Nýverið boðaði svæðisskipulagsnefnd fyrir landssvæði Dalabyggðar, Reykhólahrepps og Strandabyggðar til opins fundar í húsnæði Alta við Ármúla í Reykjavík. Bar fundurinn yfirskriftina „Heimahagarnir og hamingjan“ og var sérstaklega ætlaður ungu fólki, 30 ára og yngri, sem kemur frá sveitarfélögunum þremur en er búsett á höfuðborgarsvæðinu eða í nágrenni þess. Skipulagsráðgjafar Alta kynntu vinnu við gerð svæðisskipulagsins og ræddu framþróun svæðisins við fundargesti.

Matthildur Einarsdóttir ,skipulagsfræðingur hjá Alta, er verkefnastjóri og kynnti hún vinnu við gerð svæðisskipulagsins og ræddi framþróun svæðisins við fundargesti ásamt Herborgu Árnadóttur arkitekt og landfræðingi, sem hefur séð um kortagerðina og Evu Margréti Reynisdóttur Wind skipulagsverkfræðingi, en hún hefur sérstaklega kannað smærri sveitarfélög í rannsóknum sínum.

Verkefnið fór af stað um síðustu áramót þegar hafist var handa við að greina hvaða tækifæri gætu falist í sérkennum og auðlindum svæðisins. Sérstaklega var gefinn gaumur landbúnaði, sjávarnytjum hvers konar og ferðaþjónustu, eitthvað sem sveitarfélögin þrjú eiga öll sameiginlegt. Gerð svæðisskipulagsins miðar að því að reyna að draga fram sérkenni svæðisins og nýta þau betur, skapa aukna atvinnumöguleika sem byggja á því sem svæðið hefur upp á að bjóða fyrir. „Svona hefur þetta verið gert og við ætlum ekki að kollvarpa því. Höldum því áfram, reynum að styrkja það og byggja á þeirri reynslu til framtíðar,“ sagði Matthildur. Með öðrum orðum er ekki leitað eftir alveg nýjum lausnum, heldur lausnum sem byggja á og sækja í sérstöðu svæðisins. Dæmi um slíkt má sjá í ferðaþjónustu á svæðinu, til dæmis Báta- og hlunnindasýninguna á Reykhólum, Eiríksstaði í Haukadal og Galdrasýninguna á Hólmavík. Á öllum þessum dæmum er staðbundin saga og sérstaða hvers sveitarfélags fyrir sig nýtt til að búa til áfangastað í ferðaþjónustu.

Heimamenn stjórni ímyndunarsköpun

Í máli Matthildar kom fram að svæðisskipulag væri ekki nauðsynlegt til að skapa ný atvinnutækifæri sem byggja á sérstöðu svæðisins, það gæti líka gerst sjálfkrafa. Hins vegar gæti svæðisskipulag stutt við og skapað jarðveg fyrir slíkt. Sveitarfélögin hefðu með gerð svæðisskipulags lagt ákveðnar línur til framtíðar sem komi til með að auðvelda þróun.

Þegar svæðisskipulag er gert þá er framtíðarsýn sveitarfélaga lögfest og gerð aðalskipulags í framtíðinni tekur mið af því. Nota mörg sveitarfélög svæðisskipulag til að tryggja ákveðna hagsmuni sína til langs tíma og kortleggja möguleika. Það starf gæti síðan leitt til nýrra fyrirtækja, þjónustu og vöru sem byggir á sérkennum svæðisins. Þegar kemur að því að sækja peninga til að koma slíkri starfsemi á koppinn getur svæðisskipulag komið sér vel því ef fyrir liggur heildstæð áætlun til framtíðar er alltaf auðveldara að sækja um styrki eða lán til að hefja einhverjar framkvæmdir. „Þessi vinna er í raun sóknaráætlun svæðisins,“ sagði Matthildur.

Til að geta skapað heildstæða áætlun sagði Matthildur að þyrfti sýn í samfélags-, atvinnu- og umhverfismálum, skipulagið væri bara verkfæri til að sú sýn gæti orðið að veruleika. Til að komast að því hver framtíðarsýn svæðisins er þarf að leita til íbúanna og þar koma til sögunnar íbúafundirnir sem haldnir hafa verið til þessa, sambærilegir fundinum sem boðað var til með unga fólkinu síðastliðinn fimmtudag. Fundargestir eru beðnir um að deila reynslu sinni og upplifun af svæðinu og ráðgjafarnir leita eftir endurteknum þemum sem mynda kjarnann í heildarsýn svæðisins. Má nota slíkt í markaðssetningu svæðisins í framtíðinni og er það gert til að þeirri markaðssetningu verði ekki stjórnað utan frá heldur stjórni heimamenn ímyndunarsköpun svæðisins, því oft hafa heimamenn aðra upplifun af sínu heimasvæði en gestir þess.

Tækifærin ekki síst í ferðaþjónustu

Gestir á fundinum á fimmtudaginn voru fengnir til að merkja nokkra staði inn á kort og hver og einn beðinn um að segja hvaða þýðingu staðurinn hefði fyrir hann. Gestir voru enn fremur beðnir um að greina frá ímyndaðri starfsemi sem þeir myndu koma á legg á svæðinu. Í umræðum gesta kom fram að unga fólki sér fjölda tækifæra á svæðinu og bar þar mest á möguleikum í ferðaþjónustu. Upp kom hugmynd að gistiheimili á fallegum stað sem væri hulinn byggð, þar sem gert yrði út á ró og næði og afturhvarf til fortíðar því gististaðurinn væri net- og sjónvarpslaus. Þá greindi Dagrún Jónsdóttir, einn fundargesta, frá starfi sínu við Náttúrubarnaskólann sem hún starfrækir í tengslum við Sauðfjársetrið á Ströndum. Þar er börnum sem fullorðnum boðið upp á fjölda lifandi námskeiða sem fara fram í fjörunni og náttúrunni í nágrenni Sauðfjársetursins. Sagði hún það hafa gefist vel og taldi sig geta gert meira úr því verkefni sínu. Þá sáu getir fyrir sér að hægt væri að skipuleggja fjölda gönguferða um falleg svæði, dagsferð um Fells- og Skarðsströnd í Dölum, kajaksiglingar á innanverðum Breiðafirði, náttúrulaugar og opnar laugar líkt og Guðrúnarlaug á Laugum í Sælingsdal og pottana í fjörunni á Drangsnesi og fleira tengt ferðaþjónustu. Einnig komu fram hugmyndir tengdar raforkuframleiðslu með smáum en vel arðbærum vatnsaflsvirkjunum. Auk þess sáu fundargestir fyrir sér að betur mætti nýta jarðvarma á Reykhólum, hvort heldur til að búa til rafmagn eða í tengslum við heilsuböð og ferðaþjónustu.

Að umræðum loknum fór Matthildur verkefnisstjóri yfir næstu skref í vinnu við svæðisskipulagið. Næst á dagskrá er kynning á greiningarskýrslu ráðgjafafyrirtækisins og síðan tekur við stefnumótunarvinna fram á vor. Í sumarbyrjun er síðan stefnt að því að heildstæð vinnslutillaga verði tilbúin og næsta haust er stefnan að formleg svæðisskipulagstillaga verði kynnt og auglýst í opinberu auglýsingarferli. Að því loknu getur Skipulagsstofnun tekið hana fyrir og þegar stofnunin hefur samþykkt svæðisskipulagið verður það orðið opinbert og öll vinna við gerð aðalskipulags í framtíðinni verður að taka mið af því.

Ungt fólk sér fjölda tækifæra í heimabyggð