvelt er að taka þegar fjármagnið er lítið, þetta lán er of auðvelt að fá, þú sækir um, bíður eftir staðfestingu frá lánshæfnisstofnun og færð það inná bankann þinn stuttu síðar, þetta verður svo að vana þegar líður á, þú hugsar: „Hey, það er kominn 20. og mig vantar smá aur, best að taka lán, ég borga það seinna…“ Og hvað gerist að lokum? Þú tekur of mörg lán og endar á því að ná ekki að borga eitt þeirra, það fer í innheimtuferli og það veldur keðjuverkun og áður en þú nærð að átta þig á skalanum á vandamálinu ertu kominn í skuldafangelsi og þá ertu kominn í rosalega fátækt næstu árin eða jafnvel áratugi.
Ég féll í þessa gildru og er ég að glíma við mikla fátækt í kjölfarið og sé ég eftir því í dag. Ofan á þetta leggjast svo „hin almennu útgjöld“ og þá er hver og ein einustu mánaðamót þá er kvíðahnútur í maganum, munum við eiga nóg fyrir bleyjum og mat? Munum við eiga nóg fyrir bensíni? Eins og staðan er núna þá er peningurinn búinn fyrir 10. hvers mánaðar. Ég er ekki sú eina sem er að díla við þessa miklu fátækt, seinast heyrði ég sagt að rúm 60.000 heimili á Íslandi væru í sama pakka og ég.
Ég spyr: Hvað ætla valkyrjurnar í ríkisstjórn að gera fyrir þá sem eru í skuldasúpu og lifa við fátækt? Það fólk sem reynir að vinna af sér skuldirnar með launum aðeins yfir fátæktarmörkum hefur engan rétt á fjárhagslegum stuðningi, því að ekkert mark er tekið á heildarútgjöldum og útgjöldum til skulda þegar tekið er mat á því hvort þú þurfir fjárhagslegan stuðning og þarft því að lifa á afgangi eða vonum á aðgangi að frískápum sem er ekki mikill og oftar en ekki þá er allur peningurinn búinn fyrir mánaðamót.
Þetta fólk á sumt hvert erfitt með að spara, því það þarf að kaupa í matinn. Það á að eftir að t.d. að kaupa bensín oftar en einu sinni í mánuðinum. Fólk segir við þessa einstaklinga: „Af hverju reynið þið ekki að spara? Þú veist ekki fyrr en þú prófar, aurarnir eru fljótir að safnast þegar þið sparið.“
Sumir einstaklingar eru svo heppnir að geta sparað eftir að allir reikningar eru borgaðir, en margir eru ekki svo heppnir, ég er ein af þeim hópi. Eftir að við borgum alla reikninga þá eigum við lítinn pening og þurfum að reikna með hvað mikið við þurfum á hvoru og svo búum við á Akranesi og ég vinn í bænum annað slagið og þá er að eiga nóg bensín. Þá eru peningarnir fljótir að klárast. Við erum einnig með lítinn sjö mánaða strák sem þarf bleyjur og er byrjaður að fá mjólkurformúlu og mat. Við sleppum við að kaupa mikið af mauki því við gerum okkar eigið mauk en annars er hann að fá venjulegan mat, vel maukaðan auðvitað, þetta allt kostar sitt.
Við getum farið í fjölnota bleyjur og sparað pening, en þá erum við samt fátæk því allt auka fé fer á bílinn, mat og fleira. Launin okkar er ekki beint til að hrópa húrra yfir, annað okkar í fæðingarorlofi og hitt að fara vinna í sumarvinnu á Akranesi því við erum að leita að vinnu á Akranesi, til að spara okkur auka aur, sem er vandamál, þar sem ekki er mikið að vinnu að fá hér á Skaganum sem er sorglegt. Þessi bær sem blómstraði einu sinni í atvinnulífi er núna kallaður svefnbær því enn og aftur má ekkert vera á landsbyggðinni því það kostar svo mikið að halda því uppi samkvæmt einhverjum sérfræðingum í stórfyrirtækjum og ríkisstjórn. En á sama tíma er mikið af barnafólki að flýja höfuðborgarsvæðið, því allt þar er ekki lengur hentugt að lifa fyrir barnafjölskyldur, biðlistar inn á leikskóla, biðlistar hjá dagmömmum, sem er sama sagan núna út fyrir miðborgina því einmitt, barnafólk er að flytja á landsbyggðina, og ekki mikið að byggjast upp þar nema með mikilli heppni en það er grein sem á rétt að sér seinna.
Það vakna upp margar spurningar:
Af hverju er ekki löngu búið að viðurkenna starfsfólk leikskóla og skóla sem bráðnauðsynlegt vinnuafl fyrir landið og bara hækka launin til þess að fjölga kennurum og dagforeldrum á Íslandi til þess að bregðast við þessu? Því að ríkjandi stjórnaröfl hafa hingað til ekki séð þetta sem vandamál fyrir þau til að leysa og vilja frekar leyfa einkageira að þróast og hægt og rólega taka yfir.
Af hverju eru barnabætur svona lágar fyrir fólk? Því þær eru tekjutengdar og ef þú færð of mikið fyrir skatt þá missir fólk helminginn af barnabótunum.
Af hverju eru launin ekki nóg? Því skuldirnar eru háar, útgjöld eru há og ferðakostnaður er yfirleitt álitið sem persónulegt vandamál.
Hver er ástæðan fyrir að einstæðir foreldrar á Íslandi eru að berjast við að eiga nóg fyrir börnin sín? Leiga og önnur útgjöld eru mikil á einstæða foreldra og þau þurfa oftar en ekki að leita til fjölskyldu, bæjarfélagsins og hjálparsamtaka til að fá mat fyrir börnin sín. En stundum eiga þau engan rétt á fjárhagslegum stuðningi og vil ég skora á einstæða foreldra að skrifa grein, og láta í sér heyra.
Ég skora líka á fólk sem eru partur af þessum 60.000 heimilum sem lifa við fátækt, að gera slíkt hið sama og láta í sér heyra. Það er komið að okkur! Við eigum rétt á því að lifa lífi!
&nbsp;
Hjördís María Karlsdóttir

2048x2048

Fátækt á Íslandi

Undirritaður hefur verið svo heppinn að fá að starfa í Arnardal með stuttu hléi frá 2017. Arnardalur er félagsmiðstöð, fyrir unglinga á aldrinum 13 til 16 ára. Þar er unnið gríðarlega gott og mikilvægt starf, þá sérstaklega hvað varðar forvarnir og jákvæð samskipti en félagsmiðstöðvar geta skipti miklu máli í félagsþroska og hvernig unglingar verða að manni. Foreldrar eiga að geta treyst því að unglingar þeirra eru í góðum höndum ef þeir sækja félagsmiðstöðina í sínu hverfi. Arnardalur er þar engin undantekning.
Í Arnardal reynum við að hvetja unglingana til dáða og láta þá líta út fyrir að vera hluta af hóp. Starfsemi félagsmiðstöðva er oft á tíðum mjög vanmetin, þar sem starfsemin er ekki lögbundin þjónusta, getur oft verið auðvelt að skera niður og takmarka þjónustu. Það yrði hins vegar afleikur ef það yrði gert, og þá sérstaklega á Akranesi. Arnardalur er nefnilega stór félagsmiðstöð á íslenskan mælikvarða. Í Reykjavík og í stærri sveitarfélögum er félagsmiðstöð hverfisins oft bundin við ákveðinn skóla, því er ekki háttað þannig á Akranesi. Arnardalur er fyrir báða skólana, sem er jákvætt því unglingar geta myndað tengsl við aðra utan veggja þeirra skóla. Arnardalur er ein best sótta félagsmiðstöð á öllu landinu. Á nýafstöðnum vetri voru vel ríflega 70 unglingar að mæta í Arnardal á hverju kvöldi að meðaltali, sem allar félagsmiðstöðvar á Íslandi gætu stært sig af. Af hverju skyldi það nú vera? Af hverju er svona öflug félagsmiðstöð á Akranesi af öllum stöðum? Svarið er einfalt, það er Arnardalur. Arnardalur er mikilvægur þáttur í augum okkar Skagamanna. Arnardalur er merkilegur staður, þar voru mamma og pabbi með vinum sínum og þar fóru allir, af hverju ætti ég ekki heima í Arnardal?
Í Arnardal eru allir velkomnir. Þar getur hver og einn látið ljós sitt skína og verið hluti af sögu Arnardals. Í Arnardal gerast nefnilega hlutirnir. Í áranna rás hefur Arnardalur breyst en þó ekki svo ýkja mikið. Vissulega er Einar Skúlason ekki lengur að rífa fram nýjustu vídeóspólurnar í tækið og við veljum ekki lengur herra Arnardal og frú Arnardal, en gömlu góðu gildi Arnardals eru enn við lýði. Við gerum þetta klassíska, krýnum borðtennismeistara, poolmeistara og verðlaunum gáfnaljós Arnardals og stundum er ekkert gefið eftir á þeim bænum, enda engin ástæða til. Við vitum nefnilega að Arnardalur skiptir máli. Arnardalur er vinsæll staðar og hann þjónar sínum tilgangi. Við vitum að Arnardalur virkar og við æðum ekkert út í róttækar breytingar af ástæðu lausu.
Veturinn 2024-2025 var eins konar met ár hjá Arnardal. Aðsóknin í félagsmiðstöðina okkar hefur nær aldrei verið jafn góð. Við héldum fjölmennustu þrettándabrennu í sögu Arnardals, við vorum með mjög svo vel heppnaða vökunótt þar sem unglingarnir okkar fengu þá umbun skilið sem þeir unnu fyrir á þrettándanum. Við héldum Landsmót Samfés í október, þar sem við tókum á móti hátt í fimmtán hundruð unglingum alls staðar af á landinu, í raun hefur veturinn verið virkilega vel heppnaður hvar sem litið er. Ár eftir ár á Arnardalur fulltrúa í Ungmennaráð Samfés fyrir Vesturland og engin ástæða til þess að ætlast en að það verði nokkur breyting þar á á næstunni.
Á öllum þeim viðburðum sem við höfum farið á í vetur hafa unglingar Arnardals verið sínu bæjarfélagi og sinni félagsmiðstöð til mikils sóma. Þetta er ekki sjálfgefið. Arnardalur er nefnilega svo heppinn að eiga svona flottan hóp unglinga. Arnardalur hefur verið heppinn í gegnum tíðina, þó ég segi sjálfur frá, með starfsfólk, en núna á síðustu árum einkar heppinn með unglingana sem sækja í dalinn. Unglingar í dag heyra lítið annað en að þeir geti ekki lesið, skrifað né reiknað og lítið annað en það kemst í umræðuna. Þó svo að eflaust má gera miklu betur í þeim efnum á Íslandi er vert að staldra við og sýna og segja að við getum samt verið stolt af því sem unglingarnir okkar hafa áorkað í vetur.
Með þessum skrifum er aðallega ítrekað á mikilvægi félagsmiðstöðva, mikilvægi þess að halda áfram að halda starfi félagsmiðstöðva á lofti og sannarlega megum við Skagamenn vera stoltir af okkar flottu unglingum og ekki síst af Arnardal. Arnardalur er og verður áfram, ef við viljum það, besta félagsmiðstöð landsins og mikilvægur þáttur í lífi hvers Skagamanns. Því hlutirnir gerast svona sannarlega áfram í Arnardal, því Arnardalur virkar.
&nbsp;
Daníel Þór Heimisson

Arnardalur virkar

Nú liggur fyrir á Alþingi og til umræðu í umhverfis- og samgöngunefnd tillaga til þingsályktunar um breytingu á þingsályktun um áætlun um vernd og orkunýtingu landsvæða, nr. 24/152 frá umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra.
Í þingsályktunartillögunni er mælt fyrir því að Holtavirkjun, Urriðafossvirkjun og Skrokkölduvirkjun fari úr biðflokki í nýtingarflokk rammaáætlunar. Það er vel og styðja undirritaðir, sem eiga sæti í umhverfis- og samgöngunefnd, þá tillögu.
Einnig er mælt fyrir því í sömu þingsályktun að Héraðsvötn og Kjalölduveita fari úr biðflokki í verndarflokk. Þá tillögu styðja undirritaðir ekki og munu leggja fram breytingartillögu þar sem lagt er til að ofangreindir virkjanakostir fari einnig í nýtingarflokk rammaáætlunar.
Á Íslandi er orkuskortur og þarf nauðsynlega að fara í stórtækar virkjanaframkvæmdir á næstu árum til að mæta núverandi orkuþörf og áætlaðri orkuþörf næstu árin. Í orkuspá sinni gerir Landsnet ráð fyrir því að orkuþörf muni aukast um 5.000 gígawattsstundir til ársins 2035. Þeir orkukostir sem lagðir eru til hér að ofan munu framleiða um 3.700 gígawattsstundir en tillaga ráðherra er að helmingur þeirra fari í vernd. Við það verður ekki unað.
Kjalölduveita er einn hagkvæmasti virkjanakostur Landsvirkjunar og Héraðsvötn eru einn stærsti virkjanakostur fyrirtækisins utan Þjórsársvæðisins. Í meðferð kostanna í rammaáætlun er ekki nægilega horft til mikilvægis orkuöryggis og náttúruvár. Þessir þættir eru alltaf að verða mikilvægari við val á virkjanakostum í heildarmatinu.
Ráðherra hefur lýst því yfir að hann ætli að styðja frekari orkuöflun á Íslandi. Nú reynir á hvort stefna ráðherrans og ríkisstjórnarinnar sé einungis í orði, en ekki á borði.
&nbsp;
Jens Garðar Helgason
Höf. er varaformaður Sjálfstæðisflokksins og þingmaður í Norðausturkjördæmi.
Ólafur Adolfsson, þingmaður Sjálfstæðisflokksins í Norðvesturkjördæmi.

Fréttaveita Vesturlands

Fiskeldi og samfélagsábyrgð

Eyjólfur Ármannsson

Fjöldamorð Ísraela á Gasa!

Guðsteinn Einarsson

Fréttir af baggavélum og lömbum

Heiða Ingimarsdóttir

Síminn, gervigreindin og skólastarfið í FVA

Steinunn Inga Óttarsdóttir

Sóknaráætlanir landshlutanna – lykillinn að sterkara Íslandi

Framkvæmdastjórar landshlutasamtaka skrifa

Komið að skuldadögum

Eyjólfur Ármannsson

Frelsið til þess að ráða eigin málum

Hjörtur J. Guðmundsson

Fátækt á Íslandi

Hjördís María Karlsdóttir

Arnardalur virkar

Daníel Þór Heimisson

Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk

Jens Garðar og Ólafur Adolfsson